Müzelerdeki Eser Sergileme Politikasının Ziyaretçi Deneyimi ve Öğrenme Motivasyonuna Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 422 - 446, 29.09.2022

Ahmet Yavuzkır Volkan Genç

https://doi.org/10.32572/guntad.1033985

Öz

Müzeler, kültür turizminin önemli bir enstrümanı olmuş ve kültür turlarının önemli bir durağı haline gelmiştir. Bir müzeyi mümkün kılan parametreler içerisinde her ne kadar sahip olduğu koleksiyon ve koleksiyonun niteliği var olsa da düşünsel arka planında zamansal, mekânsal, eser ve tematik kurgular bulunmaktadır. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi özelinde yapılan bu çalışmanın amacı müzelerdeki eser sergileme politikasının ziyaretçi deneyimi ve öğrenme motivasyonu üzerinde etkisinin olup olmadığını araştırmaktır. Aynı zamanda bu boyutların ziyaretçi deneyiminde aracılık rolünün olup olmadığı bu çalışma kapsamında araştırılmıştır. Çalışma kapsamında Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’ni ziyaret eden ve kolayda örneklem yöntemi ile seçilen 511 ziyaretçiye anket formu uygulanmıştır. Aynı zamanda müzelerin eser sergileme boyutlarına ilişkin ölçek geliştirilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen verilere bakılarak araştırmada ortaya konan hipotezler doğrulanmış olup müzelerdeki eser sergileme boyutlarının ziyaretçi deneyimine ve öğrenme motivasyonuna olumlu katkısı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eser Sergileme Politikası, Müze, Öğrenme Motivasyonu, Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Ziyaretçi Deneyimi

The Effect of Exhibition Policy of Artifacts in Museums on Visitor Experience and Learning Motivation

Öz

Museums have been an essential instrument of cultural tourism and have become a necessary stop of cultural tours. Although the collection and the quality of the collection are among the parameters that make a museum possible, there are temporal, spatial, artifacts, and thematic fictions in its intellectual background. The aim of this study, which was carried out specifically for the Şanlıurfa Archeology Museum, is to investigate whether museums’ exhibition policy affects visitor experience and learning motivation. At the same time, whether these dimensions have a mediation role in the visitor experience was investigated in this study. In the study, a questionnaire was applied to 511 visitors who visited Şanlıurfa Archeology Museum and were selected with the convenience sampling technique. At the same time, a scale was developed regarding the exhibition dimensions of museums. By looking at the data obtained as a result of the study, the hypotheses put forward in the research were confirmed. It was determined that exhibiting artifacts in museums positively contributed to the visitor experience and learning motivation.

Anahtar Kelimeler

Art Exhibition Policy, Museum, Learning Motivation, Şanlıurfa Archeology Museum, Visitor Experience

