THE IMPACT OF GOVERNMENT-PUBLIC COMMUNICATION ON PUBLIC HEALTH BELIEFS: THE ROLE OF SOCIAL MEDIA IN THE COVID-19 PANDEMIC

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 3, 517 - 532, 27.09.2022

Hikmet Tosyalı Elif Akçay

Öz

Since the World Health Organization declared COVID-19 a pandemic, an important relationship between health and communication has been seen once again. Different solutions have been considered by governments, measures have been taken against COVID-19, which is a major threat to public health, and various communication studies have been carried out to ensure that the public complies with them. Social media, which is critical in terms of health communication, has been used as a means of information, announcement and persuasion in this process. The general purpose of this study was to reveal which factors would affect the health beliefs of the public about implementing COVID-19 measures and the role of social media in this process. In the study, the COVID-19 Health Belief Model (HBM) Scale invented by Pala et al. (2020) and a communication model consisting of three main components, i.e., government-public-expert, were used. The main question of the research was whether the messages shared on social media by Health Minister Dr. Fahrettin Koca, who is responsible for the planning and response of the COVID-19 pandemic as a government official in Turkey, could be related to the public's health beliefs, which is another component of the model. In this context, a conceptual framework was created about the influence of the Health Belief Model and social media on health behaviors. Then, data collected from 614 participants were analyzed. According to the HBM, it was found that the subscales that are theoretically related to each other were highly correlated with each other in the current data set. It was found that only the cues to action/self-efficacy subscale differed in terms of whether or not to follow the Minister of Health, Fahrettin Koca, on social media. In terms of demographic characteristics, results suggested that age groups significantly differed based on cues to action/self-efficacy subscale. The current findings would be useful for media organizations, government representatives, experts, and academics.

Anahtar Kelimeler

Health Communication, Health Belief Model, Social Media, COVID-19

HÜKÜMET-KAMU İLETİŞİMİNİN HALKIN SAĞLIK İNANÇLARINA ETKİSİ: COVID-19 PANDEMİSİNDE SOSYAL MEDYANIN ROLÜ

Öz

Dünya Sağlık Örgütü’nün COVID-19’u pandemi ilan etmesinden günümüze kadar geçen süre boyunca sağlık ve iletişim arasındaki ilişkinin ne kadar önemli olduğu bir kez daha görülmüştür. Halk sağlığı için büyük bir tehdit olan COVID-19’a karşı hükümetler tarafından farklı çözümler düşünülmüş, tedbirler alınmış ve halkın bunlara uymasını sağlamak üzere çeşitli iletişim çalışmaları yürütülmüştür. Sağlık iletişimi açısından oldukça önemli olan sosyal medya bu süreçte bilgilendirme, duyuru ve ikna aracı olarak kullanılmıştır. Bu çalışmanın genel amacı, halkın COVID-19 tedbirlerine yönelik inançlarını etkileyen faktörlerin ve bu konuda sosyal medyanın rolünün belirlenmesidir. Çalışmada, Pala vd. (2020) tarafından geliştirilen ölçekten ve hükümet-halk-uzman olmak üzere üç ana bileşenden oluşan iletişim modelinden faydalanılmıştır. Hükümet yetkilisi olarak COVID-19 pandemisinin Türkiye’deki planlamasından ve müdahalesinden sorumlu kişi olan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından sosyal medyada paylaşılan mesajların, modelin diğer bir bileşeni olan halkın sağlık inançlarını etkileyip etkilemediği araştırmanın ana sorusunu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda, öncelikle Sağlık İnanç Modeli (SİM) ve sosyal medyanın sağlık davranışlarına etkisi hakkında kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Daha sonra 614 katılımcıdan toplanan veri analiz edilmiştir. SİM’e göre teorik olarak birbiri ile ilişkili olan alt boyutların, mevcut veri setinde de birbirleriyle oldukça ilişkili oldukları görülmüştür. Bulgular, COVID-19 SİM alt boyutlarından sadece eyleme geçiriciler/öz-yeterliliğin, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’yı sosyal medyada takip edip etmeme bağlamında farklılaştığını ortaya koymaktadır. Demografik özellikler bakımından ise cinsiyet ve farklı yaş gruplarının, eyleme geçiriciler/öz-yeterlilik alt boyutu bağlamında kendi aralarında farklılaştığı tespit edilmiştir. Mevcut bulgular medya kuruluşları, hükümet temsilcileri, uzmanlar ve akademisyenler için faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık İletişimi, Sağlık İnanç Modeli, Sosyal Medya, COVID-19

