NATO’nun Dönüşümünün Sınırları: Bir Uygulama Vakası Olarak Enerji Güvenliği

Yıl 2016, Cilt: 12 Sayı: 23, 35 - 69, 05.04.2016

Hasan Deniz Pekşen

Öz

NATO,
Soğuk Savaş dönemi şartlarında kurulmuş bir uluslararası örgüt olarak,
kendisini ortaya çıkaran uluslararası konjonktürün değişmesiyle birlikte
ortadan kalkmamıştır. Aksine, uluslararası güvenlik içindeki yerini korumasını
sağlayan bir dönüşüm süreci geçirmiş ve böylece ortadan kalkmak yerine genişlemiştir.
Enerji güvenliği alanı ise, 1973 krizi sonrasında uluslararası ilişkilerde
kazandığı konuma Soğuk Savaş sonrası oluşan jeopolitik faktörleri de katarak,
NATO üyesi ülkelerin ve özellikle de Avrupalı üyelerin güvenlikleri açısından
yeni bir perspektif kazanmıştır. Bu doğrultuda, enerji güvenliği konusunun NATO’nun
güvenlik konseptlerindeki yerinin ne olacağı meselesi örgütün tartışma
konularından biri olmuştur. Çalışmada ilk olarak NATO’nun dönüşüm süreci ve bu
sürecin NATO belgelerine nasıl yansıdığı incelenmiştir. Ardından enerji
güvenliği olgusu ve bu olgunun NATO’yu nasıl etkilediği açıklanmıştır. Bu iki
unsurun ışığında enerji güvenliğinin NATO’nun geleceğindeki yeri
değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

