SAĞLIK HİZMETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE, HASTA ODAKLI YAKLAŞIM: HASTA DOSTU ÖLÇEĞİ TASARIMI

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 3, 555 - 570, 29.09.2021

Taşkın Kılıç Sedat Bostan

Öz

Bu çalışma, hasta dostu sağlık hizmetleri ve hastane yaklaşımının teorik ve pratik yönlerini ele almak, konunun kavramsal çerçevesini oluşturup bileşenlerini tanımlamak, diğer taraftan hasta dostu kavramını ölçebilen bir ölçek geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma kapsamında öncelikle konuyla ilgili literatür taraması yapılıp elde edilen bilgiler doğrultusunda konunun sınırlarını ve anahtar kavramlarını gösteren bir çerçeve hazırlanmıştır. Bu aşamadan sonra hasta dostu ölçeği taslağını oluşturulmak için alanda çalışan sağlık meslek mensubu ve akademisyenlerden oluşan 30 uzmanın katıldığı bir çalıştay düzenlenmiştir. Çalıştay sonucunda beş boyut ve 50 ifadeden oluşan Likert tipi, hasta dostu ölçek taslağı oluşturulmuştur. Bu taslak kullanılarak Konya, Bursa ve Isparta illerinde tedavi görmüş 456 hastadan veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS ve LISREL programlarında geçerlilik, güvenilirlik ve korelasyon analizlerine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda, hasta ile sağlık personelleri arasında gerçekleşen ilişki sonucu oluşan dostluk bağı kavramsal olarak ortaya çıkarılmıştır. Yine bu çalışma sonucunda “güven, empatik ilgi ve şefkatli iletişim” adıyla üç alt boyut ve 37 maddelik hasta dostu ölçeği geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Hizmetleri, Hasta Odaklı Değerlendirme, Hasta Dostu Sağlık Hizmeti, Ölçek Geliştirme

PATIENT-ORIENTED APPROACH TO EVALUATING HEALTHCARE SERVICES: PATIENT-FRIENDLY SCALE DESIGN

Öz

This study was conducted with the aim of addressing the theoretical and practical aspects of the patient-friendly healthcare services and hospital approach, defining the conceptual framework and components of the subject, and on the other hand developing a scale that can measure the concept of patient-friendly. Within the scope of the research, firstly the literature review was realized, a preliminary field study was made, and a workshop was organized with the participation of 30 different healthcare professionals and academicians in order to chart the patient-friendliness scale. At the end of the workshop, a scale draft consisting of 50 statements under five headings was created. Quantitative data were collected from 456 patients treated in Konya, Bursa and Isparta provinces through the draft of Patient Friendliness scale. The data obtained were subjected to validity, reliability and correlation analysis in SPSS and LISREL programs. As a result of the research, the Patient Friendly scale, which will fill an important gap in the evaluation of the emotional and friendly ties that will occur between the patient and healthcare personnel of health services, has been reached. In consequence of these studies, a valid and reliable 37-item, Patient Friendliness Scale, which is measured with three sub-dimensions called “Trust, Empathic Interest and Compassionate Communication”, was developed.

Anahtar Kelimeler

Health Services, Hospital, Patient Centeredness, Patient Friendly Scale, Scale Development

