TÜRK SOSYAL POLİTİKASINDA REFAH KURUMLARININ YAPILANMA ÇABALARI: 1960-1980 DÖNEMİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 16, 597 - 615, 29.12.2017

Mehmet Merve Özaydın , Ömer Can Çevik

Öz

Cumhuriyet tarihinde 1960-1980 dönemi hem siyasi hem de sosyal
gelişmeler açısından oldukça önemli bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu
dönem, bir yandan siyasi karmaşa ve hareketliliğin yüksek olduğu diğer yandan
da bir plan stratejisi içinde ekonomik ve sosyal kalkınma hedeflerinin
izlendiği bir dönemi ifade etmektedir. Askeri müdahale ile başlayan dönem,
çalışma hayatına ilişkin önemli sosyal hakların tanımlandığı; ancak yine bir
başka askeri darbe sonucu bu hakların önemli ölçüde ortadan kaldırıldığı bir
dönem olarak son bulmuştur. Bu dönemde, Avrupa’daki tartışmalara paralel olarak
Türkiye’de de devletin sosyal alana daha çok müdahil olması düşüncesinin
gündeme geldiği görülmektedir. 1961 Anayasası ile sosyal devlet ilkesinin
anayasaya girmesinin ardından sosyal hakların inşasına yönelik çabaların bir
sonucu olarak önemli yasal ve kurumsal düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.
Bununla birlikte, bu yasal ve kurumsal düzenlemelerin istenilen uygulama
kapasitesine ulaşmadığı da belirtilmektedir. Çalışmada, ele alınan dönemde,
devletin çalışma hayatı ve sosyal politika anlayışına ilişkin kurumsal
düzenlemelerinin hangi yaklaşımlar ekseninde şekillendiği tartışılırken dönemin
iktisadi ve sosyal özelliklerine sıklıkla atıfta bulunulmaktadır. Bununla
birlikte, başta çalışma hayatına ilişkin getirilen haklar olmak üzere, dönem
içinde sosyal hakların kullanımı ve geliştirilmesinde ortaya çıkan
başarısızlıkların nedeni sorgulanmaktadır. Bu bakımdan, sosyal hakların tepeden
inmeci bir anlayışla topluma sunulması, toplumda bu haklara ilişkin bilinç ve
sorumluluk düzeyinin geliştirilmesine yönelik siyasi ve örgütsel yapıların
mevcut olmaması, bu hakların kullanımı ve geliştirilmesinde arzu edilen düzeye
ulaşılamamasının nedenleri olarak öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

çalışma ilişkileri, planlı kalkınma, sendikal örgütlenme

THE EFFORT OF BUILDING WELFARE INSTITUTIONS IN TURKISH SOCIAL POLICY: THE PERIOD BETWEEN 1960-1980

Öz

In the history of the
Republic of Turkey, the 1960-1980 period is known as a very important period in
terms of both political and social developments. This era represents a period
in which political conflict and movements are high, while the economic and
social development goals are followed in a strategy plan. The period starting
with a military coup, significant social rights related to working life are
defined; but yet another military coup made an end of this period in which
those rights were legislated away. During this period, just as seen on the
debates in Europe, it is seen that the idea of ​​being more involved in the
social areas as a government emerged in Turkey. Following the 1961 Constitution
and the introduction of the social state principle into the constitution,
significant legislative and institutional arrangements have been achieved as a
result of efforts to construct social rights. However, it is also stated that
these legal and institutional arrangements do not reach the desired application
capacity. In this study the period which discussed, the economic and social
characteristics of the period are often cited as the institutional arrangements
regarding the working life and which approaches the institutional arrangements
on social policy understanding are shaped. Nevertheless, the reasons for the
failures on the use and development of social rights especially the rights
related to working life, are questioned. In this respect submission of social
rights to the society with an impulsive approach, and the lack of political and
organizational structures in order to improve the level of awareness and
responsibility of these rights in the society are seen the reasons offailure to
reach of desired level of utilization and development of these rights in this
period.

Anahtar Kelimeler

Working relationships, Planned development, Union organization, Social rights

Kaynakça

• Alper, Y. (2015). Türk sosyal güvenlik sistemi sosyal sigortalar hukuku. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Arıcı, K. (2015). Türk sosyal güvenlik hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Buğra, A. (2008). Kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelik, N. (1996). İş hukuku dersleri. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Çubuk, A. (1986). Sosyal politika ve sosyal güvenlik. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayın No:21.
• EGM, (2006). Cumhuriyet Türkiye’sinde sosyal güvenlik ve sosyal politikalar. İstanbul: Tarih Vakfı Özel Tarih Projeleri.
• Gülerman, A. (1987). Türkiye’nin ekonomik ve toplumsal yapısı. İzmir: Anadolu Matbaacılık.
• Güzel, A. ve Okur, A.R. (1994).Sosyal güvenlik hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Işıklı, A. (1990). Sendikacılık ve siyaset. Ankara: İmge Kitabevi.
• İleri, Ü. (2009). Türkiye’de toplumsal değişimin çalışma ilişkileri üzerindeki etkileri. Ankara: TÜHİS Yayın No:62, Hermes Ofset.
• Karluk, R. (1995). Türkiye ekonomisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Kılıçbay, A. (1994). Türk ekonomisi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları No:263.
• Koray, M. (2005). Sosyal politika. Ankara: İmge Kitabevi.
• Mahiroğulları, A. (2013). Türkiye’de ve dünyada sendikacılık. Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.
• Makal, A. (1999). Türkiye’de tek parti döneminde çalışma ilişkileri: 1920-1946. Ankara: İmge Kitabevi.
• Makal, A. (2004). Cumhuriyet’in 80. yılında Türkiye’de çalışma ilişkileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 47(1), 123-151.
• Metin, B., Özaydın, M.M. (2014). Çalışma ve refah. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sallan Gül, S. (2006). Sosyal devlet bitti yaşasın piyasa, Ankara: Ebabil Yayınları.
• Talas, C. (1967). Sosyal politika. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Talas, C. (1992). Türkiye’nin açıklamalı sosyal politika tarihi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Tokol, A. (2015). Türk endüstri ilişkileri sistemi. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Tokol, A., (2014). Türkiye’de Sosyal Politika. Tokol, A., Alper, Y. (Ed.), (2014). Sosyal politika. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Tuna, O., Yalçıntaş, N. (1999). Sosyal Siyaset. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Turan, K. (1999). İş hukukunun genel esasları. Ankara: Kamu-İş Yayınları.