Sağlık Hizmeti Araştırmalarında Kavram Analizi

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 3, 551 - 562, 28.09.2018

Seda Aydan

Öz

Kavram analizinde amaç bir kavrama ait çeşitli tanımları, kullanımları, uygulamaları ve kavram ile yakından ilgili diğer kavramları analiz ederek kavramı oluşturan temel unsurları belirlemektir. Sağlık profesyonelleri, uygulamalarını güncel tutmak ve hastalara kanıta dayalı kaliteli bakım sunmakla yükümlü oldukları için kavramlar hakkındaki bilgilerini güncellemeleri kanıta dayalı uygulamaların anahtarıdır. Günümüzde sağlık hizmetleri literatüründe yer alan birçok kavramın netlik kazanmamış olduğu görülmektedir. Ayrıca, kavramların farklı disiplinler içinde nasıl kullanıldığını anlamak, bazı araştırma araçlarını diğer disiplinlerden aktaran sağlık hizmeti araştırmacıları için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle kavramların doğru bir şekilde analiz edilmesine ihtiyaç vardır. Sağlık hizmetlerinde kullanılan bazı kavramlar yabancı dilden alıntı yapılmakta, farklı tercümeler kullanılmakta veya anlamını tam karşılamayan Türkçe karşılıklar kullanılabilmektedir. Kavram analizi Türkçeye uygun doğru karşılığın sağlanması ve tek tip kavramın kullanılmasını sağlayabilir. Çalışmanın amacı kavram analizini tanımlamak, yöntemleri ortaya koymak ve sağlık hizmetlerindeki uygulama örnekleri sunarak kavram analizinin önemine dikkat çekmektir. Çalışmada Pubmed ve Google Scholar veri tabanlarında “concept analysis”, Yök Tez Merkezi ve Google Akademik veri tabanında ise “kavram analizi” ve “kavramsal analiz” şeklinde tarama yapılmış, bulunan tez ve makalelerin sağlık hizmetleri alanında yapılıp yapılmadığı belirlenmiş ve sağlık hizmetlerinde yapılan kavram analizi çalışmalarından bazı örnekler sunulmuştur. Yapılan taramada sağlık hizmetleri kavram analizi konusunda Türkçe yayınların oldukça kısıtlı olduğu görülmüştür. Sağlık hizmetlerinde farklı disiplinlerden veya uluslararası literatürden Türkçe’ye geçen ve kavram karmaşası içinde olan bazı kavramlar bulunmaktadır. Bu kavramların anlamına netlik kazandırmak amacıyla kavram analizlerinin yapılması önemli olabilir.

