KURUM EV İDARESİ PERSONELİNİN GÖRELİ YOKSUNLUK DUYGUSUNUN PERFORMANSA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 1, 127 - 148, 19.03.2020

Nihan Yılmaz Sibel Erkal

Öz

Bu araştırma, hastanede çalışan ev idaresi personelinin göreli yoksunluk duygusu ile algılanan bireysel performansları ve iş performansı arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, Ankara’da faaliyet gösteren hastanelerdeki kurum ve ev idaresi personeli oluşturmaktadır. Çalışmada, araştırmaya katılmayı kabul eden 949 ev idaresi personeline anket uygulanmıştır. Araştırmada, “Göreli Yoksunluk Ölçeği”, “İşgören Performansı Ölçeği” ve “İş Performansı Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeklerin genel ortalamasına bakıldığında, ev idaresi personelinin göreli yoksunluk puan ortalamasının “orta düzeyin” altında olduğu belirlenmiştir. “Göreli yoksunluk ölçeği” ile “algılanan bireysel performans ölçeği” ve rol dışı iş performansı alt boyutu arasında negatif yönde düşük seviyede istatistiksel olarak anlamlı derecede bir ilişki saptanmıştır (p<0,05).

Anahtar Kelimeler

Ev idaresi personeli, göreli yoksunluk, iş performansı

Kaynakça

• Abualrub, R. F. (2004). Job stress, job performance, and social support among hospital nurses. Journal of Nursing Scholarship, 36(1),73-78.
• Adams, J. S. (1965). Inequity in social exchange. In L. Berkowitz (Ed.). Advances in Experimental Social Psychology (pp.267-269). San Diego, Academic Press.
• Adler, N. E., Epes, E. S. Castellazzo, G., & Ickovics, J. R. (2000). Relationship of subjective and objective social status with psychological and physiological functioning: Preliminary data in healthy white women. Journal of Health Psychology, 19(6), 586-592.
• Akal, Z. (1992). İşletmelerde performans ölçüm ve denetimi: Çok yönlü performans göstergeleri. Ankara: MPM Yayınları.
• Aslan, M. (2012). Hastanelerde çalışan hemşirelerin bağlamsal performans düzeyleri ve ilişkili faktörler (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, G. (2014). Leader-member exchange (LMX) based relative deprivation and employee outcomes (Yayımlanmamış doktora tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Bolino, M. C., & Turnley, W. H. (2009). Relative deprivation among employees in lower-quality leader-member exchange relationships. The Leadership Quarterly, 20(3), 276–286.
• Bos, B. V., Vermunt, K., & Wilke, R. (1997). What is fair depends more on what comes first than on what comes next. Journal of Personality and Social Psychology, 72(1), 95-104.
• Buick, I., & Thomas, M. (2001). Why do middle managers in hotels burn-out? International Journal of Contemporary Hospitality Management, 13(6), 304-309.
• Callan, M. J. Shead, N. W., & Olson, J. M. (2011). Personal relative deprivation, delay discounting, and gambling. Journal of Personality and Social Psychology, 101(5), 955–973.
• Coşkuner, S., & Yertutan, C. (2009). Kurum ev idaresi alanında çalışanların örgütsel bağlılıklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 1-18.
• Cowherd, M. D., & Levine, D. I. (1992). Product quality and pay equity between lower-level employees and top management: An investigation of distributive justice theory. Administrative Science Quarterly, 37(2), 302-320.
• Crosby, F. J. (1976). A model of egoistical relative deprivation. Psychological Review, 83(2), 85-113.
• Crosby, F. (1982). Relative deprivation and working women. New York, Oxford University Press.
• Çiçek, B. (2016). Hastanelerde kurum ev idaresi personeli perspektifinden iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının ve güvenlik kültürüne ilişkin algı düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Davis, J. A. (1959). A formal ınterpretation of the theory of relative deprivation. Sociometry, 22(4), 280-296.
• Dabelko, D. D. (1971). Relative deprivation theory and its application to the study (Unpublished doctoral dissertation). University of Illinois, Illinois.
• Demirdağ, G. E., Aydoğan, E., & Demirdağ, A. (2016). Çalışan ve çalışmayan kadınların cinsiyet eşitsizliklerine yönelik tutumlarında göreli yoksunluğun aracı rolü (Conference presentation). 2nd International Congress on Economics and Business (ICEB'16) New Economic Trends and Business Opportunities, Sarajevo.