Kaynakça

• Akkaş, E., & Erdem, R. (2016). A study on patient-physician relations with the framework of agency theory: the sample of ısparta province center hospitals, Journal of International Health Sciences and Management, 2(3), 1-6.
• Bol, P., Gül, G., & Erbaycu, A. E. (2013). Hasta-hekim iletişimindeki eksiklik ve hataların ortaya konmasında fmea model analizinin katkısı. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, 27(3), 181-191.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Çalapkulu, Ç., & Çelenk, E. (2018). Hasta-hekim ilişkisi ve iletişimi: Sakarya ağız ve diş sağlığı hastanesi örneği. International Journal of Social Science, 1(2), 87-95.
• Douglas, C. H., & Douglas, M. R. (2004). Patient‐friendly hospital environments: exploring the patients’ perspective. Health expectations, 7(1), 61-73.
• Eisenhardt, K. (1989). Agency theory: an assessment and review. The Academy of Management Review, 14(1), 57-74.
• Greco, S., Holmes, M., & McKenzie, J. (2015). Friendship and happiness from a sociological perspective. In Friendship and happiness (pp. 19-35). Springer, Dordrecht.
• Gülcemal, E., & Keklik, B. (2016). Hastaların hekimlere duydukları güveni etkileyen faktörlerin incelenmesine yönelik bir araştırma: Isparta ili örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,8(14), 64-87.
• Helsinki Bildirgesi, (1964). https://www.ttb.org.tr/images/stories/file/2013/helsinki.pdf. 20.06.2021.
• HIMSS, The Healthcare Information and Management Systems Society. (2020). https://www.himss.org/who-we-are, https://himsseurasia.com/himss-emram-standartlari/
• Holland, M. (2009). The digital hospital of tomorrow: the time has come today https://h41368.www4.hp.com/h41111/rfg_formprocessor/digital_hospital/uk/en/pdf/DH-IDC-PAPER-HI216948.pdf.
• Hong, Y, Ehlers, K. Gillis, R. Patrick, T. & Zhang, J. (2010). A usability study of patient-friendly terminology in an EMR system, Stud Health Technol Inform, 160(1): 136–140.
• İslam.ru. (2020). http://islam.ru/en/content/news/india-s-halal-hospital.
• JCI, Joint Commission International. (2020). www.jcrinc.com.
• JCI, Joint Commission International. (2020). www.jointcommissioninternational.org/about-jci/accredited-organizations/#f: _Facet_ Country=[Turkey].
• Jensen, M., & Meckling, W. (1976) Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs, and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3(4), 305-360.
• Karsavuran, S., Kaya, S., Akturan, S. (2011). Hasta-hekim iletişiminde güven: bir genel cerrahi polikliniği örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 14(2),185-212.
• Kavak, D. G. (2018) Türkiye sağlık hizmetleri kalite ve akreditasyon enstitüsü sağlıkta akreditasyon standartları, Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dergisi, 1(1), 14-20.
• Kılıç, T. (2016). Digital hospital; an example of best practice, International Journal of Health Science Research and Policy, 1(2), 52-58.
• Kılıç, T. (2017). E-sağlık, iyi uygulama örneği; Hollanda, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3): 203-217.
• Kılıç, T. (2019). Güncel yönetim paradigmaları, AZ yayınları, İstanbul, Türkiye.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge, New York.
• Özçakır, A. (2004). Hekim-hasta ilişkisi: karar verme sürecinde hastanın yeri. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 4(24), 46-411.
• Sagligim.gov.tr. (2020). Anne dostu hastane programı. https://sagligim.gov.tr/kadin-sagligi/anne-dostu-hastane-programi.html.
• Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlıkta Kalite, Akreditasyon ve Çalışan Hakları Dairesi Başkanlığı (2020). SKS-Hastane Sürüm 6, https://kalite.saglik.gov.tr/TR,64476/sks-hastane-surum-6-yayinlandi.html.
• Sahamir, S. R., & Zakaria, R. (2014). Green assessment criteria for public hospital building development in Malaysia. Procedia Environmental Sciences, 20, 106-115.
• Scott, A., & Vick, S. (1999). Patients, doctors and contracts: an application of principal‐agent theory to the doctor‐patient relationship. Scottish journal of political economy, 46(2), 111-134.
• Seçer, Ö. (2015). Vekâlet sözleşmesinin vekâlete özgü sebeplerle sona ermesi. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(4), 877-944.
• Silver, A. (1989). Friendship and trust as moral ideals: An historical approach. European Journal of Sociology, 30(2), 274-297.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesi giriş, temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları, Ekinoks Yayınları.
• TDK, Türk Dil Kurumu. (2021, Haziran 27). Dost kavramının anlamı, https://sozluk.gov.tr/.
• Temel, K., & Aydın, M. (2018). Sağlık hizmetlerinde, hasta-hekim ilişkisinde yaşanan bilgi asimetrisinin ortaya çıkardığı ekonomik sorunlar: Çanakkale örneği, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi; 21(4): 745-765.
• TURKAK, Türkiye Akreditasyon Kurumu. (2020). https://www.turkak.org.tr/Sayfa/4
• Türker, S. (2006). Dostluk (Friendship), Felsefe Ansiklopedisi, ed. Ahmet Cevizci, Ankara: Babil Yayınları.
• Womack, J. P., Jones, D. T., & Roos, D. (1990). Dünyayı değiştiren makina: Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nün otomobilin geleceği üzerine yaptığı 5-milyon-dolarlık ve 5-yıllık çalışması esas alınmıştır. Otomotiv Sanayi Derneği.