Ruh Sağlığını Koruma ve Önleme Psikoeğitim Programının İlkokul Öğrencilerinin Duygusal ve Davranışsal Sorunlarına Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 191 - 199, 31.12.2021

Muhammed Yıldız

Öz

Ruh sağlığını korumak ve ruhsal bozuklukları önlemek bireyin yaşamının ilerleyen yıllarında ruhsal bozukluklara karşı dirençli olması için oldukça önemlidir. Bu çalışmaların erken dönemlerde yapılmış olması ise daha büyük önem taşımaktadır. Koruyucu ve önleyici ruh sağlığı hizmetlerinde okul psikolojik danışmanlarının işlevi oldukça önemlidir. Yapılan bireysel psikolojik danışma, grupla psikolojik danışma ve psikoeğitim yoluyla bireylerin ruh sağlığı güçlendirilmekte ve ruhsal bozukluklara karşı dirençleri artmaktadır. Bu araştırmada ilkokul öğrencilerine uygulanan ruh sağlığını koruma ve önleme psikoeğitim programının öğrencilerin duygusal ve davranışsal sorunlarına etkisi incelenmiştir. Çalışmanın başında 64 öğrenci velisine Goodman (1997) tarafından geliştirilen ve Güvenir ve arkadaşları (2008) tarafından Türkçeye uyarlanan Güçler ve Güçlükler Anketi uygulanmıştır. Sonuçlara göre duygusal ve davranışsal sorunları en yoğun 24 öğrenci seçilmiştir. Bu öğrenciler aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları benzer iki gruba ayrılmıştır (deney grubu: 12 öğrenci ve kontrol grubu: 12 öğrenci). Deney grubuna 8 oturum psikoeğitim programı uygulanmıştır. Bu çalışmada öğrencilere, teknoloji bağımlılığıyla baş etme becerileri, akran zorbalığıyla baş etme becerileri, anne babayla iletişim, atılganlık ve sosyal beceriler, çatışma çözme ve arabuluculuk, benlik saygısını geliştirme, öfke yönetimi becerileri ve karar verme becerileri kazandırılmıştır. Çalışmanın bitiminde ölçek her iki gruptaki öğrenci velilerine tekrar uygulanmıştır. İstatistiksel analiz olarak Mann Whitney U Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre, ilkokul öğrencilerine uygulanan ruh sağlığını koruma ve önleme psikoeğitim programı, öğrencilerin duygusal ve davranışsal sorunlarını anlamlı bir biçimde azaltmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ruh sağlığını koruma, Önleme, Psikoeğitim, Duygusal ve davranışsal sorunlar

The Effect of Mental Health Protection and Prevention Psychoeducation Program on Emotional and Behavioral Problems of Primary School Students

Öz

Protecting mental health and preventing mental disorders are very important for the individual to be resistant to mental disorders in the later years of his life. It is more important that these studies were carried out in the early stages. The function of school psychological counselors is very important in protective and preventive mental health services. Through individual counseling, group counseling and psychoeducation, individuals' mental health is strengthened and their resistance to mental disorders increases. In this study, the effect of mental health protection and prevention psychoeducation program applied to primary school students on emotional and behavioral problems of students was investigated. At the beginning of the study, the Strengths and Difficulties Questionnaire developed by Goodman (1997) and adapted into Turkish by Güvenir et al. (2008) was administered to 64 parents of students. According to the results, 24 students with the most intense emotional and behavioral problems were selected. These students were divided into two groups with similar arithmetic means and standard deviations (experimental group: 12 students and control group: 12 students). Psychoeducation program was applied to the experimental group with 8 sessions. In this study, students were provided with skills to cope with technology addiction, coping with peer bullying, communication with parents, assertiveness and social skills, conflict resolution and mediation, self-esteem development, anger management skills and decision making skills. At the end of the study, the scale was reapplied to the parents of the students in both groups. Mann Whitney U Test and Wilcoxon Signed Rank Test were used as statistical analysis. According to the results of the study, the mental health protection and prevention psychoeducation program applied to primary school students significantly reduced the emotional and behavioral problems of the students.