• Doğan, Y. (2005). Organizasyonlarda pozitif ve negatif duygusallığın çalışanların görev ve bağlamsal performansları üzerine etkisini belirlemeye yönelik Kayseri’de bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Eisenberger, R. Huntington, R. Hutchison, S., & Sowa D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Eker, Ç. (2018). Kamu kurumlarında çalışan ev idaresi personelinin çalışma koşullarının iş motivasyonuna ve işe yabancılaşmaya olan etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Erkal, S., & Şafak, Ş. (2000). Hastanelerde enfeksiyonların kontrolünde ev idaresi bölümünün önemi. Ev Ekonomisi Dergisi, 6(6), 53-58.
• Eroğlu, Ş. (2009). Örgütsel adalet algılaması ve iş tatmini hakkında bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Gemalmaz, A. (2009). Bir eğitim ve araştırma hastanesinde görev yapan temizlik personelinin kurumda çalıştıkları süre boyunca iş kazası geçirme durumları ve son kaza-yaralanmaya ait özelliklerin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Greenberg, J. (1987). A taxonomy of organizational justice theories. Academy of Management Review, 12(1), 9-22.
• Gürbüz, E. (2014). Hastane ve sağlık kurumları yönetimi bilim dalı çalışanlarda örgüt kültürü ve iş performansı: Antalya Atatürk Devlet Hastanesi çalışanları örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Gürsoy, N. (2013). Hastane çalışanlarının iş doyumu ve tükenmişlik durumlarının aile yaşamına etkisi: kurum ev idaresi personeli üzerine bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Güven, N. S. (2006). Hastanelerde çalışan kurum ev idaresi personelinin hizmet içi eğitim programını değerlendirmeleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Hair, J. F. J., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. New Jersey: Prentice Hall.
• Homans, G. (1961). Social Behavior: Its Elementary Forms. New York, Harcourt Brace & World.
• Hu, L. T., & Bentler P. M. (1999). Cut off Criteria for Fit İndexes in Covariance Structural Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Londra, Psychology Press.
• Jones, A. M., & Wildman, J. (2008). Health, income and relative deprivation. Journal of Health Economics, 27(2), 308–324.
• Kıral, G. (2009). Türkiye'de yaşayan kadınların göreli yoksunluk ve adil dünya inancı ile siyasal katılım düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kurt, E. (2013). Algılanan sosyal destek ve iş performansı ilişkisinde işe bağlılığın aracı etkisi: Turizm işletmelerinde bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Lea, J., & Young, J. (1993). What is to be done about law and order? Crisis in the nineties. London, Pluto Press.
• Martin, J. (1981). Relative deprivation: a theory of distributive injustice for an era of shrinking resources. In L. L. Cummings, & B. Staw. (Eds.). Research in Organizational Behavior (pp. 53–107). Greenwich: JAI Press Inc.
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi Amos uygulamaları. Ankara, Detay Yayıncılık.
• Mishra, S., & Lalumière, M. L. (2010). You can't always get what you want: the motivational effect of need on risk-sensitive decision-making. Journal of Experimental Social Psychology, 46(4), 605–611.
• Moghaddam, F.M. (2005). The staircase to terrorism: A psychological exploration. American Psychologist, 60(2), 161-169.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory. New York, Mc Graw Hill.
• Othman, N., & Nasurdin A. M. (2013). Social support and work engagement: A study of Malaysian nurses. Journal of Nursing Management, 21(8), 1083-1090.
• Özgen, H., Öztürk, A., & Yalçın, A. (2002). İnsan kaynakları yönetimi. Adana, Nobel Kitabevi.
• Özkan, Ü. A. (2018). Farklı lider üye ve ekip üye etkileşim kalitesi kombinasyonlarının göreceli yoksunluk ve psikolojik sermaye bağlamında iş sonuçlarına etkisi ve bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Pelit, E., & Türkmen, F. (2008). Otel işletmeleri işgörenlerinin tükenmişlik düzeyleri: Yerli ve yabancı zincir otel işletmeleri işgörenleri üzerinde bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 117–139.
