Factors Affectıng the Intention of Visiting Areas in UNESCO World Heritage List: A Study on Hagia Sophia

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 8 - 31, 21.03.2023

Melis Uçar Sevil Bülbül

https://doi.org/10.32572/guntad.1064627

Öz

The aim of the study is to determine the intention of individuals to visit the sites on the UNESCO World Heritage List (WHL) and the factors affecting this intention. For this purpose, the study was carried out on Hagia Sophia, which is on the UNESCO Word Heritage List and is one of the important site of Turkey. The population of the study consists of students from Nişantaşı University Tourism Guidance Department and Ankara Hacı Bayram Veli University Tourism Faculty. The data were collected through an online survey. Convenience sampling method was used to analyse the gathered data. The sample consists of 316 students. To determine the scale used in the studay, construct validity and reliability analyses were performed. Afterwards, descriptive analyses (standard deviation, frequency analysis, and arithmetic mean) were performed for the items and dimensions determined in the scale. To describe the relationship between the dependent and independent factors in the research model, structural equation modeling (SEM) path analysis was used. According to the research findings, "perceived behavioral control", "subjective norm" and "UNESCO DML perception" affect participants' intentions to visit the UNESCO WHL site. However, the dimensions of attitude and self-congruity were found to have no statistically significant effect.

Anahtar Kelimeler

UNESCO World Heritage List, Planned Behaviour Theory, Hagia Sophia, Intention to Visit

UNESCO Dünya Miras Listesindeki Alanları Ziyaret Etme Niyetine Etki Eden Faktörler: Ayasofya Üzerine Bir Çalışma

Öz

Araştırmanın amacı, bireylerin UNESCO Dünya Miras Listesi’ndeki (DML) alanlara ziyaret etme niyetlerini ve buna etki eden faktörleri belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırma, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve Türkiye’nin önemli varlıklarından olan Ayasofya üzerinden uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi öğrencileri ve Nişantaşı Üniversitesi Turizm Rehberliği bölümü öğrencileri oluşturmaktadır. Veriler online anket ile toplanmıştır. Araştırmada kolayda örnekleme yöntemi uygulanıp, örneklem 316 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin analizinde belirlenen ölçek için öncelikle yapı geçerliliği ve güvenilirlik analizleri uygulanmıştır. Sonrasında ölçekte belirlenen madde ve boyutlar için betimleyici analizler (standart sapma, frekans analizi, aritmetik ortalama) gerçekleştirilmiştir. Araştırma modelinde belirlenen bağımsız değişkenler ile bağımlı değişken arasında ilişkinin belirlenmesinde ise yapısal eşitlik modellemesi aracılığıyla (YEM) yol analizi uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre “algılanan davranışsal kontrol”, “öznel norm” ve “UNESCO DML algısı” boyutlarının katılımcıların UNESCO DML alanına ziyaret etme niyetlerini etkilediği ancak tutum ve kendine uyum boyutlarının istatistiksel olarak herhangi bir anlamlı bir etkisinin bulunmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

UNESCO Dünya Miras Listesi, Planlı Davranış Teorisi, Ayasofya, Ziyaret Etme Niyeti

