TÜRKİYE’DE YURT İÇİ SAĞLIK PERSONELİ HAREKETLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 3, 515 - 542, 20.09.2019

Feyzanur Alkan Ramazan Erdem

Öz

Belirli nedenlerden dolayı sağlık personelinin bir bölgeden diğerine hareketliliği yapılan çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada sağlık personelinin yurt içi hareketliliğinin nedenlerinin itici-çekici güçler yaklaşımı çerçevesinde belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Türkiye’de konuya ilişkin yeterli sayıda çalışma bulunmaması bakımından önem arz etmektedir. Uygulamada hareketliliğe neden olan itici ve çekici faktörlerin neler olup olmadığına, sağlık çalışanlarının kamudan özele geçiş nedenlerine dair analizler yapılmıştır. Araştırmanın evrenini; İstanbul, Sakarya ve Isparta illerinde bulunan kamu, üniversite ve özel hastanelerin çalışanları oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak literatür taraması yapılarak geliştirilen “Türkiye’de yurt içi sağlık personeli hareketliliğinin değerlendirilmesi” anketi kullanılmıştır. Ankette genel olarak, hareketliliğe neden olan itici ve çekici güçlerin neler olduğu ile ilgili sorular bulunmaktadır. Ayrıca sağlık personelini “kamudan özele iten unsurların” neler olduğunu ölçmeye yönelik ifadeler yer almaktadır. Araştırmanın sonucunda; katılımcıların yurt içi hareketliliğe neden olan itici güçlerden en fazla katılım gösterdiği konunun; “güvenlik problemleri” ve “şehrin ekonomik durumu” boyutu olduğu, en az katılım gösterdiği itici gücün ise, “mesleki ve siyasi baskı” boyutu olduğu bulunmuştur. Sağlık personelinin bir yerden başka bir yere göçünü cazip hale getiren ve en yüksek katılımın olduğu çekici güçlerin ise, “eş durumu” ve “ekonomik faktörler” olduğu ortaya çıkmıştır. Katılımın en az olduğu çekici gücün ise “özel sektörün cazibesi” olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Yurt içi hareketlilik, sağlık personeli