• Pugh, D. (1991). Organizational behaviour. London, Prentice Hall International.
• Runciman, W.G. (1996). Relative deprivation and social justice. Berkeley and Los Angeles, University of California Press.
• Saka, O. (2004). Araştırma evreleri II araştırmalarda deneklerin seçimi. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 4(2), 81-85.
• Sayın, Ş. K. (1995). Hastane işletmelerinde toplam kalite yönetiminde ergonominin yeri. Beşinci Ergonomi Kongresi. İstanbul, MPM Yayınları.
• Sigler, T. H. ve Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: Examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of Quality Management, 5(1), 27-52.
• Smith, H. J., Pettigrew, T. F., Pippin, G. M., & Bialosiewicz, S. (2012). Relative deprivation: a theoretical and meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 16(3), 203–232.
• Sonnentag, S., & Frese, M. (2002). Performance concepts and performance theory. In S. Chichester (Ed.). Psychological Management of Individual Performance (pp.3-26). John Wiley&Sons.
• Stouffer, S. A. (1949). An analysis of conflicting social norms. American Sociological Review, 14(6), 707-717.
• Sweeney, P. D., Mcfarlin, D. B., & Inderrieden, E. J. (1990) Using relative deprivation theory to explain satisfaction with income and pay level: A multi study examination. Academy of Management Journal, 33(2), 423−436.
• Şafak, Ş. (1997). Kurumlarda ev idaresi. Ankara, Damla Matbaacılık Reklamcılık ve Yayıncılık Ltd.
• Şafak, Ş., & Erkal S. (2011). Kurumlarda ev idaresi. Ankara, Detay Yayıncılık.
• Şahin, P. (2013). Sağlık personeli çalışma saatlerinin performans üzerine etkisi: Ankara’da bir hastane örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Şavk, M. E. (2010). Performansı etkileyen faktörlerin çalışan motivasyonu üzerine etkisinin Kocaeli ili sınırlarındaki devlet hastanelerinde incelenmesine yönelik bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Tabachnick, B. G., & Fidel, L.S. (2001). Using multivariate statistics. Boston, Allyn & Bacon, Inc.
• Tiryaki-Şen H. (2018). Yönetici, çalışma arkadaşları ve örgütsel destek algısının hemşirelerin psikolojik iyi oluş ve iş performansına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tsang, L. P., Sham, S. Y. A., Law, S. L. W., Szel, C. Y. S., Tang, S. K. T., Kong, C. Y., Irene Ho S. C., Wong, P. S. Y., & Tarrant, M. (2017). Self-perceived performance-based training needs of senior nurse managers working in United Christian Hospital: A cross-sectional exploratory study. International Archives of Nursing and Health Car, 3(2), 1-14.
• Ulukök, E., Akın, A., & Gökdeniz, İ. (2017). Algılanan fazla niteliklilik, işe adanmışlık ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 916-923.
• Walker, I., & Pettigrew, T. F. (1984). Relative deprivation theory: An overview and conceptua critique. British Journal of Social Psychology, 23(4), 301-310.
• Walker, I., & Smith, H. J. (2002). Fifty years of relative deprivation research. In I. Walker, & H. J. Smith (Eds.). Relative deprivation: Specification, development, and integration (pp. 1-9). New York, Cambridge University Press.
• Yan, A., Zhu, G., & Hall, D. T. (2002). International assignments for career building. Academy of Management Review 27(3), 373–383.
• Yertutan, C. (2000). Kurumlarda ev idaresi hizmetlerinin verimliliği. Ankara, Minpa Matbaacılık.
• Yıldırım, S. (1997). Profesyonel hastane yöneticilerinin nitelikleri konusunda sağlık meslekleri mensuplarının ön kabulleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Young, J. (2004). Crime and the dialectics of inclusion/exclusion: Some comments of yar and penna. British Journal of Criminology, 44(4), 550–561.
• Yumuşak, S. (2008). İşgören verimliliğini etkileyen faktörlerin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 241-251.
• Yürür, Ş. (2008). Örgütsel adalet ile iş tatmini ve çalışanların bireysel özellikleri arasındaki ilişkilerin analizine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13(2), (2): 295-312.