ACCELERATED IMPORTANCE OF E-HEALTH LITERACY IN THE PERIOD OF COVID-19 PANDEMIC

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 3, 695 - 706, 27.09.2022

Seda Aydan

Öz

On the one hand, rapid developments in the health sector, on the other hand, developments in technology and the internet have made e-Health literacy increasingly important. Individuals with high level of e-Health literacy can use e-Health applications better, participate more in health care decision-making processes, better understand health-related information on the internet and transfer them to their behaviors in the right way. During the COVID-19 pandemic, the necessity of carrying out more health care-related transactions over the internet, the abundance of unknowns and the emergence of new concepts have further increased the importance of e-Health literacy. In addition, during the COVID-19 period, e-Health literacy has become even more important at the point of correctly understanding and applying the rules and restrictions to be followed and the concepts and information related to applications such as testing, vaccination, medicine and treatment. In this study, it is aimed to evaluate the increasing importance of e-Health literacy during the COVID-19 pandemic period.

Anahtar Kelimeler

e-Health literacy, COVID-19, pandemic

COVID-19 PANDEMİSİ DÖNEMİNDE E-SAĞLIK OKURYAZARLIĞININ ARTAN ÖNEMİ

Öz

Sağlık sektöründe yaşanan hızlı gelişmelerle birlikte, teknoloji ve internetteki gelişmeler e-Sağlık okuryazarlığının önemini giderek artırmıştır. E-Sağlık okuryazarlık düzeyi yüksek olan bireylerin e-Sağlık uygulamalarını daha iyi kullanabilmeleri, sağlık hizmeti ile ilgili karar verme süreçlerine daha fazla katılabilmeleri, internet ortamındaki sağlıkla ilgili bilgileri daha iyi anlayabilmeleri ve doğru şekilde davranışlarına aktarabilmeleri söz konusudur. COVID-19 pandemisi döneminde, sağlık hizmeti ile ilgili işlemlerin daha fazla internet üzerinden yürütülmesi gerekliliği, bilinmezliklerin fazla olması ve yeni kavramların gündeme gelmesi e-Sağlık okuryazarlığının önemini daha da artırmıştır. Ayrıca, COVID-19 döneminde uyulması gereken kuralları ve kısıtlamaları ve test, aşılama, ilaç ve tedavi gibi diğer uygulamalara ilişkin kavram ve bilgileri doğru şekilde anlayabilme ve uygulama noktasında da e-Sağlık okuryazarlığı daha da önem kazanmıştır. Bu çalışmada, COVID-19 pandemisi döneminde e-Sağlık okuryazarlığının artan önemini değerlendirmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