NATO, Enerji Güvenliği, Soğuk Savaş Sonrası Güvenlik, NATO Konseptleri

Kaynakça

• Resmî Dokümanlar Avrupa Komisyonu, An EU Energy Security and Solidarity Action Plan, Kasım 2008.
• Dışişleri Bakanlığı, NATO ve Türkiye’nin Güncel NATO Konularına İlişkin Görüşleri, http://www.mfa.gov.tr/ii_-nato-ve-turkiye_nin-guncel- nato-konularina-iliskin-gorusleri.tr.mfa (Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2014).
• NATO, “The Korean War and NATO’s Second Strategic Concept” http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_56626.htm (Erişim Tarihi: Nisan 2014)
• NATO, The Alliance’s New Strategic Concept, http://www.nato.int/ cps/en/ natolive/official_texts_23847.htm (Erişim Tarihi: 26 Nisan 2014).
• NATO, The Partnership for Peace Programme, http://www.nato.int/ cps/en/natolive/topics_50349.htm (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014).
• NATO, NATO Mediterranean Dialogue, http://www.nato.int/cps/en/ natolive/topics_60021.htm (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014). NATO, topics_80925.htm (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014). NATO, Tools,
• (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014). http://www.nato.int/cps/en/natolive/ http://www.nato.int/cps/en/natolive/51288.htm
• NATO, “Framework for coorperation”, http://www.nato.int/cps/ en/natolive/topics_50090.htm? (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014 ).
• NATO, The Alliance’s Strategic Concept, http://www.nato.int/cps/en/ natolive/official_texts_27433.htm (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014).
• NATO, “The Portrait of Lord Ismay”, http://www.nato.int/ ebookshop/video/declassified/#/en/sources/604_portrait_of_lord_isma y/ (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014).
• NATO, The Prague Summit and NATO’s Transformation, http://www.nato.int/ docu/rdr-gde-prg/rdr-gde-prg-eng.pdf (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014).
• NATO, Prague Capability Commitments, http://www.nato.int/cps/ en/natolive/topics_50087.htm
• NATO, The Istanbul Coorperation Initiative-ICI, http://www.nato.int/ cps/en/natolive/topics_58787.htm? (Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2014).
• NATO, Comprehensive Political Guidance, http://www.nato.int/cps/ en/natolive/official_texts_56425.htm (Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2014). NATO, http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_publications/20120207_ strategic-concept-2010-tur.pdf (Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2014).
• NATO, Strategic Concept: Active Engagement, Modern Defence, http://www.nato.int/cps/en/natolive/official_texts_68580.htm (Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2014).
• NATO, Bilgilendirme, http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_ publications/20120207_new-security-challenges-tu.pdf (Erişim Tarihi: Mayıs 2014).
• NATO, Defending Values and Security, http://www.nato.int/cps/en/SID- EA148-7EED3C78/natolive/opinions_22581.htm?selectedLocale=en.
• NATO, Riga Summit Decleration, http://www.nato.int/docu/pr/ /p06-150e.htm (Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2014).
• PUTIN Vladimir, Speech and the Following Discussion at the Munich Conference on Security Policy. Kitaplar ÇELİKPALA Mitat, Enerji Güvenliği, NATO’nun Yeni Tehdit Algısı, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.
• GÜNEY Ateşoğlu Nurşin, Batı’nın Yeni Güvenlik Stratejileri: AB- NATO-ABD, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2006.
• HASGÜLER Mehmet, ULUDAĞ Mehmet, Uluslararası Örgütler, Alfa Yayınları, İstanbul, 2012.
• HOLBROOKE Richard, To End a War, Random House, New York, 1998.
• KARAOSMANOĞLU Ali, NATO’nun Dönüşümü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2012.
• OĞUZLU Tarık, NATO Ortaklıkları ve Türkiye, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
• TÜRKMEN Füsun, 2014 Doktora Ders Notları, İstanbul, 2014.
• WEINROD Bruce, BARRY Charles, NATO Command Structure: Considerations for the Future, National Defence University, Center for Technology and National Security Policy, Washington, 2010.
• YOST David, NATO Transformed: The Alliance’s New Roles in International Security, United State Institute of Peace Press, Washington, 1998. Makaleler
• BİRSELLİOĞLU Mehmet Efe, “NATO’nun Değişen Enerji Güvenliği Algısı: Türkiye’nin Olası Konumu”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 9 Sayı 34. DRUZHİNİN Aleksey, “Being Strong, Why Russia Needs to Rebuild Its Military”, Foreign Policy, http://www.foreignpolicy.com/articles/ /02/21/being_strong, (Erişim Tarihi: 09.01.2014).
• GÖKIRMAK Mert, “Kafkaslar’da Enerji Güvenliği ve Türkiye’nin Rolü”, Küreselleşme Sürecinde Kafkasya ve Orta Asya Sempozyumu Bildirisi, Bakü, 2007.
• KİBAROĞLU Mustafa, “NATO’nun Kuruluşu Misyonu Geleceği ve Türkiye’nin Rolü”, http://www.mustafakibaroglu.com/sitebuildercontent/ sitebuilderfiles/Kibaroglu-2023Dergisi-Soylesi-NATO-Nisan2004.pdf
• (Erişim Tarihi: 24 Nisan 2014).
• LAFEBER Walter, “NATO and The Korean War: A Context”, Diplomatic History, Cilt 13 Sayı 4, 1989.
• SAKWA Richard, “‘New Cold War’ or Twenty Years’ Crisis? Russia and International Politics”, International Affairs, Cilt 84 Sayı 2. TWIGGE Stephen, MACMILLAN Alan, “Britain, United States and the Development of NATO Strategy 1950-1964”, Journal of Strategic
• Studies, Cilt 19 Sayı 2, 1996.
• YERGİN Daniel, “Energy Independence”, Wall Street Journal, http://online.wsj.com/news/articles/SB116951954739284514.
• YERGİN Daniel, “Ensuring Energy Security”, Foreign Affairs, Cilt:85 Sayı 2, 2006.
• YORKAN Arzu, “Energy Supply Security of the European Union and Role of Turkey as a Potential Energy Hub”, Bilge Strateji, Cilt:3, Sayı:5, 2011.
• Elektronik Kaynaklar CHURCHILL Winston, “Sinews of Peace”, 1946, http://www.winston churchill.org/learn/biography/in-opposition/qiron-curtainq-fulton- missouri-1946/120-the-sinews-of-peace.
• IAGS, NATO Forum On Energy Security & Technology, http://www.iags.org/natoforum.htm (Erişim Tarihi: 7 Mayıs 2014).
• NATO, “The Portrait of Lord Ismay”, http://www.nato.int/ebook shop/video/declassified/#/en/sources/604_portrait_of_lord_ismay/ (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014).
• NATO, “After Dinner Speech”, http://www.nato.int/cps/en/SID- DE86AFCD-89BCBE0C/natolive/opinions_69910.htm?selectedLocale
• =en (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2014).
• NATO-Russia Council, Statement By NATO Foreign Ministers, http://www.nato-russia-council.info/en/articles/20140327- announcement/ (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2014).
• NATO, Secretary General Sets Out NATO’s Position on Russia- Ukraine htm (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2014).
• NATO Review, The Energy Dimensions of Russia’s Annexation of Crimea, running-on-empty/Ukraine-energy-independence-gas-dependence-on- Russia/EN/index.htm (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2014).