Kaynakça

• Agostino, D., & Arnaboldi, M. (2016). A measurement framework for assessing the contribution of social media to public engagement: An empirical analysis on Facebook. Public Management Review, 18(9), 1289–1307.
• Alexander, D. E. (2014). Social media in disaster risk reduction and crisis management. Science and Engineering Ethics, 20(3), 717–733.
• Anadolu Ajansı. (2021). Dünya genelinde Kovid-19'dan ölenlerin sayısı 4,5 milyonu aştı. 18 Temmuz 2022 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dunya-genelinde-kovid-19dan-olenlerin-sayisi-4-5-milyonu-asti/2348966# adresinden alındı.
• Arslan, A. (2021). Halkla İlişkiler Modelleri Temelinde Sağlık İletişimi: Yeni Medya Üzerinden Sağlık Bakanlığı’nın İncelenmesi. Egemia Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, 8, 4-28.
• Bonson, E., Perea, D., & Bednarova, M. (2019). Twitter as a tool for citizen engagement: An empirical study of the Andalusian municipalities. Government Information Quarterly, 36(3), 480–489.
• Bozkurt, V. (2020). Pandemi Döneminde Çalışma: Ekonomik Kaygılar, Dijitalleşme ve Verimlilik. In D. Demirbaş, V. Bozkurt, & S. Yorğun (Eds.), COVID-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri (pp. 115-137). İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Carpenter, C. J. (2010). A meta-analysis of the effectiveness of health belief model variables in predicting behavior. Health Communication, 25(8), 661–669.
• Champion, V. L., & Skinner, C. (2008). The Health Belief Model. In K. Glanz, B. K. Rimer, & K. Viswanath (Eds.), Health behavior and health education: Theory, research, and practice (pp. 45-65). Jossey-Bass.
• Chan, A., Nickson, C. P., Rudolph, J. W., Lee, A., & Joynt, G. M. (2020). Social media for rapid knowledge dissemination: early experience from the COVID-19 pandemic. Anaesthesia, 75(12), 1579–1582. doi:10.1111/anae.15057
• Chatfield, A. T., & Reddick, C. G. (2018). All hands on deck to tweet# sandy: Networked governance of citizen coproduction in turbulent times. Government Information Quarterly, 35(2), 259–272.
• Chatfield, A. T., Scholl, H. J. J., & Brajawidagda, U. (2013). Tsunami early warnings via Twitter in government: Net-savvy citizens’ co-production of time-critical public information services. Government Information Quarterly, 30(4), 377–386.
• Çınarlı, İ. (2008). Sağlık İletişimi ve Medya. Nobel Yayın Dağıtım.
• Dönmez, A. H. (2021). Sağlığın Geliştirilmesi Bağlamında Sağlıklı Davranış Değişikliği Oluşturmada Mobil Sağlık Uygulamalarının ve Sosyal Medya Gruplarının Etkisi. Bilgi Yönetimi Dergisi, 4(1), 16-24.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2021). Module B1: Emergency Risk Communication and the international health agreements. 14 Kasım 2021 tarihinde https://www.who.int/emergencies/risk-communications/emergency-risk-communication-training adresinden alındı.
• Ekici, N., & Doğan, S. (2021). COVID-19 Pandemisine Yönelik Hazırlanan Kamu Spotları ve Sosyal Medya Kullanımının Sosyal Etki Üzerindeki Etkisinde Kaynak Güvenilirliğinin Aracılık Rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 769-790.
• Elbanna, A., Bunker, D., Levine, L., & Sleigh, A. (2019). Emergency management in the changing world of social media: Framing the research agenda with the stakeholders through engaged scholarship. International Journal of Information Management, 47, 112–120.