Kaynakça

• Akgün, Ü. E. (2011). Müzelerde Mekan Kurgusunun Algı ve Yön Bulmadaki Etkisinin İncelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Altunel, M. C., (2013). Turistlerin Beklenti ve Deneyimleme Kalitesinin Tavsiye Etme Kararına Etkisi: Müze Ziyaretçileri Üzerine Bir Araştırma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Anonim, MMKD. (2014). Mekan ve Olasılıklar: “Müze ve Sergilemede Kurgu”. [URL: http://mmkd.org.tr/muze-ve-sergilemede-kurgu/](ErişimTarihi:15.03.2020).
• Artun, A. (2017). Mümkün Olmayan Müze, Müzeler ne gösteriyor?, İstanbul: İletişim Yayınları. Beeho, J. A. ve Prentice, R. C. (1997). Conceptualizing the experiences of heritage tourists: A case study of New Lanark World Heritage Village. Tourism Management, 18(2), 75-87.
• Belcher, M. (1991). Exhibitions in Museum. Leicester and London: Leicester University Press. Bideci, M. ve Albayrak, T. (2018). An investigation of the domestic and foreign tourists’ museum visit experiences. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 12(3), 366-377.
• Boren, A. (2019). Arkeoloji: Tarihin ve Kültürün Yapılandırılması. İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Buonincontri, P., Marasco, A. ve Ramkissoon, H. (2017). Visitors’ experience, place attachment and sustainable behaviour at cultural heritage sites: A conceptual framework. Sustainability (Switzerland), 9(7), 1112.
• Cavlak, N. ve Cop R. (2019). Yerli ve yabancı turist deneyimi: Gelibolu yarımadası tarihi milli parkı milliyet temelinde bir analiz. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 30(3), Güz, 163-173.
• Chan, J.K.L. (2009). The consumption of museum service experiences: benefits and value of museum experiences. Journal of Hospitality Marketing & Management. 18 (2–3), 173–196.
• Chen, C. F. ve Chen F. S. (2013). Another look at the heritage tourism experience. Annals of Tourism Research. 41, 236-240.
• Chen, C. F. ve Chen, F. S. (2010). Experience quality, perceived value, satisfaction and behavioral intentions for heritage tourists. Tourism Management. 31, 29-35.
• Chronis, A. (2005). Our byzantine heritage: Consumption of the past and its experiential benefits. Journal of Consumer Marketing. 22(4), 213-222.
• Conti, E., Vesci, M. ve Pencarelli, T. (2017). Museum Visitors’ Profiling in the Experiential Perspective, Value Co-Creation and Implications for Museums and Destinations: An Exploratory Study from Italy. Heritage, Tourism and Hospitality International Conference HTHIC, 21-34.
• Del Chiappa, G., Andreu, L. ve Gallarza, M. (2014). Emotions and visitors’ satisfaction at a museum. Int. J. Cult. Tour. Hosp. Res. 8(4), 420-431.
• Dirsehan, T. (2012). Analyzing museum visitor experiences and post experience dimensions using SEM. Boğaziçi Journal Review of Social, Economic and Administrative Studies. 26(1), 103-125.
• Ertürk, N. (2020). Preservation of digitized intangible cultural heritage in museum storage. Milli Folklor, 16, 100-110.
• Faizan, A. (2015). Heritage tourist experience, nostalgia, and behavioural intentions. Anatolia- An International Journal of Tourism and Hospitality Research. 37-41.
• Falk, J. H. ve Dierking, L. D. (1992). The Museum Experience. Washington, DC: Whalesback Books,
• Falk, J. H. ve Dierking, L. D. (2000). Visitor Experiences and The Making of Meaning. Walnut Creek: Altamira Press.
• Falk, J. H., Koran, J.J. Jr, Dierking, L. D. ve Dreblow, L. (1985). Predicting visitor behavior. Curator: The Museum Journal, 28(4), 249-258.
• Fokkema, M. ve Greiff, S. (2017). How performing PCA and CFA on the same data equals trouble. Overfitting in the assessment of internal structure and some editorial thoughts on it. European Journal of Psychological Assessment. 33(6), 339-402
• Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. J. Mark. Res. 382-388.
• Forrest, R. (2013). Museum atmospherics: The role of the exhibition environment in the visitor experience. Visitor Studies,16(2), 201-216.
• Foucault, M. (2000). Özne ve İktidar, Çev. Işık Ergüden-Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler: İnsanbilimlerinin Bir Arkeolojisi, Fransızca Aslından Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yayınevi.
• Genç, V. (2018). Duygusal ve Sosyal Yetkinliklerin Estetik Emek Üzerine Etkisi: Bir Restoran Zinciri Örneği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Genç, V. (2020). Kültürel Miras Turizm İlişkisi. Gümüş, M. ve Dilek, S. E. (Ed.), içinde Kültürel Miras ve Turizm (Disiplinlerarası Yaklaşım) (s. 5-22)., Ankara: Detay Yayıncılık.
• Goulding, C. (2000). The museum environment and the visitor experience. European Journal of Marketing, 34(3/4), 261-278.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis: A Global Perspective. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
• Harman, S. ve Akgündüz Y. (2014). Efes örenyeri ziyaretçilerinin müze deneyimi beklentilerini belirlemeye dönük bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 16(2), 113-133.
• He, Z., Wu, L. ve Li, X. (2018). When art meets tech: The role of augmented reality in enhancing museum experiences and purchase intentions. Tourism Management, 68, 127-139.
• Hooper-Greenhill, E. (2007). Museums and Education: Purpose, Pedagogy, Performance, New York: Routledge.