Anahtar Kelimeler

Mental health protection, Prevention, Psychoeducation, Emotional and behavioral problems

Kaynakça

• Arıcıoğlu, A., & Tagay, Ö. (2008). Okullarda ruh sağlığı hizmetleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(2), 76-83.
• Bedel, A., & Kutlu, A. (2019). Çatışma çözme programının, ortaokul öğrencilerinin çatışma çözüm becerileri, sürekli öfke ve öfke ifade tarzları üzerindeki etkisi. Elementary Education Online, 18(1), 97-111.
• Bulduk, R. (2019). Grupla psikolojik danışma uygulamalarının boşanmış ebeveyne sahip ergenlerin depresif belirtilerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cunningham, C.E., Cunningham, L.J., Martorelli, V., Tran, A., Young, J., & Zacharias, R. (1998). The effects of primary division, student-mediated conflict resolution programs on playground aggression. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39(5), 633-662.
• Çekiç, A., Buğa, A., Kul, A. Şap, G. (2019). Akılcı duygusal davranışçı terapiye dayalı psiko-eğitim programının ilkokul öğrencilerinin saldırganlık düzeylerine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 103-113.
• Çolakkadıoğlu, O., Güçray S.S. (2012). Çatışma kuramına dayalı olarak geliştirilen karar verme beceri eğitimi psiko-eğitim grup yaşantısının ergenlerin karar verme stillerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 655-676.
• Dicle, A.N. (2019). Televizyon bağımlısı ilkokul öğrencilerinin bağımlılık düzeylerine motivasyonel görüşme psikoeğitim programının etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 665-684.
• Eker, H. (2017). Affetme esnekliği kazandırma amaçlı bilişsel davranışçı yönelimli grupla psikolojik danışma uygulamasının ergenlerdeki umutsuzluk üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erden, S., & Eminoğlu, Z. (2020). Bilişsel davranışçı temelli psiko-eğitim programının psikolojik dayanıklılık ve duygu düzenleme üzerindeki etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(21), 555-582.
• Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: A research note. J Child Psychol Psychiatry, 38, 581-586.
• Güçray, S.S., Çekici, F., & Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 134-153.
• Güvenir, T., Özbek, A., Baykara, B., Arkar, H., Şentürk, B. ve İncekaş, S. (2008). Güçler ve Güçlükler Anketi'nin (GGA) Türkçe uyarlamasının psikometrik özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(2), 65-74.
• Buğa, A., & Hamamcı, Z. (2016). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı web tabanlı interaktif ve geleneksel psiko-eğitim programlarının çocukların bilişsel hatalarına ve psikolojik belirtilerine etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(3), 783-809.
• Kalkan, S.A., Mızrak, Ş., Ayaz, A. & Aydın, G. (2019). Okul doyumunu artırmaya yönelik psiko-eğitim programının etkililiği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(55), 987-1012.
• Khanna, M.S., & Kendall, P.C. (2010). Computer-assisted cognitive behavioral therapy for child anxiety: Results of a randomized clinical trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 78(5), 737-745.
• Koca, M. (2018). Narrative terapi temelli grupla psikolojik danışma programının ergenlerin irade ve kaygı düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koutra, A., Katsiadrami, A., & Diakogiannis, G. (2010). The effect of group psychological counselling in Greek university students’ anxiety, depression, and self-esteem. European Journal of Psychotherapy and Counselling, 12(2), 101-111.
• Kula, E. (2018). Dikkat becerisi geliştirmeye dayalı programın dikkat eksikliği olan ilkokul öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kwon, H.J., Kang, Y.S., & Kim, J.E. (2008). Effects of cognitive-behavioral group counselling on the self-esteem and interpersonal skills of school bullying victims. Journal of Fisheries and Marine Sciences Education, 20(1), 46-57.
• Özoğlu, E.B., & Yüksel, M. (2018). DEHB tanısı almış 9-10 yaş grubu öğrencilerine uygulanan duygusal okur-yazarlık programının duygusal zekâ ve dikkat becerisi düzeyleri üzerindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 47(47), 141-156.
• Serin, N.B., & Genç, H. (2011). Öfke yönetimi eğitimi programının ergenlerin öfke denetimi becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 36(159), 236-254.
• Teke, E. (2019). Oyun terapisiyle bütünleştirilmiş grupla psikolojik danışmanın ilkokul öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tekgül, N. (2015). Ergenlik döneminde bilişsel odaklı psikoeğitim programının kaygı düzeyi, akademik başarı ve bilişsel hatalar ile etkileşiminin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uşaklı, H. (2006). Drama temelli grup rehberliğinin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin arkadaşlık ilişkileri, atılganlık düzeyi ve benlik-saygısına etkisi. Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ünal, M. (2020). Çözüm odaklı psikolojik danışma yaklaşımına dayalı grupla psikolojik danışmanın ruminasyon ve öğrenilmiş çaresizlik üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ünüvar, A. (2012). Gerçeklik kuramına dayalı psiko-eğitim programının lise öğrencilerinin denetim odağı ve yılmazlık düzeyi üzerindeki etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yalnız, A. (2019). Kabul ve kararlılık terapisi yönelimli psikoeğitim programının akran zorbalığı üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yavuzer, Y., & Üre, Ö. (2010). Saldırganlığı önlemeye yönelik psiko-eğitim programının lise öğrencilerindeki saldırganlığı azaltmaya etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 389-405.