Kaynakça

• 1. Akdağ R. (2008) Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Temel Sağlık Hizmetleri Kasım 2002-2008. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara. 2. Aşkın Ö., Yayar R. ve Oktay Z. (2013) Kırsal Göçün Ekonometrik Analizi: Yeşilyurt İlçesi Örneği. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 14(2): 231-252. 3. Barca M., Akdeve E. ve Balay İ. G. (2013) Türkiye Sağlık Turizm Sektörünün Analizi ve Strateji Önerileri. İşletme Araştırmaları Dergisi 5(3): 64-92. 4. Başel H. (2007) Türkiye’de Nüfus Hareketlerinin ve İç Göçün Nedenleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 53: 516-542. 5. Başol K. (1994) Demografi. Anadolu Matbaası, İzmir. 6. Bayhan V. (1997) Türkiye’de İç Göçler ve Anomik Kentleşme. 2. Ulusal Sosyoloji Kongresi, ss. 178-193, Ankara. 7. Cebula R. J. (2005) Internal Migration Determinants: Recent Evidence. International Advances in Economic Research 11: 267-274. 8. Corbett J. (2003) Ernest George Ravenstein, The Laws of Migration 1885. CSISS Classics, Santa Barbara. 9. Çakır S. (2007) Kentleşme ve Gecekondu Sorunu: Elazığ Örneği. Fakülte Kitabevi, Isparta. 10. Çakır S. (2011) Geleneksel Türk Kültüründe Göç ve Toplumsal Değişme. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 24: 129-142. 11. Çiçekli B. (2009) Göç Terimleri Sözlüğü. Uluslararası Göç Örgütü (IOM). 12. Çiftçi M. (2010) 1995-2000 Dönemi İç Göç Hareketlerinde Emeğin Varış Yerlerindeki Çekim Türlerine Göre Mukayeseli Duyarlılık Düzeyleri. Çalışma ve Toplum Dergisi 1(24): 277-292. 13. Dadashpoor H., Rostami F. and Alizadeh B. (2016) Is Inequality in the Distribution of Urban Facilities Inequitable? Exploring a Method for Identifying Spatial Inequity in an Iranian City. Elsevier Journal 52: 159-172. 14. Demir E. T. (2008) Göç ve Sosyo Kültürel Değişim. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 15. Dieleman M. and Harnmeijer W. (2006) Improving Health Worker Performance: in Search of Promising Practices. http://www.who.int/hrh/resources/improving_hw_performance.pdf, Erişim Tarihi: 02.05. 2016. 16. Doğan M. G. U. and Kabadayı A. (2015) Determinants of Internal Migration in Turkey: A Panel Data Analysis Approach. Border Crossing 5(1–2), 16–24. 17. Duran H. (2002) Endüstri Çağının Dinamikleri. Değişim Yayınları, İstanbul. 18. Es M. ve Ateş H. (2004) Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 48: 205-248. 19. Greenwood M. J. (1971) A Regression Analysis of Immigration to Urban Areas of a Less-Developed Country: The Case of India. Journal of Regional Science 11(2): 253-262. 20. Grignon M., Owusu Y. and Sweetman A. (2012) The International Migration of Health Professionals. Discussion Paper Series, Germany. 21. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) (2006) Türkiye Göç ve Yerinden Olmuş Nüfus Araştırması. İsmat Matbaacılık Yayıncılık, Ankara. 22. İslamoğlu E., Yıldırımalp S. ve Benli A. (2013) Türkiye’de Tersine Göç ve Tersine Göçü Teşvik eden Uygulamalar: İstanbul İli Örneği. Sakarya İktisat Dergisi 2(4): 46-66. 23. Karpat K. H. (2010) Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler. Timaş Yayınları, İstanbul. 24. Kartal K. (1978) Kentleşme ve İnsan. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara. 25. Kızılçelik S. (1997) Mersin’e Göç Etmiş İnsanların Sağlık Koşulları Üzerine bir Çalışma. 2. Ulusal Sosyoloji Kongresi, ss. 657-666, Ankara. 26. King R. (2012) Theories and Typologies of Migration: An Overview and a Primer. Malmö University Institute for Studies of Migration, Diversity and Welfare (MIM), Sweden. 27. Krejcie R. V. and Morgan D. W. (1970) Determining Sample Size For Research Activities. Educational and Psychological Measurement 30: 607-610. 28. Kurban D., Yükseker D., Çelik A. B., Ünalan T. ve Aker A. T. (2006) ‘Zorunlu Göç’ ile Yüzleşmek: Türkiye’de Yerinden Edilme Sonrası Vatandaşlığın İnşası. Tesev Yayınları, İstanbul. 29. Kurt H. (2003) Türkiye’de Kent-Köy Çelişkisi. Siyasal Kitabevi, Ankara. 30. Lee E. S. (1966) A Theory of Migration. Demography 3(1): 47-57. 31. Molho I. (1986) Theories of Migration: A Review. Scottish Journal of Political Economy 33(4): 396-420. 32. Muula A. S. (2005) Is There Any Solution to the Brain Drain of Health Professionals and Knowledge from Africa? Croation Medical Journal 46(1): 21-29. 33. Oktik N. (1997) Köyün Çekiciliği-Kentin İticiliği. 2. Ulusal Sosyoloji Kongresi, ss. 81-84, Ankara. 34. Özey R. (2012) Beşeri Bölgeler Coğrafyası. Aktif Yayınevi, İstanbul. 35. Öztürk M. ve Altuntepe M. (2008) Türkiye’de Kentsel Alanlara Göç Edenlerin Kent ve Çalışma Hayatına Uyum Durumları: Bir Alan Araştırması. Journal of Yaşar University 3(11): 1587-1623. 36. Portes A. and Rumbaut R. E. (2014) Immigrant America: A Portrait. University of California, USA. 37. Ravenstein E. G. (1885) The Laws of Migration. Journal of the Statistical Society of London 48(2): 167-235. 38. Rebhun U. and Goldstein S. (2009) Dynamics of Internal Migration Determinants for American Jews, 1985-1990 and 1995-2000. Population Research Policy Review 28: 143-167. 39. Sargutan E. (2005) Sağlık Teknolojisi Yönetimi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 8(1): 113-144. 40. Saygılı S. (2013) Özel Sağlık Sektöründe Hekimlerin Çalışma Koşulları, Alan Sorunları. Özel Hekimlik Çalıştayı, ss. 40-49, İstanbul. 41. Schultz C. and Rijks B. (2014) Mobility of Health Professionals to, From and within The European Union. International Organization for Migration, Switzerland. 42. Sezal İ. (1992) Şehirleşme. Ağaç Yayınları, İstanbul. 43. Stouffer S. A. (1940) Intervening Opportunities: A Theory Relating Mobility and Distance. American Sociological Review 5(6): 845-867. 44. T. C. Serhat Kalkınma Ajansı (SKA) (2001) Önce Sağlık! TRA2 Bölgesi Sağlık Altyapısı Mevcut Durum ve Sorunlar. http://www.serka.gov.tr/store/file/ common/285c03dc96a384a095aae0015539fe4b.pdf, Erişim Tarihi: 02.01. 2016. 45. T.B.M.M. (1998) T.B.M.M. Tutanak Dergisi. 96. Birleşim Dönem: 20 Cilt: 53 Yasama Yılı. 3 https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d20/c053/ tbmm20053096.pdf, Erişim Tarihi: 09.06.2016. 46. Taşçı F. (2009) Bir Sosyal Politika Sorunu Olarak Göç. Kamu-İş Dergisi 10(4): 177-204. 47. Taylor J. E. and Philip L. M. (2001) “Human Capital: Migration and Rural Population Change”. Handbook of Agricultural Economics. In: Gardner B. L. and Rausser G. C. (eds.) pp. 457-511. Elsevier Science, Amsterdam. 48. Ulutaş Ç. Ü. (2011) Proleterleşme ve Profesyonelleşme Tartışmaları Işığında Türkiye’de Sağlık Emek Sürecinin Dönüşümü. Notabene, Ankara. 49. Üner S. (1972) Nüfusbilim Sözlüğü. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara. 50. WHO (2009) Increasing Access to Health Workers in Remote and Rural Areas Through Improved Retention. WHO Press, France. 51. Yamak R. ve Yamak N. (1999) Türkiye’de Gelir Dağılımı ve İç Göç. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(1): 16-28. 52. Yaşlıoğlu M. M. (2017) Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. Istanbul University Journal of the School of Business 46: 74-85. 53. Yıldırım T. (2009) Sağlık Çalışanları ve Uluslararası Göç: Göç Nedenleri Üzerine Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 62(3): 87-94.