KARL MARX VE YABANCILAŞMA: SOSYOLOJİK BİR ANALİZ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 26 - 38, 29.06.2020

Mehmet Ali Uluç

Öz

Karl Marx’ın sosyolojisi Alman felsefesi, İngiliz ekonomi politiği ile Fransız sosyalist düşüncesinin yaratıcı bir sentezi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan onun düşüncesi Edebiyattan ekonomiye, felsefeden tarih ve politikaya kadar geniş bir etki alanına sahip olup eklektik bir nitelik göstermektedir. Bu eklektik sosyoloji, ekonominin belirleniminde özgün bir biçime bürünen modern kapitalist toplumu, modern üretim ve sınıf ilişkileri ekseninde analiz etmektedir. Modern üretim ve sınıf ilişkileri neticesinde ortaya çıkan yabancılaşma olgusu, Marx’ın sosyolojisi için kilit bir kavramdır. Zira onun sosyolojik analizinin asıl odağı modern kapitalist toplumdaki sınıfsal yapı ve üretimin birey üzerindeki yabancılaştırıcı etkileridir. Bu bağlamda çalışmada Karl Marx’ın sosyolojik düşüncesinde özel bir yeri olan yabancılaşma kavramı tartışılacaktır. Felsefe tarihinde kavram uzun bir geçmişe sahip olsa da, ona sosyolojik bir statü kazandıran ve maddi toplumsal süreçlerle birlikte ele alan ilk düşünür Marx olmuştur. Marx, yabancılaşma kavramını Hegel ve Feuerbach’ın felsefi kavrayışından ilhamla ele almakta ve fakat maddi toplumsal süreçler bağlamında ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji, Kapitalizm, Yabancılaşma, Emek, Meta-fetişizmi

Kaynakça

• Aron, Raymond(2010). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri. (Çev. Korkmaz Alemdar). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Bottomore, Tom(2010). “Marxizm ve Sosyoloji”, (çev. Mete Tunçay) Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi (Ed. Tom Bottomore- Robert Nisbet). İstanbul: Kırmızı Yayınları. 143-173
• Callinicos, Alex(2011). Toplum Kuramı: Tarihsel Bir Bakış. (Çev. Yasemin Tezgiden). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelik, Nur Betül(2011). “Marx’ın Ontolojisi ve Siyasal Öznellik Sorunu”. Doğu Batı Dergisi Karl Marx Özel Sayısı. 55(Kasım- Aralık- Ocak): 11-31.
• Devrim, Ata(2011). “Marx’ın Değer ve Fiyat Teorisi”, Doğu Batı Dergisi Karl Marx Özel Sayısı. 55(Kasım- Aralık- Ocak): 243-267.
• Ergil, Doğu(1978). “Yabancılaşma Kuramına İlk Katkılar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 33/3: 93-108.
• Feuerbach, Ludwig(2006). Geleceğin Felsefesi. (Çev. Oğuz Özügül), İstanbul: Say yayınları.
• Giddens, Antony(2010). Kapitalizm ve Modern Sosyal Teori, (Çev: Ümit Tatlıcan ). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hegel, G. W. Friedrich(1995). Tarihte Akıl. (Çev. Önay Sezer). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Feuerbach, Ludwig(2004). Hristiyanlığın Özü. (Çev. Devrim Bulut). Ankara: Öteki Yayınları.
• Marshall, Gordon(1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Kızıltan, Güven Savaş(1986). Çağımızda Yabancılaşma Problemi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kulak, Önder(2011). “Karl Marx’ta Yabancılaşma, Meta fetişizmi ve Şeyleşme Kavramları.”, Doğu Batı Dergisi Karl Marx Özel Sayısı. 55(Kasım-Aralık-Ocak): 33-61.
• Kiraz, Sibel(2011). “Yabancılaşmanın Kökeni Üstüne.” Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 12(Güz): 147-169.
• Lefebvre, Henry(2019). Marx’ın Sosyolojisi. (Çev. Selahattin Hilav). İstanbul: Sorun Yayınları.
• Lukacs, Gyorgy(2006). Tarih ve Sınıf Bilinci. (Çev. Yılmaz Öner). İstanbul: Belge Yayınları.
• Marx, Karl(2006). 1844 El Yazmaları (Çev. Murat Belge). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marx, Karl(2007). Yabancılaşma. (Çev. Kenan Somer). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, Karl(2007). Felsefenin Sefaleti. (Çev. Ahmet Kardam). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, Karl(2011). Kapital 1. Cilt.(Çev. Mehmet Selik). İstanbul: Yordam Kitap.
• Marx, Karl(2013). Alman İdeolojisi. (Çev. Tonguç Ok-Olcay Geridönmez). İstanbul: Birikim Yayınları.
• Ritzer, George(1992). “Karl Marx”, (çev. Ümit Tatlıcan), http://www.umittatlican.com/uploadsF/1/Karl-Marx-(George-Ritzer-1992).pdf Erişim Tarihi: 21 Ocak 2020
• Slaughter, Cliff. “Marxist Teori ve Sınıf Bilinci”. (çev: Sina Güneyli) https://www.teorivepolitika.net/index.php/arsiv/item/132-marksist-teori-ve-sinif-bilinci Erişim Tarih: 20 Şubat 2020
• TDK Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 21 Şubat 2020.
• Swingewood, Alan(2010). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. (Çev. Osman Akınhay). İstanbul: Agora Yayınları.
• Takış, Taşkın(2011). “İnsani Olan Hiçbir Şey Bana Yabancı Değildir.” Doğu Batı Dergisi Karl Marx Özel Sayısı. 55(Kasım- Aralık- Ocak): 7-8.
• Yılmaz, Zeliha Burcu(2011). “Marx ve İnsani Varoluş.” Doğu Batı Dergisi Karl Marx Özel Sayısı. 55(Kasım-Aralık-Ocak): 63-76.