CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNİN ÖLÇÜLMESİ: KÜRESEL CİNSİYET UÇURUMU ENDEKSİNE ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 13, 67 - 81, 31.12.2016

Banu Karakaş , Ömer Can Çevik

Öz

Eşitsizliklerin ölçülmesi ve görünür kılınması toplumsal cinsiyet eşitsizliği çalışmaları açısından son derece önemli bir yere sahiptir. Uluslararası kurum ve girişimlerin bu kapsamda geliştirmiş oldukları çok sayıda endeks arasında en bilinenlerden birisi Dünya Ekonomik Forumunun 2006 yılından itibaren yayınladığı Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi Raporudur. Eğitim, sağlık, ekonomik katılım ve politik güçlendirme alt endeksleri altında toplanmış 14 farklı göstergenin bileşiminden oluşan endeks ülkeleri kadın ve erkek arasındaki cinsiyet uçurumu seviyelerine göre sıralamaktadır. Bu çalışmada toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin ölçülmesi konusundaki girişimler ve endeksin toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri çalışmaları içindeki yeri eleştirel bir yaklaşımla ele alınmaktadır. Bu bakımdan endeksin eksiklikleri tespit edilerek iyileştirilmesi yönünde bazı öneriler sunulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet eşitsizliği, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet eşitsizliği endeksi

MEASUREMENT OF GENDER INEQUALITY: A CRITICAL APPROACH TO THE GLOBAL GENDER GAP INDEX

Öz

The measurement of inequalities and making them visible has an important place in gender inequality studies. In this context, one of the most well-known indexes developed by international institutions and enterprises is the Global Gender Gap Index Report published by the World Economic Forum since 2006.The index lines up the countries by the level of gender gaps which are composed of 14 different indicators combined under the our sub-indexes which are education, health, economic participation and political empowerment. In this study, initiatives on measurement of gender inequalities and Global Gender Gap Index are addressed in a critical approach. In this respect, this study determines the deficiencies of the index and makes some suggestions to improve it. 

Anahtar Kelimeler

Gender, gender inequality, gender inequality index

Kaynakça

• Anand, S., Sen, A. (1996). GenderInequalıtyIn Human Development: TheoriesandMeasurement.Background papers, Human Development Report 1995, compiledbyUnited Nations Development Programme. New York, USA.
• Ataöv, T. (1996). Çatışmaların Kaynağı Olarak Ayrımcılık, A.Ü. S.B.F. İnsan Hakları Merkezi Yayınları No: 20, Ankara.
• Barns, A., Preston, A. (2010). Is AustraliaReally a World Leader in ClosingtheGenderGap?.Feminist Economics, 16:4, 81-103. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13545701.2010.530607 erişim: 19.11.2016.
• Bedford, K. (2010). SomethoughtsforSexualityPolicy Watch on The Global GenderGapReport 2009. SexualityPolicy Watch (SPW), WorkingPaper N.6, October 2010.
• Beneria, L.,Permanyer, I., (2010). TheMeasurement of Socio-economicGenderInequalityRevisited. Development andChange 41(3): 375–399 (2010). International Institute of SocialStudies. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-7660.2010.01648.x/abstract erişim: 29.11.2016.
• Caligaris,S.,Mecatti, F,, Crippa, F.(2013). A NarrowerPerspectıve? From a Global To a Developed-CountriesGenderGap Index: a GenderStatıstıcsExcercise.Statistica, vol 73, No 2(2013). https://rivista-statistica.unibo.it/article/view/4138 erişim: 26.11.2016.
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği, Toplum ve Bilim Dergisi 86, Güz 2000, 139-170.
• Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, Cilt: 44, Sayı: 511, 12-27.
• Demirdirek, H., Şener, Ü. (2014). 81 İl için Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi, TEPAV, Ankara: Mattek Matbaacılık Basım Yayın Tanıtım Ticaret Sanayi LTD. ŞTİ.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış, KASHED, 1(1), 15-28.
• Dünya Bankası, (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kalkınma, Dünya Kalkınma Raporu 2012 Genel Bakış, 64665 V1, Washington DC.
• Ecevit, Y. (2003). Toplumsal cinsiyetle yoksulluk ilişkisi nasıl kurulabilir? Bu ilişki nasıl çalışılabilir?, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 2003 Özel eki.
• Ecevit, Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Bakış, Ecevit Y.,Karkıner N., (Editörler), Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, Anadolu Üniversitesi Yayınları Yayın No: 2307, Eskişehir.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
• Girón, A. ve Correa, E.(2016). Post-CrisisGenderGaps: WomenWorkersandEmploymentPrecariousness. Journal of EconomicIssues. http://dx.doi.org/10.1080/00213624.2016.1179049 erişim: 27.11.2016.
• Jütting J. P. Jütting, Morrisson C.,DaytonJohnson J.,Drechsler J. (2008).MeasuringGender (In)Equality: The OECD GenderInstitutionsand Development Data Base, OECD.
• Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Önlenmesi Projesi, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, ECORYS Danışmanlık ve Mühendislik LTD. ŞTİ.
• Kılıç, C., Kurnaz, I., Bülbül, O.G., (2015). Sosyal Güvenlik Sistemi İçerisinde Toplumsal Cinsiyetçi İzler Taşıyan Uygulamalar, Kimlik: Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Dergisi, Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Odağında Yaşlılık Özel Sayısı, Bahar 2015, 41-54.
• Moser, A. (2007). GenderandIndıcatorsOverview Report. UNDP Bridge Publications. http://www.bridge.ids.ac.uk/sites/bridge.ids.ac.uk/files/reports/IndicatorsORfinal.pdf erişim: 01.12.2016.
• OECD, ILO (2015). MonitoringProgressInReducingTheGenderGapInLabour Force Participation.https://www.oecd.org/g20/topics/employment-and-social-policy/Monitoring-progress-in-reducing-the-gender-gap-in-labour-force-participation.pdf
• Özaydın, M.M. (2014). Emek Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Çerçevesinde Türkiye’de Kadın İstihdamı, Özaydın, M.M., (Editör), İş ve Aile Yaşamının Uyumlaştırılması ve Kadın İstihdamı, Ankara: Anka Kadın Araştırma Merkezi, 79-94.
• Özaydın, M.M., Karaman, N. (2015). Türkiye İşgücü Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliklerinin Önlenmesinde İş-Aile Yaşamı Uyumlaştırma Politikalarının Rolü. Neoliberal Söylem ve Cinsiyet Eşitliği: 5. Uluslararası Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Konferansı. Konferans Bildirileri Kitabı.ss.467-478.
• Şimşek, H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Üreme Sağlığına Etkisi: Türkiye Örneği, DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 119-126.
• Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013. (2008). T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Üstün, İ. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Hesaba Katabiliyor muyuz?, Ankara: Uzerler Matbaacılık Sanayi Tic. Ltd.
• UNDP,United Nations Development Programme (2016). Sıkça Sorulan Sorular: Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi. http://www.tr.undp.org/content/dam/turkey/docs/Publications/hdr/faq_gii-TR_ece%20FU.pdf, Erişim: 20.12.2016.
• WEF, World Economic Forum (2016). Global GenderGapReport 2016. https://www.weforum.org/reports/the-global-gender-gap-report-2016 erişim: 01.11.2016.