Kaynakça

• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behaviour. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50 (2), 179-211.
• Ajzen, I. (1985). From Intentions to Actions: A theory of Planned Behavior. Edıtors: In J.Kuhi ve J. Beckmann. Action-control: from Cognition to Behavior, s.11-39. Heidelberg: Springer.
• Aksu, G., Eser, M.T., & Güzeller, C.O. (2017). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları. Detay Yayıncılık.
• Altunışık R., Coşkun R., Bayraktaroğlu, S., &Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Kitabevi.
• Ajanovic, E., & Çizel, B. (2016). Destination brand personality, self-congruity theory and the intention to visit a destination. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6(1), 1- 16.
• Anadolu Ajansı (AA, 2020). Ayasofya’yı camiden müzeye dönüştüren Bakanlar Kurulu kararına iptal. https://www.aa.com.tr/tr/ayasofya-camii/ayasofyayi-camiden-muzeye-donusturen- bakanlar-kurulu-kararina-iptal-/1906077 adresinden 8 Şubat 2021 tarihinde alınmıştır.
• Ayasofya Camii (2020). Ayasofya Camii. https://www.ayasofyacamii.gov.tr/Pdf/Ayasofya.pdf. adresinden 01 Mayıs 2021 tarihinde alınmıştır.
• Bamberg, S., Ajzen, I., & Schmidt, P. (2003). Choice of travel mode in the theory of planned behavior: the roles of past behavior, habit and reasoned action. Basic and Applied Social Psychology, 25(3), 175-187.
• Bosnjak, M., Sirgy, J.M., Hellriegel, S., & Maurer, O. (2011). Postvisit destination loyalty judgments: developing and testing a comprehensive congruity model. Journal of Travel Research, 50(5), 496-508.
• Bianchi, R. V. (2002). The contested landscapes of world heritage on a tourist island: the case of Garajonay National Park, La Gomera. International Journal of Heritage Studies, 8(2), 81-97.
• Buhalis, D. (2000). Marketing the Competitive Destination of The Future. Tourism Management, 21(1), 97-116.
• Beerli, A., Meneses, D. G., & Gil, M. S. (2007). Self-congruity and destination choise. Annals of Tourism Research, 34(3), 571-587.
• Can, M. (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik (Çalışma Raporu). Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://library.ihu.edu.tr/erisim-ve-yardim/apa_tr/. adresiden 12 Ocak 2022 tarihinde alınmıştır.
• Civelek, M.E. (2018). Yapısal eşitlik modellemesi metodolojisi. Beta Yayıncılık.
• Çamlıca, K. (2014). Sürdürülebilir turizme ilişkin ziyaretçi tutumlarının ve tekrar ziyaret niyetlerinin pazar bölümlendirme kriteri olarak kullanılması: Kapadokya bölgesi örneği [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi] https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=gyLHMouPes-CvnhRcjQsKbjGQz3wX6YoBUA6TYauizQEjPq7l8g2ctrC8aopV_k1
• Cellini, R. (2011). Is Unesco recognition effective in fostering tourism? A comment on Yang, Lin and Han. Tourism Management, 32(2), 452-454.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. Pegem Akademi.
• Chon, K. S. (1992). Self-Image/destinastion ımage congruity. Annals of Tourism Research, 19(2), 360-363.
• Deniz, T., & Savaşkan, Y. (2018). Taşınmaz kültür varlıkları kapsamında ayasofya müzesi’nin istanbul kültür turizmine katkısı. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 92-103.
• Erten, S. (2002). Planlanmış davranış teorisi ile uygulamalı öğretim metodu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 19(2), 217-233.
• Frey, S. B., & Steiner, L. (2011). World heritage list: does it make sense? International Journal of Cultural Policy, 17(5), 555-573.
• Fishbein, M., & Ajzen, I. (2010). Predicting and changing behaviour: the reasoned action approach. Psychology Press.
• Geyik, N.E. (2020). Mardin’in Unesco dünya miras listesi adaylık süreci. Yerel Kimlik Dergisi, 62, 30-35.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., & Anderson, R.E. (2010). Multivariate data analysis a global perspective. (7th edt.). Prentice-Hall.
• Huang, S.-H., Tsaur, J-R., & Yang, C.-H. (2012). Does world heritage list reall induce more tourist? evidence from Macau. Tourism Management, 33(6), 1450-1457.
• Hsieh, M. K., Parkı, H. S., & McNally R. (2016). Application of the extended theory of planned behavior to intention to travel to Japan among Taiwanese youth: Investigating the moderating effect of past visit experience. Journal of Travel and Tourism Marketing, 33(5), 717-729.
• Ishwaran, N. (2004). Internatıional conservation diplomacy and the world heritage convention. Journal of International Wildlife Law & Policy, 7(1-2), 43-56.
• Joynathsing, C., & Ramkissoon, H. (2010). Understanding the behavioral intention of European tourists. International Research Symposium in Service Management, Le Meridien Hotel, Mauritius.
• Kabir S.A., Hossain, M.E., & Azam, M.S. (2016). The Impacts of visitors attitude on visit intention in the context of museum applying sem: offering an alternative visit intention model. Bangladesh Journal of Tourism, 1(1), 1-14.
• Keller, K.L. (1993). Conceptualizing, measuring, and managing customer-based brand equity. Journal of Marketing, 58(1), 1-22.
• Kutluk Bozkurt, A., & Avcıkurt, C. (2019). Planlanmış davranış teorisi ile yerli y kuşağı turistlerin destinasyon tercih etme niyetlerinin belirlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1294-1307.
