5018 SAYILI KANUN'DAN 275 SAYILI KANUN'A GREV HAKKI TARTIŞMALARI: YASAKÇI DÖNEMDEN SERBESTİ DÖNEME GEÇİŞİN YOL HARİTASI

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 10, 152 - 169, 15.12.2015

Adnan Mahiroğulları

Öz

Sendikacılık, ücretli çalışan işçi kesiminin yetersizliği, siyasi iradenin sendikal örgütlenmeye olumsuz bakışı gibi nedenlerle Türkiye'ye geç girmiştir. 1945'te çok partili hayata geçiş sonrasında 1947'de yürürlüğe giren 5018 sayılı Kanun'la işçilere sendikal örgütlenme yolu açılmışsa da, yasa koyucu sendikacılığın olmazsa olmazı grev hakkını vermekte 1961'e kadar çekinceli davranmıştır.

1961 Anayasası'yla sosyal ve iktisadi haklar arasında yer alan sendikal örgütlenme ve grevli toplu pazarlık hakkı anayasal güvence altına alınmış; söz konusu haklar, 1963'te 274 ve 275 sayılı Kanunlarla düzenlenmiştir.

Makalede, Türkiye'de 1947 sonrası grev hakkı ele alınmış; yasa koyucunun 1947-1960 arası yasakçı, 1961 sonrası serbesti dönemindeki değişen tutumu irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sendikacılık, Grev Hakkı, 1961 Anayasası

DEBATES ON THE RIGHT TO STRIKE FROM THE LAW NO: 5108 TO THE LAW NO: 275: THE ROAD MAP OF THE TRANSITION FROM THE REPRESSIVE PERIOD TO THE LIBERATION

Öz

Unionization was recognized in Turkey at a relatively late date due to the weakness of the workers’ class and the adverse stance of the political authority to unionism. The Law no. 5018, which went into effect in 1947 after the country’s transition to the multi-party system in 1945, created the opportunity to form trade unions for workers; but lawmakers hesitated to recognize the right to strike which is regarded as essential for effective unionism until 1961. The Turkish Constitution of 1961 ensured the rights of unionization and collective bargaining among the social and economic rights and these rights were regulated with the laws no. 274 and 275 in 1963.  This article analyses the historical development of the right to strike in Turkey and tries to scrutinize the changing attitudes of lawmakers to this right between the repressive (19471960) and libertarian (after 1961) periods.

Anahtar Kelimeler

Trade Union, The Right To Strike, Constitution 1961

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Ağralı, S. (1967). Günümüze Kadar Belgelerle Türk Sendikacılığı, Son Telgraf Matbaası, İstanbul.
• Baydere, F. (1966). “İş Mevzuatına Tesirleri Bakımından Çalışma Meclisleri”, Sosyal Siyaset Konferansları, XII. Kitap, İstanbul.
• Cumhuriyet Gazetesi, 31 Ocak 1950, Ankara.
• Dereli, T. (1975). Aydınlar Sendika Hareketi ve Endüstriyel İlişkiler Sistemi, Fa-külteler Matbaası, İstanbul.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1951). “İzmir’de İşçi Sendikaları Hakkında Sosyolojik Bazı Mü-şahedeler”, Sosyal Siyaset Konferansları, V. Kitap, İstanbul.
• Gülmez, M. (1995). Meclislerde İşçi Sorunu ve Sendikal Haklar (1909-1961), Öte-ki Yayınevi, Ankara.
• Güngör, F. (1994). “1946-1960 Döneminde Türkiye’de Sendikacılık”, Türkiye’de Sendikacılık Hareketleri İçinde Demokrasi Kavramının Gelişimi, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Güzel Ş. (1988). "1946 ve Sonrasında Türkiye'de Grev Tartışması", Toplum ve Bi-lim, Kış 1988, İstanbul.
• Irmak, S. (1956). "Memleketimizin Çalışma Meseleleri", Sosyal Siyaset Konferans-ları, VIII. Kitap, İstanbul.
• Makal, A. (2002). Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri 1946-1963, İmge Kitabevi, Ankara.
• ………… (2007). Ameleden İşçiye Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalış-maları, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Meclis Tutanak Dergisi (1956). Dönem X, Toplantı 2, C. 10, 28.2. 1956.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1963). Yetmişbeşinci Birleşim, 18.4.1963 Dö-nem:I, C. 16, Toplantı: 2.
• Öztürk, K. (1966). İzahlı, Gerekçeli, Maddelere Göre Tasnifli Bütün Tutanakları İle Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Sülker, K. (1976). Türkiye'de Grev Hakkı ve Grevler, Gözlem Yayınları, İstanbul.
• TBMM Tutanak Dergisi (1947). Dönem VIII, C. 4, 47. Birleşim, 20.2. 1947.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1959). Dönem XI, İçtima: 2, Cilt: 7, 46. Birleşim, 26.2.1959.
• Ülke Gazetesi, 11 Şubat 1950, Sivas.
• Ülke Gazetesi, 17 Şubat 1950 Sivas.