SAĞLIK İLETİŞİMİNDE KİŞİLERARASI İLETİŞİM BOYUTU: DİŞ HEKİMİ-HASTA İLİŞKİLERİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2025, Cilt: 28 Sayı: 3, 429 - 444, 30.09.2025

Güler Fidan , Faruk Temel

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1627080

Öz

Sağlık iletişimi alanında kişilerarası iletişim ilgi çekici bir saha olarak değerlendirilmektedir. Alandaki kişilerarası iletişim odaklı tartışmalar hekim-hasta ilişkilerine yoğunlaşmaktadır. Bu çerçevede alan yazında güncel tartışma konusunu teşkil eden hekim-hasta ilişkileri bu çalışma kapsamında görece daha az konu edilen diş hekimleri ve hasta arasındaki iletişim problemlerine odaklanmaktadır. Araştırma kapsamında diş hekimleri ve hastalar arasındaki iletişim sürecinin hastaların bakış açısıyla nasıl değerlendirildiği ele alınmaktadır. Bu doğrultuda araştırmada nicel ve nitel içerik analizi yöntemi benimsenirken, çalışma, hizmet alan/almak isteyen hastaların deneyimleri çerçevesinde yürütülmüştür. Bu bağlamda Erciyes Üniversitesi Diş Hekimliği Fakülte Hastanelerine hastalar tarafından iletilen şikâyet, bilgi talebi, öneri ve memnuniyet konulu 571 adet yazılı hasta görüşü içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Böylece diş hekimi ile hasta iletişimini etkileyen unsurların hasta tarafından nasıl algılandığı görünür kılınmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda diş hekimi ve hasta arasındaki iletişimsel problemler diş hekiminin iletişim becerisi, hastanın kişisel özellikleri, sistemden kaynaklanan sorunlar, dil, kültür gibi konularda yoğunlaşırken diş hekiminin statü endişesiyle hastaların da pragmatist bir bakış açısıyla hareket ettikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık İletişimi , Diş Hekimi , Hasta Hakları , Hasta Beklentileri , İletişim Süreci

Etik Beyan

Bu çalışma, Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurul’dan 29.11.2022 tarihinde 511 başvuru numarası ile onay almıştır.

Destekleyen Kurum

Araştırma; kurum veya kuruluş tarafından finansal desteklenmemiştir.

Teşekkür

Teşekkür beyanımız yoktur

THE INTERPERSONAL COMMUNICATION DIMENSION IN HEALTH COMMUNICATION: A STUDY ON DENTIST-PATIENT RELATIONSHIPS

Öz

Interpersonal communication is considered a significant area of concern within the field of health communication. Discussions in this domain predominantly focus on physician-patient relationships. However, this study shifts the focus to communication problems between dentists and patients, a relatively underexplored area in the literature. The research examines how the communication process between dentists and patients is perceived from the patients' perspective. To this end, both quantitative and qualitative content analysis methods were employed, and the study was conducted within the framework of the experiences of individuals receiving or seeking dental services. As part of the study, 571 written patient opinions comprising complaints, requests for information, suggestions, and expressions of satisfaction submitted to Erciyes University Faculty of Dentistry Hospitals were analyzed using content analysis. This approach aimed to uncover how patients perceive factors influencing dentist-patient communication. The findings indicate that communication problems between dentists and patients primarily revolve around the dentist's communication skills, patients' personal characteristics, systemic issues, and factors such as language and culture. Moreover, the results reveal that dentists often exhibit status-related concerns, while patients tend to adopt a pragmatic perspective in their interactions.

Anahtar Kelimeler

Health Communication , Dentist , Patient Rights , Patient Expectations , Communication Process

