WORSHIP IN THE WORKPLACE AND RIGHT TO PRAYER OF THE WORKER IN TURKISH LAW

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 19, 468 - 496, 30.12.2018

Mehmet Aykanat Abdüssamet Uslu

https://doi.org/10.31199/hakisderg.456332

Öz

Freedom of worship is
counted among the fundamental rights of both the constitutions and
international documents. This fundamental right is also concerned with workers.
However, in our country there are no legal regulations regarding the right of
worship of workers. This leads to debates about how the worker will use his
right to worship, which is equivalent to his working hours. If no provisions
are made with individual and collective labor agreements, a solution can be
found within the framework of general rules.  Prayer worship is the most common worship of a
Muslim worker’s life. The boundaries of prayer worship in the working life of
the worker is the subject of an interdisciplinary study. In our work, we tried
to determine the framework of the prayer worship of the workers. How the worker
can perform the prayer is taken into consideration in the legal aspect by
considering the views of Islamic lawyers. Daily prayers and Friday prayer have
different legal situations because of different circumstances. Having a place
of worship in the workplace is also a right that is directly related to prayer
worship. Provisions concerning the main sources of labor law and the subject of
judicial decisions have been evaluated. Disputes concerning the prayer worship
of the workers are solved in the present case by mutual obligations and general
provisions. However, making law about this subject may protect this basic right
of the worker more effectively.

Anahtar Kelimeler

Workers’ rights, freedom of worship, worship in the workplace, right to prayer, place of worship

HUKUKUMUZDA İŞYERİNDE İBADET VE İŞÇİNİN NAMAZ İBADETİ HAKKI

Öz

İbadet hürriyeti
hem anayasalarda hem de uluslararası belgelerde, temel haklar arasında
sayılmaktadır. Bu temel hak, işçiler bakımından da söz konusudur. Ancak
ülkemizde işçinin ibadet hakkı ile ilgili herhangi bir kanuni düzenleme
bulunmamaktadır. Bu durum işçinin çalışma saatlerine denk gelen ibadet hakkını
nasıl kullanacağı konusunda tartışmalara sebep olmaktadır. Bireysel ve toplu iş
sözleşmeleri ile de hüküm konulmazsa, ibadete ilişkin sorunlara, genel kurallar
çerçevesinde çözüm bulunabilir.  Müslüman
bir işçinin iş hayatında en sık yükümlü tutulduğu ibadet namaz ibadetidir. İşçinin
çalışma yaşamında namaz ibadetinin sınırları, disiplinler arası bir çalışmanın
konusudur. Çalışmamızda işçinin namaz ibadeti hakkının çerçevesi belirlenmeye
çalışılmıştır. İslam hukukçularının görüşleri de dikkate alınarak, işçinin
namaz ibadetini nasıl ifa edebileceği hukuki yönüyle ele alınmıştır. Günlük
namazlar ve Cuma namazı, şartlarının farklı olması sebebiyle farklı hukuki
durumlara sahiptir. İşyerinde ibadethane bulunması da namaz ibadeti ile
doğrudan ilgili bir haktır. İş hukukunun temel kaynaklarındaki ve yargı
kararlarındaki konuya ilişkin hükümler değerlendirilmiştir. İşçinin namaz
ibadetine ilişkin uyuşmazlıklar, mevcut durumda, karşılıklı yükümlülükler ve
genel hükümlerle çözülmektedir. Ancak kanuni düzenlemelerin yapılması, işçinin
bu temel hakkını daha etkin şekilde koruyabilir.