• Elhadi, M., Msherghi, A., Alkeelani, M., Zorgani, A., Zaid, A., Alsuyihili, A., Buzreg, A., Ahmed, H., Elhadi, A., Khaled, A., Boughididah, T., Khel, S., Abdelkabir, M., Gaffaz, R., Bahroun, S., Alhashimi, A., Biala, M., Abulmida, S., Elharb, A., Abukhashem, M., … Amshai, A. (2020). Assessment of Healthcare Workers' Levels of Preparedness and Awareness Regarding COVID-19 Infection in Low-Resource Settings. The American journal of tropical medicine and hygiene, 103(2), 828–833. doi:10.4269/ajtmh.20-0330
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS Statistics (5. Basım). SAGE.
• Göksu, N. F. (Dü.). (2018). Sağlık İletişimi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Grosser, L. R. (1982). Health belief model aids understanding of patient behavior . AORN Journal, 35(6), 1056–1059.
• Hayrettin, S. (2012). Toplum Sağlığı Merkezi Çalıșanlarına Yönelik Sağlığın Geliștirilmesi Eğitimi Rehberi. 13 Kasım 2021 tarihinde docplayer.biz.tr: https://docplayer.biz.tr/1270425-Toplum-sagligi-merkezi-calisanlarina-yonelik-sagligin-gelistirilmesi-egitimi-rehberi.html adresinden alındı.
• Holmes, B. J. (2008). Communicating about emerging infectious disease: The importance of research. Health, Risk & Society, 10(4), 349-360. doi:10.1080/13698570802166431
• Househ M. (2016). Communicating Ebola through social media and electronic news media outlets: A cross-sectional study. Health Informatics Journal, 22(3), 470–478. doi:10.1177/1460458214568037
• Jurgens, M., & Helsloot, I. (2018). The effect of social media on the dynamics of (self) resilience during disasters: A literature review. Journal of Contingencies and Crisis Management, 26(1), 79–88.
• Kara, N., & Karanfiloğlu, M. (2020). İletişimin Dijitalleşmesi: Pandemi (COVID-19) ve Enformasyon Teknolojileri. AJIT-e, 11(42), 87-99. doi:10.5824/ajite.2020.03.003.x
• Kaya, A., Moçoşoğlu, B., & Sevim, H. I. (2021). Sağlık İnanç Modeli’ne dayalı olarak öğretmenler ve okul yöneticilerinin salgına yönelik bireysel hazırlık algılarının incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(40), 2345-2374. doi:10.26466/- opus.868717
• Kemp, S. (2021). Digital 2021: Global Overview Report. 20 Kasım 2021 tarihinde datareportal.com: https://datareportal.com/reports/digital-2021-global-overview-report adresinden alındı.
• Koçak, A., & Bulduklu, Y. (2010). Sağlık İletı̇şı̇mı̇: Yaşlıların Televı̇zyonda Yayınlanan Sağlık Programlarını İzleme Motı̇vasyonları. Selçuk İletişim Dergisi, 6(3), 5-17.
• Korda, H., & Itani, Z. (2013). Harnessing Social Media for Health Promotion and Behavior Change. Health Promotion Practice, 14(1), 15-23.
• Kurt, E. V. (2021). Online Pandemı̇: COVID-19 Pandemı̇sı̇ne İlı̇şkı̇n Twitter’da Paylaşılan Sağlık Bı̇lgı̇lerı̇nı̇n Tematı̇k Analı̇zı̇. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 9(2), 911-942.
• Lachlan, K. A., Eastman, A., & Gilbert, C. (2021). Responses to risk messaging concerning Hurricane Sandy: two studies utilizing the health belief model. Atlantic Journal of Communication, 29(4), 216-229.
• Ley, P. (1989). Improving patients’ understanding, recall, satisfaction and compliance. In Broome, A. (Ed.), Health Psychology (pp. 74-102). London: Chapman and Hall.
• Ley, P., & Morris, L.A. (1984). Psychological aspects of written information for patients. In Rachman, S. (Ed.), Contributions to Medical Psychology (pp. 117–49). Oxford: Pergamon Press.
• Mat Dawi, N., Namazi, H., Hwang, H. J., Ismail, S., Maresova, P., & Krejcar, O. (2021). Attitude Toward Protective Behavior Engagement During COVID-19 Pandemic in Malaysia: The Role of E-government and Social Media. Frontiers in public health, 9. doi:10.3389/fpubh.2021.609716
• McNeill, A., Harris, P., & Briggs, P. (2016). Twitter influence on UK Vaccination and antiviral Uptake during the 2009 h1n1 Pandemic. Frontiers in Public Health, 4(26), 1-13.