e-Sağlık okuryazarlığı, COVID-19, pandemi

Kaynakça

• Abel, T. & McQueen, D. (2020). Critical health literacy and the COVID-19 crisis. Health Promotion International, 35(6), 1612-1613. doi: 10.1093/heapro/daaa040.
• Akbal, E. & Gökler, M. E. (2020). Covid-19 salgını sürecinde eksikliği ortaya çıkan bir gerçek: sağlık okuryazarlığı. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5(COVID-19 Özel Sayısı), 148-155.
• Aydan, S. (2021). E-Sağlık okuryazarlığı. Sağlık sektöründe yenilikçi teknolojiler (Ed. Cahit Korku) içinde. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Benigeri, M. & Pluye, P. (2003). Shortcomings of health information on the internet. Health Promotion International, 18(4), 381-386.
• Benotsch, E. G., Kalichman, S., & Weinhardt, L. S. (2004). HIV-AIDS patients’ evaluation of health information on the Internet: The digital divide and vulnerability to fraudulent claims. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 72(6), 1004-1001.
• Brørs, G., Norman, C. D., & Norekval, T. M. (2020). Accelerated importance of eHealth literacy in the COVID-19 outbreak and beyond. European Journal of Cardiovascular Nursing, doi: 10.1177/1474515120941307.
• Bundorf, M. K., Wagner, T. H., Singer, S. J., & Baker, L. C. (2006). Who searches the internet for health information? Health Services Research, 41(3), 819-836.
• Dastani, M. (2020). E-health literacy: a skill needed in the coronavirus outbreak crisis. Health Tech Asmnt Act, 4(1), 1-2.
• Daşlı, Y., Bakırer, A., & Mısırlıoğlu, A. (2022). The impact of the Covid-19 epidemic on health literacy: a field study. Journal of Economics and Administrative Sciences, 23(2), 585-597.
• Gilstad, H. (2014). Toward a comprehensive model of ehealth literacy. In: E.A.A. Jaatun, E. Brooks, K.E. Berntsen, H. Gilstad, M. G. Jaatun (eds.): Proceedings of the 2nd European Workshop on Practical Aspects of Health Informatics, Trondheim Norway.
• Hong, K. J., Park, N. L., Heo, S. Y., Jung, S. H. Lee, Y. B., & Hwang, J. H. (2021). Effect of e-Health literacy on covid-19 ınfection-preventive behaviors of undergraduate students majoring in healthcare. Healthcare, 9, 573.
• James, D. C. & Harville, C. (2016). Peer-reviewed: eHealth literacy, online help-seeking behavior, and willingness to participate in mHealth chronic disease research among African Americans, Florida, 2014–2015. Preventing Chronic Disease, 13, E156.
• Lawrence, A., Bacon, E., Hawley, S., Yang, P., Russell, D., Huffman, S., & Resnicow, K. (2021). Relationship between coronavirus-related ehealth literacy and covıd-19 knowledge, attitudes, and practices among us adults: web-based survey study. J Med Internet Res., 23(3), e25042.
• Mıdık, Ö. & Aker, S. (2021). Tıp fakültesi öğrencilerinin pandemi sürecinde e-sağlık okur yazarlık düzeyleri ve sağlık bilgisi arama davranışları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(4), 245-251.
• Mitsutake, S., Shibata, A., Ishii, K., & Oka, K. (2012). Association of ehealth literacy with colorectal cancer knowledge and screening practice among internet users in japan. Journal of Medical Internet Research, 14(6), e153
• Neter, E. & Brainin, E. (2012). eHealth literacy: extending the digital divide to therealm of health information. Journal of Medical Internet Research, 14(1), e19.
• Nguyen, M. H., Pham, T. T. M., Nguyen, K. T., Nguyen, Y. H., Tran, T.V., Do, B.N., …, & Duong, T. V. (2021). Negative impact of fear of covid-19 on health-related quality of life was modified by health literacy, ehealth literacy, and digital healthy diet literacy: a multi-hospital survey. Int J Environ Res Public Health, 18(9), 4929.
• Nielsen-Bohlman, L., Panzer, M. A., & Kindig, D. A. (2004). Health literacy: a prescription to end confusion. ınstitute of medicine, The National Academies Press, Washington, 20-65.
• Norman, C. D. & Skinner, H. A. (2006). Ehealth literacy: essential skills for consumer health in a networked world. Journal of Medical Internet Research, 8(2), 1-11.
• Öney Doğanyiğit, S. (2015). Mobil sağlık ve sağlık okuryazarlığı. Filiz Yıldırım, Alev Keser (Ed.) Sağlık Okuryazarlığı içinde. (ss.101-112). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayını
