BATI DÜŞÜNCESİNDE KADERİN ÜÇ HALİ: TEO-BİYO-TEKNO

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 23 - 41, 05.07.2022

Ragıp Ergün

Öz

İnsan var olduğunun farkında olan bir canlı olarak her daim varlığını anlamaya, anlamlandırmaya çalışmaktadır. Nereden geldiği, bugünü nasıl yaşayacağı ve ölüm sonrası ne olacağı insanın kadim sorunsallarından olmuştur. İnsanın bu ve benzeri “büyük sorular”ına tarih boyunca farklı cevaplar üretilmiştir. Dinler, felsefeler, ideolojiler bu soruları cevaplayıp, insan hayatını anlamlı bir bütün haline getirmeye çalışmışlardır. İlk zamanlarda insan hayatı Tanrı merkezli bir şekilde anlamlandırmaktadır. Bu görüşe göre insan Tanrı’nın kuludur ve onun emirlerini ve yasaklarını yerine getirmekle mükelleftir. İnsan Tanrı’nın kendisine bahşettiği hayatı, belli sınırlarla yaşayıp, ölüm sonrası hayata hazırlanması gerekmektedir. Bu yaklaşım Teo’nun, yani Tanrı’nın merkezde olduğu bir kadercilik türüdür. Bu durum Batı düşünce geleneğinde düşüncenin sekülerleşmesi ile başka bir hal almaktadır. Özellikle doğa bilimlerinin hakikatin tekelini Tanrı’dan almasıyla insan biyolojik bir varlık olarak görülmüştür. Biyolojiye indirgenen insan ise, biyolojinin sınırlarıyla örülüdür. Darwinizm bu düşüncenin gelişmesinde önemli bir kilometre taşı olmuş, insanın kaderinin biyolojisi olduğunu iddia etmiştir. Bu düşünce Batı’da uzun bir dönem hâkim olmuş ve devlet politikalarına yansımıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında teknolojide yaşanan önemli gelişmeler, insanın ontolojisine yönelmeye başlamıştır. Farklı çalışmalar ile insanın kaderini değiştirme ve insanı daha üstün bir varlığa dönüştürme çabaları olarak kendini göstermiştir. Transhümanizm, nörolink, siber-insan, yapay zekâ gibi projeler insanın kaderinin teknolojinin belirlemesi ihtimalini ortaya çıkarmıştır. İlgili çalışmalar ile insana tekno-kaderci bir çerçeve çizilmek istenmektedir. Bu bağlamda da yeni bir “tekno/siber-insan” tanımı yapılmaya başlandığı gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kader, Tanrı, Biyoloji, Teknoloji, Transhümanizm.