• Mercadante, A. R., & Law, A. (2021). Will they, or Won’t they? Examining patients’ vaccine intention for flu and COVID-19 using the Health Belief Model. Research in Social and Administrative Pharmacy, 17, 1596–1605.
• Morgan, M. G., Fischhoff, B., Bostrom, A., & Atman, C. (2002). Risk Communication: A Mental Models Approach. Cambridge University Press.
• Mubeen, S. M., Kamal, S., Kamal, S., & Balkhi, F. (2020). Knowledge and awareness regarding spread and prevention of COVID-19 among the young adults of Karachi. The Journal of the Pakistan Medical Association, 70(Suppl 3)(5), 169–S174. doi:10.5455/JPMA.40
• Mullen, P.D., Green, L.W., & Persinger, G.S. (1985) Clinical trials of patient education for chronic conditions: a comparative meta analysis of intervention types, Preventive Medicine, 14, 753-781.
• Omrani, A. S., & Shalhoub, S. (2015). Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV): what lessons can we learn?. The Journal of Hospital Infection, 91(3), 188–196. doi:10.1016/j.jhin.2015.08.002
• Orji, R., Vassileva, J., & Mandryk, R. (2012). Towards An Effective Health Interventions Design: An Extension of The Health Belief Model. Online Journal of Public Health Informatics, 4(3), 1-31.
• Özdemir, D., & Arpacıoğlu, S. (2020). Sosyal Medya Kullanımı, Sağlık Algısı ve Sağlık Arama Davranışının Koronavirüs Korkusu Üzerine Etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar , 12(1), 364-381.
• Pala, S. Ç., Metintaş, S., Önsüz, M. F., & Pala, V. G. (2020). Acil Sağlık Çalışanlarında COVID-19 Koruyucu Önlemleri Sağlık İnanç Modeli Ölçeği Geliştirilmesi. 4. Uluslararası 22. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı (s. 304). Halk Sağlığı Uzmanları Derneği.
• Pan, P. L., & Meng, J. (2016). Media frames across stages of health crisis: A crisis management approach to news coverage of flu pandemic. Journal of Contingencies and Crisis Management, 24(2), 95–106.
• Panagiotopoulos, P., Bigdeli, A. Z., & Sams, S. (2014). Citizen–government collaboration on social media: The case of Twitter in the 2011 riots in England. Government Information Quarterly, 31(3), 349–357.
• Patterson, N. M., Bates, B. R., Chadwick, A., Nieto-Sanchez, C., & Grijalva, M. (2018). Using the health belief model to identify communication opportunities to prevent Chagas disease in Southern Ecuador. PLOS Neglected Tropical Diseases, 12(9).
• Rosenstock, I. M., Strecher, V., & Becker, M. (1988). Social learning theory and the health belief model. Health Education & Behavior, 15(2), 175–183.
• Rural Health Information Hub. (2018). Health Communication. 11 Kasım 2021 tarihinde RHIhub: https://www.ruralhealthinfo.org/toolkits/health-promotion/2/strategies/health-communication adresinden alındı.
• Saffari, M., Shojaeizade, D., Ghofranipour, F., Heydarnia, A., & Pakpour, A. (2009). Health education & promotion: Theories, models, methods. Tehran: Sobhan Pub, 55-59.
• Sağlık İletişimi Derneği. (2017). About Health Communication. 26 Ekim 2021 tarihinde https://www.societyforhealthcommunication.org/health-communication adresinden alındı.
• Schultz, F., Utz, S., & Göritz, A. (2011). Is the medium the message? Perceptions of and reactions to crisis communication via twitter, blogs and traditional media. Public Relations Review, 37(1), 20-27. doi:10.1016/j.pubrev.2010.12.001
• Sreelakshmi, C. C., & Prathap , S. (2020). Continuance adoption of mobile-based payments in Covid-19 context: an integrated framework of health belief model and expectation confirmation model. International Journal of Pervasive Computing and Communications, 16(4), 351-369.