• Hooper-Greenhill, E. (2004). Measuring learning outcomes in museums, archives and libraries: The learning impact research project (lirp). International Journal of Heritage Studies, 10(2), 151-174.
• Hooper-Greenhill, E. (2000). Museums and the Interpretation of Visual Culture, New York: Routledge.
• Hooper-Greenhill, E. (1994). Museums and Their Visitors, New York: Routledge.
• Hooper-Greenhill, E. (1992). Museums and the Shaping of Knowledge, New York: Routledge.
• Hyun, H., Park, J., Ren, T. ve Kim, H. (2018). The role of ambiances and aesthetics on millennials’ museum visiting behavior. Arts and the Market,8(2), 152-167.
• Jeong, J. H. ve Lee, K.H. (2006). The physical environment in museums and its effects on visitors’ satisfaction. Building and Environment, 41(7), 963-969.
• Jin, L., Xiao, H. ve Shen, H. (2020). Experiential authenticity in heritage museums. Journal of Destination Marketing & Management, 18, 100493.
• Karadeniz, C. (2018). Müze Kültür Toplum: Çağdaş Müze ve Müzenin Toplumsal İşlevleri. Ankara: İmge Yayınevi.
• Karaman, Y. (2018). Benjamin, Foucault ve heterotopya. FLSF elsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 13(26), 267-286.
• Karul, N., Kozbe, G. ve Yavuzkır, A. (Eds.) (2017). Şanlıurfa Müzesi Arkeolojik Eser Kataloğu, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. Şanlıurfa.
• Kırcova, İ. ve Erdoğan, H. H. (2017). Müze deneyimi boyutları: İstanbul oyuncak müzesi örneği. International Journal of Economic and Administrative Studies (16. UİK Özel Sayısı), 649-664.
• Kinicki, A. J., Prussia, G. E., Wu, B. J. ve McKee-Ryan, F. M. (2004). A covariance structure analysis of employees’ response to performance feedback. Journal of Applied Psychology, 89(6), 1057-1069.
• Kotler, N. ve Kotler, P. (2000). Can museum be all things to all people?. Journal of Museum Management and Curatorship, 18(3), 271-287.
• Kuo, N. T., Cheng, Y. S., Chang., K. C. ve Hu., S. M. (2018). Assessing the asymmetric impact of interpretation environment service quality on museum visitor experience and post-visit behavioral intentions: a case study of the national palace museum. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 23(7), 714-733.
• Lee, H. M. (2013). A Visitor Experience Scale: Historic Sites and Museums, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Department of Recreation and Leisure Studies at the University of Waterloo, Canada.
• Masberg, B. A. ve Silverman, L. H. (1996). Visitor experience at heritage sites: A phenomenological approach. Journal of Travel Research, 34, 20-25.
• McIntosh, A. J. (1999). Into the tourist’s mind: Understanding the value of the heritage experience. Journal of Travel & Tourism Marketing, 8(1), 41-46.
• Onur, B. (2012). Çağdaş Müze Eğitim ve Gelişim Müze Psikolojisine Giriş. Ankara: İmge Yayınevi.
• Onur, B. (2014). Yeni Müzebilim: Demokratik Toplumu Yaratmak. Ankara: İmge Yayınevi.
• Otto, E. T. ve Brent Ritchie, J. R. (1996). The service experience in tourism. Tourism Management, 17(3), 165-174.
• Pine, J. B. ve Gilmore, J. H. (1999). The Experience Economy. Boston: Harvard Business School Press.
• Piramanayagam, S., Rathore, S. ve Seal, P. P. (2020). Destination image, visitor experience, and behavioural intention at heritage centre. Anatolia An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 31(2), 211-228.
• Roederer, C. ve Filser, M. (2018). Revisiting the museum experience. Qualitative Market Research: An International Journal, 21(4), 567-587.
• Ruiz-Alba, J. L., Nazarian, A., Rodríguez-Molina, M. A. ve Andreu, L. (2019). Museum visitors’ heterogeneity and experience processing. International Journal of Hospitality Management, 78, 131-141.
• Selvi, Y. (2014). Heterotopya Üzerine Görsel Çözümlemeler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Semper, R. J. (1990). Science museums as environments for learning. American Institute of Physics, 43(11), 50-56.
• Sheng, C. W. ve Chen, M. C. (2012). A study of experience expectations of museum visitors. Tourism Management, 53-60.
• Tabachnick, G. B. ve Fidell, S. L. (2001). Using Multivariate Statistics. Boston, USA: Pearson.
• Tekin, H. (2017). Tarihöncesinde Mezopotamya: Yeni Yaklaşımlar, Yeni Yorumlar ve Yeni Kronoloji. Ayşe Tuba Ökse (Ed.), Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 32-34.
• Tezgel Çoban, E. (2018). Müze Ziyaretçilerinin Profillerinin ve Deneyimlerinin Belirlenmesi: Zeugma Müzesi Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Trunfio, M., Campana, S. ve Magnelli, A. (2020). Measuring the impact of functional and experiential mixed reality elements on a museum visit. Current Issues in Tourism, 23(16), 1990-2008.
• Vesci, M., Conti, E., Rossato, C. ve Castellani, P. (2021). The mediating role of visitor satisfaction in the relationship between museum experience and word of mouth: Evidence from Italy. The TQM Journal, 33(1), 141-162.
• Weil, W. E. (2000). Transformed Form a Cemetery of Bric-a-Brac. B. Sheppard (Ed.), içinde Perspectives on Outcome Based Evaluation for Libraries and Museums (s. 4-12). Washington, D.C.: Institute of Museum and Library Services.
• Yazıcı Yakın, A. (2002). Batı düşüncesinde koleksiyon zamanı. Doğu Batı Düşünce Dergisi, Oryantalizm II, 4(20), 197-207.
• Yılmaz, İ. ve Ardıç Yetiş, Ş. (2016). Göreme Açık Hava Müzesi’ne gelen ziyaretçileri müze deneyiminin demografik özelliklerine göre değişmesi. Disiplinlerarası Akademik Turizm Dergisi, 1(1), 44-59.