Anahtar Kelimeler

Kavram analizi, sağlık hizmetleri, nitel araştırma

Kaynakça

• 1. Çıtak E. A ve Uysal G. (2012) Kavram Analizi: Eleştirel Düşünme. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 9(3): 3-9. 2. Allen-Duck A., Robinson J. C. and Stewart M. W. (2017) Healthcare Quality: A Concept Analysis. Nursing Forum 52(4): 377-386. 3. Baik D. (2016) Team-Based Care: A Concept Analysis. Nursing Forum 52(4): 313-322. 4. Baldwin M. A. (2008) Concept Analysis as a Method of Inquiry. Nurse Researcher 15(2): 49-58. 5. Ballou K. A. (1998) A Concept Analysis of Autonomy. Journal of Professional Nursing 14(2): 102-110. 6. Becker C. H. (1983) A Conceptualization of Concept. Nursing Papers 15(2): 51-58. 7. Bissonnette J. M. (2008) Adherence: A Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing 63(6): 634-643. 8. Botes A. (2002) Concept Analysis: Some Limitations and Possible Solutions. Curationis 25(3): 23-7. 9. Cahill J. (1996) Patient Participation: A Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing 24(3): 561-571. 10. Cronin P., Ryan F. and Coughlan M. (2010) Concept Analysis in Healthcare Research. International Journal of Therapy and Rehabilitation 17(2): 62-68. 11. Demirtaş A. ve Barth L. J. (1997) İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi. Yök/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi, Ankara. 12. Earvolino-Ramirez M. (2007) Resilience: A Concept Analysis. Nursing Forum 42(2): 73-82. 13. Ellis-Stoll C. C. and Popkess-Vawter S. (1998) A Concept Analysis on the Process of Empowerment. Advanced Nursing Science 21(2): 62-68. 14. Feng X., Bobay K. and Weiss M. (2008) Patient Safety Culture in Nursing: A Dimensional Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing 63(3): 310-319. 15. Garbett R. and McCormack B. (2002) A Concept Analysis of Practice Development. Journal of Research in Nursing 7(2): 87-100. 16. Gardner C. N. (2015) Adherence: A Concept Analysis. International Journal of Nursing Knowledge 26(2): 96-101. 17. Garcia-Dia M. J, DiNapoli J. M., Garcia-Ona L., Jakubowski R. and O'Flaherty D. (2013) Concept Analysis: Resilience. Archives of Psychiatric Nursing 27(6): 264–270. 18. Haas B. K. (1999) A Multidisciplinary Concept Analysis of Quality of Life. Western Journal of Nursing Research 21(6): 728-742. 19. Hamer S. and Collinson G. (2000) Achieving Evidence-Based Practice: A Handbook for Practitioners. Bailliere Tindall in Association with the RCN, Edinburgh. 20. Hull R. T. (1981) Responsibility and Accountability Analyzed. Nursing Outlook 29(12): 707-712. 21. Kaya N. ve Turan N. (2017) Hemşirelik Biliminde Kavram Analizi. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Science 9(2): 153-163. 22. Koort P. (1975) Semantisk analys och konfigurationsanalys. Tva hermeneutiska metoder (Semantic Analysis and Configuration Analysis. Two Hermeneutical Methods). Studentlitteratur, Lund. 23. Koşar C. ve Besen B. D. (2015) Kronik Hastalıklarda Hasta Aktifliği: Kavram Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 8(1): 45-51. 24. Koyun A. ve Prochaska J. M. (2015) Sigara Bırakma Davranışına İlişkin Değişim Aşamaları: Bir Kavram Analizi. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi 5: 81-93. 25. Kvale S. (1996) An Introduction to Qualitative Research Interviewing. Sage, Thousand Oaks. 26. Li Y. C., Chou, F. H. and Wang H. H. (2015) Demoralization: A Concept Analysis. Journal of Nursing 62(3): 83-88. 27. Lindberg C., Fagerström C., Sivberg B. and Willman A. (2014) Concept Analysis: Patient Autonomy in a Caring Context. Journal of Advanced Nursing 70(10): 2208–2221. 28. Macleod-Clark J. and Hockey L. (1989) Further Research for Nursing. Scutari Press, London. 29. McCormick K. M. (2002) A Concept Analysis of Uncertainty in Illness. Journal of Nursing Scholarship 34(2): 127-131. 30. Meeberg G. A. (1993) Quality of Life: A Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing 18(1): 32-38. 31. Meghani S. H. (2004) A Concept Analysis of Palliative Care in the United States. Journal of Advanced Nursing 46(2): 152–161. 32. Morgan S. and Yoder L. H. (2012) A Concept Analysis of Person-Centered Care. Journal of Holistic Nursing 30(1): 6-15. 33. Norris C. M. (1982) Concept Clarification in Nursing. Aspen Systems, Rockville. 34. Altıok H. Ö. ve Üstün B. (2014) Profesyonellik: Kavram Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 7(2): 151-155. 35. Altıok H. Ö., Şengün F. ve Üstün B. (2011) Bakım: Kavram Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 4(3): 137-140. 36. Ream E. and Richardson A. (1996) Fatigue: A Concept Analysis. International Journal of Nursing Studies 33(5): 519-529. 37. Rodgers B. L. (1989) Concepts, Analysis and the Development of Nursing Knowledge: The Evolutionary Cycle. Journal of Advanced Nursing 14(4): 330-335. 38. Rodgers B. L. (1994) Concept, Analysis and the Development of Nursing Knowledge: The Evolutionary Cycle. In Smith J.P. (Ed.) Models, Theories and Concepts. Blackwell, Oxford. 39. Rodgers B. L. and Knafl K. A. (2000) Concept Development in Nursing (Second ed.). Saunders, Philadelphia. 40. Sahlsten M. J., Larsson I. E., Sjöström B. and Plos K. A. (2008) An Analysis of the Concept of Patient Participation. Nursing Forum 43(1): 2-11. 41. Simmons B. (2010) Clinical Reasoning: Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing 66(5): 1151-1158. 42. Sözbilir M. (2012) Araştırma Yaklaşım-Desen ve Yöntemleri. https://msbay.files.wordpress.com/2009/10/6-hafta-arac59ftc4b1rma-yaklac59fc4b1m-desen-ve-yc3b6ntemleri.pdf (03.08.2017). 43. Speros C. (2005) Health Literacy: Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing 50(6): 633-640. 44. Tofthagen R. and Fagerstorm L. M. (2010) Rodgers’ Evolutionary Concept Analysis – A Valid Method for Developing Knowledge in Nursing Science. Scandinavian Journal of Caring Sciences 24: 21-31. 45. Ülgen G. (2004) Kavram Geliştirme. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. 46. Ünver S., Yıldırım M., Akyolcu N. ve Kanan N. (2014) Basınç Yaralarına İlişkin Kavram Analizi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 22(3): 168-171. 47. Wagner D. and Bear M. (2009) Patient Satisfaction with Nursing Care: A Concept Analysis within a Nursing Framework. Journal of Advanced Nursing 65(3): 692-701. 48. Walker L. O. and Avant K. C. (1995) Strategies for Theory Construction in Nursing. (Third ed). Appleton-Century-Crofts, Norwalk. 49. Walker L. O. and Avant K. C. (2005) Strategies for Theory Construction in Nursing. (4th ed.) Upper Saddle River, NJ, USA. 50. Watson S. J. (1991) An Analysis of the Concept of Experience. Journal of Advanced Nursing 16(9): 1117-1121. 51. Weaver K. and Mitcham C. (2008) Nursing Concept Analysis in North America: State of the Art. Nursing Philosophy 9(3): 180–94. 52. Wilson J. (1963) Thinking with Concepts. Cambridge University Press, Cambridge. 53. Windle G. (2011) What is Resilience? A Review and Concept Analysis. Reviews in Clinical Gerontology 21(2): 152-169. 54. Wiseman T. (1996) A Concept Analysis of Empathy. Journal of Advanced Nursing 23(6): 1162-1167. 55. Xyrichis A. and Ream E. (2008) Teamwork: A Concept Analysis. Journal of Advanced Nursing 61(2): 232-241. 56. Ying-Siou L., Yen-Chun L. and Meei-Fang L. (2017) Concept Analysis of Safety Climate in Healthcare Providers. Journal of Clinical Nursing 26 (11-12): 1737–1747. 57. Yoder L. (1990) Mentoring: A Concept Analysis. Nursing Administration Quarterly 15(1): 9-19. 58. Zulkosky K. (2009) Self-Efficacy: A Concept Analysis. Nursing Forum 44(2): 93-102.