KAMU GÖREVLİLERİNİN GREV HAKKI ÜZERİNE KURAMSAL VE HUKUKSAL BİR TARTIŞMA

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 307 - 344, 30.06.2024

Esin Yüğrük , Burak Yücekaya

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1445945

Öz

Grev, geçmişi bin yıllar ötesine giden bir toplumsal olgudur. Bunun ötesinde grev, on dokuzuncu yüzyıldan bu yana kapitalist üretim ilişkilerinin egemenliğini tesis etmesiyle beraber hukuki bir olgu olarak da kendini göstermiştir. İlgili zaman diliminin başlangıcında çoğunlukla yoksul yığınların kötü çalışma koşullarına verdikleri bir tepki olan grev, yirminci yüzyılın ortalarında toplumsal alandaki varlığı ve meşruiyeti geniş konsensüs halinde kabul edilip hukuk metinlerinde kendine yer bularak bir sosyal hak formunu almıştır.

Bu çalışmada üzerinde durulacak konu ise tüm çalışanların değil ancak kamu görevlilerinin grev hakkıdır. Yirminci yüzyılın başında Fransa’da konuyla ilgili tartışmalar yoğunlaşmış, aynı yüzyılın ortalarında ise anayasal düzeyde düzenlenmiştir. Türkiye’de ise yasalarla kamu görevlilerinin grev hakkını kullanmasına yasaklamalar getirilmiştir. Bu yasaklamaların ötesinde konu hala öğretide tartışılagelmektedir. Bu kapsamda çalışmada grev hakkına yönelik teorik ve hukuki bazı tartışmalar yürütülecektir