• Stark, A., & Taylor, M. (2014). Citizen participation, community resilience and crisis-management policy. Australian Journal of Political Science, 49(2), 300–315.
• Şahinli, S., & Yamak, H. C. (2021). Sağlık Bilimleri Lisansiyerleri Bakış Açısıyla Sosyal Medyanın Hasta Davranışları Üzerine Etkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 335-339.
• Şener, E., & Samur, M. (2013). Sağlığı Geliştirici Unsur Olarak Sosyal Medya: Facebook'ta Sağlık. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(4), 508-523.
• Şentürk, E., Geniş, B., Menkü, B. E., & Cosar, B. Kullanıcıların güvendiği ve doğruladığı sosyal medya haberlerinin COVID-19 Pandemisinde kaygı düzeyi ve hastalık kontrol algısı üzerindeki etkileri. Klinik Psikiyatri Dergisi, 24(1), 23-32.
• Tahiroğlu, A. F., & Bozkurt, C. (2021). Dijitalleşme ve Covid-19 Pandemisi Arasındaki İlişki: Uygulamalı Bir Analiz. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 9(2), 145-154.
• Tang, Z., Zhang, L., Xu, F., & Vo, H. (2015). Examining the role of social media in California’s drought risk management in 2014. Natural Hazards, 79(1), 171–193.
• Tasnim, S., Hossain, M. M., & Mazumder, H. (2020). Impact of Rumors and Misinformation on COVID-19 in Social Media. Journal of preventive medicine and public health = Yebang Uihakhoe chi, 53(3), 171–174. doi:10.3961/jpmph.20.094
• Taşçı, O., & Gökler, M. (2021). Aşı Karşıtlarının Sosyal Medya Platformlarındakı̇ Paylaşımlarının İncelenmesı̇: Instagram Örneğı̇. Medical Research Reports, 4(2), 23-30.
• Tatar, A. (2021). Salgın Dönemı̇nde Resmı̇ Sağlık Hı̇zmet Sunucuları Tarafından Sosyal Medya Üzerı̇nden Yürütülen Sağlık İletı̇şı̇mı̇nı̇n Karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(77), 1268-1279.
• Tosyalı, H. (2021). COVID-19 Konulu Medya ve İletişim Çalışmalarının Bibliyometrik Profili. Selçuk İletişim Dergisi, 14(4), 1578-1604.
• Tosyalı, H., & Tosyalı, F. (2021). Risk Communication and Social Media: COVID-19 Pandemic Planning and Response in Turkey. In Sarı, G. (Ed.), Handbook of Research on Representing Health and Medicine in Modern Media (pp. 150-171). IGI Global. doi:10.4018/978-1-7998-6825-5.ch010
• Turancı, E. (2010). Rı̇sk İletı̇şı̇mı̇nde Kı̇tle İletı̇şı̇m Araçlarının Kullanımı ve “Rı̇sk” İçerı̇klı̇ Mesajların Oluşturulması Sürecı̇ne Yönelı̇k Bı̇r Değerlendı̇rme. Akdeniz İletişim Dergisi(14), 87-104.
• Ünsal, A. (2017). Hemşireliğin Dört Temel Kavramı: İnsan, Çevre, Sağlık & Hastalık, Hemşirelik. Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 11-25.
• van der Meer, T. G. L. A. (2018). Public Frame Building: The Role of Source Usage in Times of Crisis. Communication Research, 45(6), 956–981. doi:10.1177/0093650216644027
• Vardarlıer, P., & Öztürk, C. (2020). Sağlık İletı̇şı̇mı̇nde Sosyal Medya Kullanımının Rolü. Sosyolojik Düşün, 5(1), 1-18.
• Webb, T. L., Joseph, J., Yardley, L., & Michie, S. (2010). Using the Internet to Promote Health Behavior Change: A Systematic Review and Meta-analysis of the Impact of Theoretical Basis, Use of Behavior Change Techniques, and Mode of Delivery on Efficacy. Journal of Medical Internet Research, 12(1), 1-18.
• Zhang, L., Li, H., & Chen, K. (2020). Effective Risk Communication for Public Health Emergency: Reflection on the COVID-19 (2019-nCoV) Outbreak in Wuhan, China. Healthcare (Basel), 8(1), 1-13.
• Zhang, C., Fan, C., Yao, W., Hu, X., & Mostafavi, A. (2019). Social media for intelligent public information and warning in disasters: An interdisciplinary review. International Journal of Information Management, 49, 190–207.