Kaynakça

• Agar, Nicholas. (2007). “Whereto Humanism?: The Literature Reaches A Critical Mass”. The Hastings Center Report 37, 12-17.
• Barnett, Laryy D. (1964). “Anti-Miscegenation Laws”. The Family Life Coordinator, 13(4), 95-97.
• Berliner, Jonathan. (2008). “Jack London’s Socialist Social Darwinism”. American Literary Realism, 41(1), 52-78.
• Bernhardi, Friedrich von. (1914). Germany and Next War, (Translated by Allen H. Powles). New York: Press of J.J. Little and Ives Co..
• Canham, Matthew and Ben D., Sawyer. (2019). “Neurosecurity”, American Intelligence Journal, 36(2), 40-47.
• Copernicus, Nicholas. (1978). On The Revolutions. (Translation and Commentary by Edward Rosen). London: Published in Great Britain by The Macmillan Press Ltd..
• Crook, David Paul. (1994). Darwinism, War and History: The debate over the biology of war from the “Origin of Species” to the First World War, New York: Cambridge University Press.
• Crook, David Paul. (1999). “Historical Monkey Business: The Myth of a Darwinized British Imperial Discourse”. The Journal of the History, 84(276), 633-657.
• Darwin, Charles Robert. (1975). İnsanın Türeyişi. (Çev. Öner Ünalan), Ankara: Onur Yayınları.
• Darwin, Charles Robert. (1976). Türlerin Kökeni. (Çev. Öner Ünalan). Onur Yayınları, Ankara.
• Dawkins, Richard. (2007). Gen Bencildir. (Çev. Asuman Ü. Müftüoğlu). Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Descartes, Rene. (1984). Metot Üzerine Konuşmalar, (Çev. Afşar Timuçin ve Yüksel Timuçin). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Doğan, Atila. (2005), “Son Dönem Osmanlı Düşüncesinde Yeni Etik Arayışları”. 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 397-406.
• Doğan, Atila. (2012). Osmanlı Aydınları Ve Sosyal Darwinizm. İstanbul: Küre Yayınları.
• Fisher, Marilyn. (2018). “The Moral Equivalent of War: William James’s Minor Variation On Common Themes”, William James Studies. 14(1), 92-119.
• Freud, Sigmund ve Einstain, Albert. (2010). Niçin Savaş: 20. Yüzyılın İki Büyük Düşünüründen Mektuplar. (Çev. Mine Demirbaş), Ankara: Alter Yayıncılık.
• Fukuyama, Francis. (1992). The End of History and the Last Man, New York: The Free Press A Division Of Macmillan Inc..
• Fukuyama, Francis. (2004). “Transhumanizm”. Foreign Policy. (144), 42-43.
• Geary, Dick. (2000). Hitler and Nazism. New York: Routledge.
• Göze, Ayferi. (2005), Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. İstanbul: Beta Basım Dağıtım.
• Guyonneau, Rudy and Le Dez, Rudy. (2019). “Artificial Intelligence in Digital Warfare: Introducing the Concept of the Cyberteammate”. The Cyber Defense Review . 4(2), 103-116.
• Hançerlioğlu, Orhan. (1995). Düşünce Tarihi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Heywood, Andrew. (2013). Siyasi İdeolojiler: Bir Giriş. (Çev. Ş. Akın, A.K. Bayram vd.). Ankara: Adres Yayınları.
• Hazard, Paul. (1999). Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme. (Çev. Erol Güngör). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Hamilton, F. Hamilton ve Herwig, Holger H.. (2003). The Origins of World War I. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hellman, Hal. (2003). Büyük Çekişmeler. (Çev: Füsun Baytok), İstanbul: TÜBİTAK Yayınları.
• Henig, Ruth. (2002). The Origins of the First World War. London: Routledge.
• Herwig, Holger H.. (2003). “Germany”, Richard F. Hamilton ve Holger H. Herwig (Ed.). The Origins of World War I, Cambridge University Press, Cambridge.
• Hitler, Adolf. (2007). Kavgam. (Çev. Hasan Gül). İstanbul: Acun Yayıncılık.
• Hobbes, Thomas. (2007). Leviathan. (Çev. Semih Lim). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hodgson, M. Geoffrey. (2004). “Social Darwinism in Anglophone Academic Journals: A Contribution to the History of the Term”. Journal of Historical Sociology, 17(4), 428-463.
• Huxley, Julian. (1923). Essays of A Biologist. London: Chatta and Windus.
• James, William. (1982). Essays in Religion and Morality. Cambridge: Harvard University Press.
• Kitabı Mukaddes. (2006). Kitabı Mukaddes - Eski ve Yeni Ahit (Tevrat ve İncil). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi Yayınları.
• Kurzweil, Ray. (2019). İnsanlık 2.0, (Çev. Mine Şengel). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Lamarck, Jean-Baptiste. (1963). Zoological Philosophy, (Translated by Hugh Elliot), Newyork and London: Hafner Publishing Company.
• Lange, Friedrich Albert. (1998). Materyalizmin Tarihi Ve Günümüzdeki Anlamının Eleştirisi I. (Çev. Ahmet Arslan). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm. (1989). Philosophical Essays. (Translated by Roger Ariew and Daniel Garber). Indianapolis and Cambridge: Hackett Publishing Company.
• London, Jack (1972), Martin Eden, (Mete Ergin), Varlık Yayınevi, İstanbul.
• London, Jack. (1982). Âdem’den Önce. (Çev. Anjel Server). İstanbul: Oda Yayınları.
• London, Jack. (1973). Beyaz Diş. (Çev. Sönmez Ozanoğlu). İstanbul: Cem Yayınevi.
• London, Jack. (2020). Vahşetin Çağrısı. (Çev. Levent Cinemre). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Malthus, Thomas Robert. (1966). An Esssay on The Principle of Population. New York: Palgrave Macmillan.
• Marshall, Henry Rutgers. (1916). War and The Ideal of Peace. New York: Duffield and Co..
• Nordenskiöld, Erik. (1936). The History of Biology. (Çev. Leonard Bucknall Eyre). New York: Tudor Publishing Co..
• Pirenne, Henri. (1937). Economic and Social History of Medieval Europe. (Translated by I. E. Clecc), New York: A Harvest Book Harcout, Brace and Company.
• Rescher, Nicolas. (1991). G.W. Leibniz’s Monadology. Pennsylvania: University of Pittsburgh Press.
• Ronan, A. Colin. (2005). Bilim Tarihi. (Çev. Ekmeleddin İhsanoğlu, Feza Günergun). Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Roosevelt, Theodore. (1902). The Strenuous Life. New York: The Century Co..
• Rossi, Francesca. (2018). “Building Trust In Artificial Intelligence”. Journal of International Affairs, 72(1), 127-134.
• Spencer, Herbert. (2004). Man Versus the State With Six Essays on Government, Society and Freedom. Liberty Fund, Inc..
• Sohoni, Deenesh. (2007). “Unsuitable Suitors: Anti-Miscegenation Laws, Naturalization Laws, and the Construction of Asian Identities”. Law & Society Review. 41(3), 587-618.
• Solomon, Mark and Bostrom, Nick. (2005). “The Transhumanist Dream”. Foreign Policy, (146), 4.
• Stefoff, Rebecca. (2002). Jack London An American Original. New York: Oxford University Press.
• Şenel, Alâeddin. (1995). Siyasal Düşünceler Tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Thomsett, Michael C.. (2010). The Inquisition A History. North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers.
• The New York Times, “Best Selling Science Books”. (8 September 2014). https://www.nytimes.com/2014/09/09/science/best-selling-science-books.html, Date of Access 09.03.2022.
• Tümer, Günay. (1991). “Aslî Günah” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. içinde 3 (ss. 496-497). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Unat, Yavuz. (2020). “Tarih Boyunca Evren Anlayışları ve Tanrı”. Bilim ve Ütopya Dergisi. (308), 1-14.
• Yuste, Rafael vd. (2021). “It’s Time for Neuro-Rights: New Human Rights for the Age of Neurotechnology”. Horizons: Journal of International Relations and Sustainable Development, (18), 154-165.