• Özata, M. (2009). Sağlık bakanlığı ve sosyal güvenlik kurumu tarafından yürütülen e-sağlık projelerinin sağlık hizmeti sunumuna etkileri. Journal of Azerbaijani Studies, 444-464.
• Paige, S. R. (2020). Health promotion and chronic disease prevention with eHealth technology in the general population. In: Nutrition, Fitness, and Mindfulness, Humana, Cham; p. 225-36.
• Putri, K. Y. S., Abdullah, Z., Istiyanto, S. B., & Anumudu, C. E. (2020). The antecedents and consequences of e-health literacy in the pharmaceutical industry: an agenda for future research. International Journal of Applied Pharmaceutics, 12(6), 1-6.
• Reder, M., Soellner, R., & Kolip, P. (2019). Do women with high ehealth literacy profit more from a decision aid on mammographys creening? testing the moderation effect of the eHEALS in a randomized controlled trial. Frontiers Public Health, 7, 46.
• Resmi Gazete (2022). Uzaktan sağlık hizmetlerinin sunumu hakkında yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220210-2.htm
• Robbins, T., Hudson, S., Ray, P., Sankar, S., Patel, K., Randeva, H., et al. (2020). COVID-19: A new digital dawn? Digital Health, doi:10.1177/2055207620920083
• Saygın, E., Tolon, M., Doğan, B., & Atalay, K. D. (2021). Covid-19 pandemi döneminde e-sağlık okuryazarlığının incelenmesi üzerine bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(3), 1559-1575
• Sezgin, D. (2013). Sağlık okuryazarlığını anlamak. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, Özel Sayı 3, 73-92.
• Shiferaw, K. B. (2020). Validation of the ethiopian version of the eHealth literacy scale (ET-eHEALS) in a population with chronic disease. Risk Management Healthcare Policy, 13, 465-71.
• Stellefson, H., Chaney, C., & Tennant, C. (2011). Ehealth literacy among college students: a systematic review with implications for ehealth education. J Med Internet Res., 13(4), e102.
• Sutarsa, N., Astuti, P. A. S., Choy, M., & Moore, M. (2020). COVID-19 pandemic: opportunity to accelerate e-health in Indonesia. Public Health and Preventive Medicine Archive, 8(1), 1-3.
• Sykes, S., Wills, J., Trasolini, A., Wood, K., & Frings, D. (2022). eHealth literacy during the COVID-19 pandemic: seeking, sharing, suspicion amongst older and younger UK populations. Health Promotion International, 37, daab103. doi: 10.1093/heapro/daab103
• Şayık, D. & Uçan, A. (2022). Determination of anxiety and e-health literacy levels, and related factors in physicians and nurses ınvolved in the treatment and care of covid-19 patients. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 7(2), 340-350.
• T. C. Sağlık Bakanlığı (2004). Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi Eylem Planı. Sağlık Bakanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı.
• Tesfa, G. A., Yehualashet, D. E., Ewune, H. A., Getnet, A., Kalayou, M. H., & Seboka, B. T. (2022). eHealth literacy and its associated factors among health professionals during COVID-19 pandemic in resource-limited settings: A cross-sectional study. JMIR Formative Research. DOI: https://doi.org/10.2196/preprints.36206
• Tubaishat, A. & Habiballah, L. (2016). eHealth literacy among undergraduate nursing students. Nurse Education Today, 42, 47-52.
• Üstündağ, A. (2021). COVID-19 pandemi sürecinde ergenlerin e-sağlık okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 36-46.
• World Health Organization (2019). WHO guideline: recommendations on digital interventions for health system strengthening. Geneva: WHO Library. https://apps.who.int/iris/bitstream/ handle/ 10665/311941/9789241550505-eng.pdf?ua=1
• Yılmaz, A., Saygılı, M., & Kaya, M. (2020). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin e-sağlık okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 148-157.
• Yılmaz, E. (2015). Hastaların güçlendirilmesi ve sağlık okuryazarlığı. Filiz Yıldırım, Alev Keser (Ed.) Sağlık Okuryazarlığı içinde. (ss.29-38). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayını.
• Yüce, A. E., Albayrak, A., Baran, B., & Kalafat, Ö. (2021). Role of factors in eHealth literacy in period of COVID-19: a study of Turkey. Health Education, https://doi.org/10.1108/HE-07-2021-0105.
• Yüksel, O. & Deniz, S. (2019). Bireylerin e-sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. 2nd International Conference on Data Science and Applications, 3-6 Ekim, 2019, Balıkesir.