• Kertsetter, D.L., Confer, J.J., & Graefe, A.R. (2001). An exploration of the specialization concept within the context of heritage tourism. Journal of Travel Research, 39(3), 267-2749.
• Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). The Guilford Press.
• Lai, A. (2013). What’s the big deal about having a UNESCO world heritage site? http://travel.cnn.com/hong-kong-world-heritage-site-020521] adresinden 09.11.2020 tarihinde alınmıştır.
• Lam, T., & Hsu, C. H. (2006). Predicting Behavioral intention of choosing a travel destination. Tourism Management, 27(4), 589-599.
• Leask, A., & Fyall, A. (2006). Managing world heritage sites. Oxford, MA: ButterworthHeinemann.
• Marcotte, P., & Bourdeau, L. (2006). Tourists knowledge of the UNESCO designation of world heritage sites: the case of visitors to Quebec City. International Journal of Arts Management, 8(2), 4-13.
• Middleton, T. C., Fyall, A., Morgan, M., & Ranchhod, A. (2009). Marketing in travel and tourism. Routledge.
• Nebioğlu, O., & Kalıpçı, B. (2020). Bibliometric analysis of international publications on planned behavior theory and tourism. Journal of Turkish Tourism Research, 4(1), 1-14.
• Newholm, T., & Shaw, D. (2007). Studying the ethical consumer: a review of research. Journal of Consumer Behaviour, 6(5), 253-270.
• Oğuz, M. Ö. (2018). 1949-2019: Kuruluşunun 70. Yılına doğru UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ve büyük buluşmalar. https://www.unesco.org.tr/Content_Files/Content/Anasayfa/4bbbaskanliks.pdf adresinden 12 Nisan 2021 tarihinde alınmıştır.
• Özdamar K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Kaan Kitabevi.
• Pedersen, A. (2002). Managing tourism at world heritage sites: a practical manual for world heritage sites managers. World Heritage Manual.
• Poria, Y., Reichel, A., & Cohen, R. (2013). Tourists perceptions of world heritage site and its designation. Tourism Management, 35, 272-274.
• Robinson, K. (2015). World heritage listed sites – Does it attract tourists? A study of factors influencing Norwegian tourist’s intention to visit Unesco’s world heritage listed sites, [Yüksek Lisans Tezi, University of Nordland] https://nordopen.nord.no/nord-xmlui/bitstream/handle/11250/298656/Robinson.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Rodwell, D. (2002). The World Heritage convention and the exemplary management of complex heritage sites. Journal of Architectural Conservation, 8(3), 40-60.
• Shen, S., Schüttemeyer, A., & Braun, B. (2009). Visitors intention to visit world cultural heritage sites: an empirical study of Suzhou, China. Journal of Travel and Tourism Marketing, 26(1), 722-734.
• Seow, A.N., Choong, Y.O., Moorthy, K., & Chan, L.M. (2017). Intention to visit Malaysia for medical tourism using the antecedents of theory of planned behaviour: A predictive model. International Journal Tourism Research, 19(3), 383-393.
• Sirgy, M, J., & Su, C. (2000). Destination image, self-congruity, and travel behavior: toward an integrative model. Journal of Travel Research, 38(4), 340-352.
• Shimp, T. (2010). Advertising promotion and supplemental aspects of integrated marketing communications. Southwestern Cengage Learning.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve Lisrel uygulamaları. Ekinoks Yayınevi.
• Timothy, D.J., & Boyd, S. W. (2006). Heritage tourism in the 21st century valued traditions and new perspectives. Journal of Heritage Tourism, 1(1), 1-16.
• Tucker, H., & Emge, A. (2010). Managing a world heritage site: the case of Cappadocia. An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 21(1), 41-54.
• T.C. İstanbul Valiliği (2021). Türkiye’nin turizm başkenti: İstanbul. http://www.istanbul.gov.tr/turkiyenin-turizm-baskenti-istanbull-2019 adresinden 01 Mayıs 2021 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2021). https://teftis.ktb.gov.tr/?_Dil=1 (Erişim tarihi: 04 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Uşaklı, A., & Baloglu, S. (2011). Brand Personality of Tourist Destinations: An Application of Self-Congruity Theory. Tourism Management, 32(1), 114-127.
• UNESCO (1972a). Unesco in Brief. https://en.unesco.org/about-us/introducing-unesco adresinden 02 Ekim 2020 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO (1972b). World Heritage. https://whc.unesco.org/en/about/ adresinden 30 Temmuz 2020 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu (UTMK, 2021). https://www.unesco.org.tr/Pages/96/2/UNESCO adresinden 03 Aralık 2021 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Convention (2022). http://whc.unesco.org/en/statesparties/tr adresinden 02 Ocak 2022 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO World Heritage Convention (2008). World heritage information kit: mission statement. https://whc.unesco.org/documents/publi_infokit_en.pdf adresinden 13 Nisan 2021 tarihinde alınmıştır.
• Yang, C.H., Hin, H.L., & Han, C.C. (2010). Analysis of international tourist arrivals in China: the role of world heritage sites. Tourism Management, 31(6), 827- 837.
• Yılmaz, V., & Çelik, E.H. (2009). lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi, temel kavramlar, uygulamalar, programlama. Pegem Akademi.
• Zabkar, V., Brencic, M.M., & Dmitrovic, T. (2010). modelling perceived quality, visitor satisfaction and behavioural intentions at the destination level. Tourism Management, 31(4), 537-546.