Anahtar Kelimeler

Kamu Hizmeti, Süreklilik, Kamu Görevlileri, Grev Hakkı, Sendikal Faaliyetler

Kaynakça

• Akbulut O, ‘Toplantı ve Örgütlenme Özgürlükleri’ Sibel İnceoğlu (ed.), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme (Avrupa Konseyi 2013).
• Aksoy M, ‘1961 Anayasasına Göre Memurların Grev Hakkı’ (1971) 26(4) SBF Dergisi 1-75.
• Akyılmaz B Sezginer M ve Kaya C, Türk İdare Hukuku (Savaş Yayınevi 2020).
• Arıcı K, ‘Ülkemizde Kamu Görevlilerinin Grev ve Toplu Sözleşme Haklarının Hukuki Boyutu ve Uygulamaları’, DPB Kamu Görevlilerinin Sendikal Ve Demokratik Hakları Çalıştayı (Başbakanlık Basımevi 2010).
• Arslan OE, Kamu Personel Rejimi: Statü Hukukundan Esnekliğe (TODAİE Yayınları 2005).
• Asal B, ‘1960-1971 Arası Dönemde Türkiye'de Toplu İş Hukukunun Gelişmesi’ (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2007).
• Bellace JR, ‘The ILO and the Right to Strike” (2014) 153(1) International Labour Review 29-70.
• Benjamin W, ‘Şiddetin Eleştirisi Üzerine’, Aykut Çelebi (ed.), Ece Göztepe (çev) Şiddetin Eleştirisi Üzerine (Metis Yayınları 2014).
• Beyoğlu CÜ, ‘AİHM Kararları Işığında Kamu Görevlilerinin Grev Hakkı’ (2018) (135) TBB Dergisi 77-118.
• Bilgin KU, ‘Ülkemizde Kamu Görevlilerinin Grev ve Toplu Sözleşme Haklarının Hukuki Boyutu ve Uygulamaları’, DPB Kamu Görevlilerinin Sendikal Ve Demokratik Hakları Çalıştayı (Başbakanlık Basımevi 2010).
• Binbir S, ‘Türk İş Hukukunda Lokavt’, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2023).
• Boratav K, ‘İktisat Tarihi (1908-1980)’, Sina Akşin (ed.), Türkiye Tarihi 4: Çağdaş Türkiye 1908-1980 (Cem Yayınevi 1997).
• Doğan C, ‘Türk İş Hukuku ve Çalışma İlişkileri Alanına Uzlaştırma Kurulunun Girişi: Ta’til-i Eşgâl Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme’ (2012) (31) Türkiyat Araştırmaları Dergisi 273-296.
• Doğru O ve Nalbant A, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi: Açıklama ve Önemli Kararlar 2. Cilt (T.C. Yargıtay Başkanlığı 2013).
• Duguit L, Hak kavramı ve Devletin Dönüşümü Üzerine Üç Konferans, Edip Serdengeçti (çev) Emre Partalcı (yayıma haz.) (Pinhan Yayıncılık 2019).
• Duguit L, Kamu Hukuku Dersleri, Süheyp Derbil (çev) (İstiklal Matbaacılık 1954).
• Gözler K ve Kaplan G, İdare Hukuku Dersleri (Ekin Yayınevi 2021).
• Gülmez M, ‘Tatil-i Eşgal Yasası Üzerine Bir Not’, Seha L. Meray’a Armağan, Cilt: 1. (A.Ü.S.B.F. Yayını 1981). Gülmez M, Memurlar ve Sendikal Haklar (İmge Kitabevi 1990).
• Gülmez M, Dünyada Memurlar ve Sendikal Haklar (TODAEİ Yayınları 1996).
• Gülmez M, ‘Sendika Hakkı, Toplu Sözleşme ve Grevi de İçeren Toplu Eylem Hak¬larını Kapsar mı?’ (2008) (3) (11. Kongre Özel Sayı) Çalışma ve Toplum Dergisi 137-169.
• Gülmez M, ‘Sendikal Hakların Bölünmezliği: Toplu Sözleşmesiz ve Grevsiz Sendika Hakkı, Özünden Yoksundur’ (2010) (3) Çalışma ve Toplum Dergisi 9-50.
• Güzel A, ‘3008 Sayılı İş Yasasının Önemi ve Başlıca Hükümleri’, (1986) (35-36) Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 165-222.
• Güzel Ş, Grev: Grevin Yapısal ve İşlevsel Açıdan İrdelenmesine Katkı (Sosyalist Yayınlar 1993).
• Güzel Ş, Türkiye’de İşçi Hareketi 1908-1984 (Kaynak Yayınları 1996).
• Harris D ve diğerleri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku Mehveş Bingöllü Kılcı ve Ulaş Karan (çev) (Avrupa Konseyi 2013).
• ILO, Governing Body, 349. bis(Special) Session, Geneva, 10 November 2023.
• International Labour Conference, Third Item on the Agenda: Information and Reports on the Application of Conventions and Recommendations, Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations (Articles 19, 22 and 35 of the Constitution), 43rd Session, International Labour Office, Geneva, 1959, Report III (Part IV).
• International Labour Office, Freedom of Association: Compilation of Decisions of the Committee on Freedom of Association (Sixth edition ILO 2018).
• International Labour Office, Freedom of Association: Digest of Decisions and Principles of the Freedom of Association Committee of the Governing Body of the ILO (Fifth -revised- edition ILO 2006).
• International Labour Organisation, Sixth Report of the International Labour Organisation to the United Nations (ILO 1952).
• Işıklı A, ‘İşçi Memur Ayrımının Düşündürdükleri’, (1971) 26(04) Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 181-212.
• Karahanoğulları O, Kamu Hizmeti: Kavram ve Hukuksal Rejim (Turhan Kitabevi 2015).
• Karahanoğulları O, İdare Hukuku (Turhan Kitabevi 2023).
• Kılıçoğlu M, ‘Toplu Eylem ve Grev Hakkının Uluslararası Hukuk Penceresinden Değerlendirilmesi’, (2020) (4) Çalışma ve Toplum Dergisi 2405-2440.
• Kutal M, ‘Hukuki Açıdan Lokavt’, (1972) (24) Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 159-189.
• Kutal M, ‘ILO Sendika Özgürlüğü Komitesi’nin Grev Hakkına İlişkin Önemli Bazı Kararları’ (2019) (77) Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 1-19.
• Losovsky A.S., Sendikalar Üzerine I: Muharebe Olarak Grev, İsmail Yarkın (çev) (İnter Yayınları 1988).
• Magdoff H, Sömürgecilikten Günümüze Emperyalizm Erdoğan Usta (çev) (Kalkedon Yayınları 2006).
• Makal A, Grev: Kuramlar ve Uluslararası Farklılıklar (Verso Yayınları 1987).
• Mankiewicz RH, ‘The Right to Strike of Civil Servants and Employees in the Public Services, under the French Constitution of 1946’ (1955) 4(1) The American Journal of Comparative Law 89-96.
• Narmanlıoğlu Ü, Grev (Ankara Üniversitesi Basımevi 1990).
• Özay İH, Günışığında Yönetim (Filiz Kitabevi 2017).
• Özdemir AM, ‘Anlatı ve İktidar ya da Kamu Personel Reformunu Anlamak’, (2016) 7(9) Emek ve Araştırma Dergisi 11-20.
• Özdemir AM, Sözün Mülkiyeti: Hukukun Ekonomi Politiği (Dipnot Yayınları 2008).
• Serim B, Kamu Görevlilerinin Örgütlenmesinde Hukuksal Boyut (Öteki Yayınevi 1995).
• Sevgili Gençay FD, ‘Fransa’da Kamu Personel Rejimi’ (2014) 5(1) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 225-240.
• Sorel G, Şiddet Üzerine Düşünceler, Anahid Hazaryan (çev) (Epos Yayınları 2013).
• Sur M, Grev Kavramı: Türk ve Fransız Hukuku Açısından Karşılaştırmalı İnceleme (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 1987).
• Sur M, ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Sendika Hakkı’, (1994) 16(1) İnsan Hakları Yıllığı 37-50.
• Sur M, İş Hukukunun Uluslararası Kaynakları Avrupa Konseyi Çerçevesinde Kabul Edilen Belgeler (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No: 66 1995).
• Sur M, ‘Uluslararası Normlar ve 6356 Sayılı Kanunun Toplu İş Sözleşmeleri ve Grev Hakkındaki Hükümleri’ (2013) (15) (Özel sayı) DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 255-278.
• Tan T, İdare Hukuku (Turhan Kitabevi 2018).
• Tanör B, Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar (On İki Levha Yayınları 2022).
• Tilly C ve Shorter E, Strikes in France 1830-1968 (Cambridge University Press 1974).
• Tunç H, ‘Ülkemizde Kamu Görevlilerinin Grev ve Toplu Sözleşme Haklarının Hukuki Boyutu ve Uygulamaları’, DPB Kamu Görevlilerinin Sendikal Ve Demokratik Hakları Çalıştayı (Başbakanlık Basımevi 2010).
• Ulusoy A, Kamu Hizmeti İncelemeleri (Ülke Kitapları 2004).
• Ulusoy AD, Türk İdare Hukuku (Yetkin Yayınları 2023).
• Vogt JS, ‘The Right to Strike and the International Labour Organisation (ILO)’ (2016) 27(1) King's Law Journal 110-131.
• Vogt JS ve diğerleri, The Right to Strike in International Law (Hart Publishing, 2020).
• Yücesan Özdemir G ve Özdemir AM, Sermayenin Adaleti: Türkiye’de Emek ve Sosyal Politika (Dipnot Yayınevi 2008).