Kaynakça

• Alabay, M. N. (2012). Müşteri şikâyetleri yönetimi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 137-157.
• Atilla, G., Oksay, A. ve Erdem, R. (2012). Hekim- hasta iletişimi üzerine nitel bir ön çalışma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, II(43), 23-37.
• Blum, I. R. (2024). Primary care dentistry: Past, present and future. Journal of Dentistry, 145, 105007. https://doi.org/10.1016/j.jdent.2024.105007
• Böhme Kristensen, C., Asimakopoulou, K. ve Scambler, S. (2023). Enhancing patient-centred care in dentistry: a narrative review. British Medical Bulletin, 148(1), 79-88. https://doi.org/93/bmb/ldad026
• Caymaz, M. (2015). Sağlık personelinin tıbbi uygulama hataları üzerine bir araştırma. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(4), 1-14.
• Choi, H., Kim, R., Park, S., J, L. ve Y., S. (2024). Determinants of dentist-patient relationships: A scoping review. Int Dent J., 74(5), 1078-1088. https://doi.org/10.1016/j.identj.2024.02.015
• Dinkel, J., Mirwald, A. ve Foltin, V. (2019). Patient-centered care in dentistry. Clinical Social Work, 15(3), 22-27. https://doi.org/10.22359/cswhi_15_3_03
• Duğan, Ö. (2015). Sağlıkta şiddet haberlerinin basına yansıması (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erciyes Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi. (2022, Mayıs). http://dent.erciyes.edu.tr. adresinden alındı
• Fidan, G. (2025). Diş hekimi - hasta iletişimini etkileyen unsurlar üzerine yorumsamacı bir yaklaşım (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fidan, G. ve Temel, F. (2025). Sağlık iletişiminde kişilerarası iletişim sorunsalı: Diş hekimlerinin iletişim deneyimleri. Etkileşim(15), s. 124-149. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2025.8.15.286
• Freedman, J., Sears, D. ve Carlsmith, J. (1998). Sosyal psikoloji (Çev. A. Dönmez). İmge Kitabevi.
• Geray, H. (2017). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş iletişim alanından örneklerle. Ütopya Yayınevi.
• Gökçe, O. (2001). İçerik çözümlemesi teori-metod-uygulama. Selçuk Üniversitesi Yaşatma ve Geliştirme Vakfı Yayınları.
• Gümüşok, M. ve Ertuğrul, A. N. (2021). Diş hekimliği hizmetlerinde sağlık kurumu seçimini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, s. 10 (2), 45-57.
• Güzel, Ş. ve Temel, Ş. (2023). Hastanelerde yapılan şikâyetlerin içerik analizi ile incelenmesi ve kamu, özel ve tıp fakültesi karşılaştırılması: Konya ili örneği. İnternational Ackaraka Medicine Nursing and Health Sciences Congress, (s. 91-102).
• Ho, J. C., Chai, H. H., Lo, E. C., Huang, M. Z. ve Chu, C. H. (2024). Strategies for effective dentist-patient communication: A literature review. Patient preference and adherence, 1385-1394. https://doi.org/10.2147/PPA.S465221
• Mataki, S. (2000). Patient-dentist relationship. Journal of medical and dental sciences, 47(4), 209-214.
• Resmi Gazete s.25269. (2003, 10 24). Bilgi Edinme Hakkı Kanunu No.4982. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/10/20031024.htm#1 adresinden alındı
• Resmî Gazete Tarihi: 01.08.1998 Resmî Gazete Sayısı:23420,. (2023, Nisan). Hasta Hakları Yönetmeliği. Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4847&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden alındı
• Resmî Gazete Tarihi: 04.06.2022 Resmî Gazete Sayısı: 31856. (2022, 6 4). Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi Yönetmeliği. Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5690&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5 adresinden alındı
• Sağlık Hizmeti Sunumunda Poliklinik Hizmetlerinin Hastaların Hekimini Seçmesine ve Değiştirmesine İmkan Verecek Şekilde Düzenlemesi Hakkında Yönerge. (2007, 10 29). Türk Tabipler Birliği Mevzuat: https://www.ttb.org.tr/mevzuat_goster.php?Guid=569681d0-a285-11e7-9205-300896da83fe adresinden alındı
• Şahinli, S. ve Özdemir, E. (2019). Hasta şikâyet başvuru içeriklerinin incelenmesi: İstanbul ili devlet hastanesi örneği. Journal of Healthcare Manegementand Leadership, 1, 16-21.
• Türk Tabipleri Birliği. (2024, Mart). Aydınlatılmış onam kılavuzu. Hukuk/Mevzuat: https://ttb.org.tr/mevzuat_goster.php?Guid=78a19f94-a285-11e7-9205-300896da83fe adresinden alındı
• Uludağ, A. ve Zengin, N. (2016). Sağlıkta şiddete hasta şikâyetlerinde yer alan olumsuz ifadeler açısından bir bakış: Konya örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 71-86.
• Yalçınkaya, D. ve Güçlü, A. (2023). Hastanelerde hasta şikâyetlerinin değerlendirilmesi, bir vakıf üniversite örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 266(1), 65-84.
• Yamalik, N. (2005a). Dentist‐patient relationship and quality care 2. trust. International Dental Journal, 55(3), s. 168-170. https://doi.org/10.1111/j.1875-595X.2005.tb00315.x
• Yamalik, N. (2005b). Dentisit-patient relationship and quality care 3. Communication. Internatıional Dental Journal, 55(4), 254-256. https://doi.org/10.1111/j.1875-595x.2005.tb.00324.x
• Yılmaz, F., Şenel, İ. K. ve İnce, Ö. (2019). Ağız ve diş sağlığı hastaneleri ve ağız ve diş sağlığı merkezlerinin etkinliklerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(4), 72-90.