Anahtar Kelimeler

İşçi hakları, ibadet hürriyeti, işyerinde ibadet, namaz kılma hakkı, ibadethane

Kaynakça

• Ağırbaşlı, Ş. (2012). Avrupa insan hakları sözleşmesi çerçevesinde din ve vicdan özgürlüğü. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 101,83-102.
• Akay, B. (2006). Mezheplerin cuma namazının şartlarıyla ilgili görüşleri ve bu görüşlerin dayandığı deliller. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Akdemir, S. (1990). İşçinin çalışma süresi, Mukayeseli Hukuk ve Uygulama Açısından İşçi-İşveren Münasebetleri. İstanbul: İlmi Neşriyat.
• Akgündüz, A. (1990). Eski ve yeni hukukumuzda işçinin çalışma süresi, istirahat, tatil ve ibadet hakkı. Mukayeseli Hukuk ve Uygulama Açısından İşçi-İşveren Münasebetleri, İstanbul: İlmi Neşriyat.
• Akseki, A. H. (1963). İslam dini. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Akyiğit, E. (2018). İş hukuku. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Arslan Ertürk, A. (2007). Türk iş hukukunda işçinin sadakat borcu. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aykanat, M. (2015). Mecelle’de iş sözleşmesi. Akademik Bakış Dergisi, 101.
• Bardakoğlu, A. (1986). İslam hukukunda işçi ve işveren münasebetleri, İslam’da işçi ve işveren münasebetleri. İstanbul: Ensar Yayınları.
• Başlar, K. (2004). Uluslararası antlaşmaların onaylanması, üstünlüğü ve anayasal denetimi üzerine, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni: Prof. Dr. Sevin Toluner’e Armağan, 24 (1-2).
• Baysal, U., (2010). İşverenin eşit davranma borcu ve iş sözleşmesinin feshinde uygulanması. İHSGHD, 25, 59-99.
• Bilgi, F. (1990). İşçinin çalışma süresi, Mukayeseli Hukuk ve Uygulama Açısından İşçi-İşveren Münasebetleri. İstanbul: İlmi Neşriyat.
• Centel, T. (2011). Türk Borçlar kanunu’nda genel olarak işçinin kişiliğinin korunması. Sicil İş Hukuku Dergisi, 11,13-19.
• Centel, T., (1988). İş hukukunda ücret. İstanbul: Türkiye Denizciler Sendikası Yayınevi.
• Ceride-İ İlmiyye Fetvaları (2009). Haz. İsmail Cebeci, İstanbul: Klasik Yayınları.
• Çelik, N. (2009). İş hukuku dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N., Canbolat, T. (2017). İş hukuku dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• DAMAD. (1309). Mecmau’l Enhur fi Şerhi Mülteka’l Ebhur, İstanbul.
• Danıştay, E.1975/1993, K.1976/672.
• Dönmez, İ. K. (1995). Farz. DİA, c.12, İstanbul: TDV Yayınları.
• Dulay, D. (2016). Karar incelemesi: İşverenin gözetim borcunun kapsamına işçinin ahlaki değerlerinin korunmasının gireceğini öngören bir yargıtay kararının değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum, 48, 263-274.
• Ekmekçi, Ö. (2005). Türk borçlar kanunu tasarısında genel hizmet sözleşmesi taraflarının karşılıklı hak ve borçları ve işçinin kişiliğinin korunmasına ilişkin hükümler. Legal Hukuku Dergisi, 34, 3705 – 3719.
• Eyrenci, Ö., Taşkent, Ş., Ulucan, D., (2017). Bireysel iş hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Elmalılı, H. Y. (Tarih yok). Hak Dini Kuran Dili, İstanbul: Eser Kitabevi.
• FETAVA-İ HİNDİYYE. (Tarih yok). Ter. Mustafa Efe, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gebe veya Emziren Kadınların Çalışma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, Sayı: 25522, 14.07.2004.
• Günenç, H. (1998). Günümüz meselelerine fetvalar. İzmir: Anadolu Yayınları.
• Gürler, C. (2010). Nefret suçları ve iş hayatı. Ankara Barosu Dergisi, (1).
• http://www.aksam.com.tr/guncel/isci-ve-memurlarda-cuma-namazi-sevinci/haber-479263, E.T. 08.02.2018.
• http://www.neuepresse.de/Hannover/Meine-Stadt/Gebetspause-auch-auf-dem-Bau-erlaubt, E.T. 19.02.2018.
• http://www.posta.com.tr/bes-vakit-namaz-izni-talebine-ret-haberi-1292322, E.T. 19.02.2018.
• http://www.yeniakit.com.tr/haber/bimerden-skandal-cevap-36007.html, E.T. 14.02.2018.
• İBN ABİDİN. (1985). Reddü’l Muhtar Ale’d Dürri’l Muhtar, Ter. Mehmet Savaş. İstanbul: Şamil Yayınevi.
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, https://www.unicef.org/-turkey/udhr/gi17.html#art1, E.T. 08.02.2018.
• Kaplan, T. E. (2003). İşverenin koruma ve gözetme borcunun kapsamı. Kamu-iş, 7 (2). 2-16.
• Kaplan, T. E. (2011). Yeni Türk borçlar kanunu hükümlerine göre iş ilişkisinde işçinin kişilik haklarının korunması. Sicil İş Hukuku Dergisi, (24), 55-74.
• Karaman, H. (Tarih yok). Cuma namazı ve işçiler, cuma vaktindeki kazanç, zorla ibadet. http://www.hayrettinkaraman.net/sc/00048.htm, E.T. 14.02.2018.
• Koca, F. (1999). İbadet. DİA, c.19, İstanbul: TDV Yayınları.
• Korkmaz, F., Alp, N.S., (2016). Bireysel iş hukuku. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Memiş, O. (2005). Namaz vakitleri ve namazların cem’i. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bursa.
• Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M., Baysal, U. (2018). İş hukuku ders kitabı. Cilt 1: Bireysel İş Hukuku, Ankara: Lykeidon Yayınları.
• Murdoch, J. (2012). Avrupa insan hakları sözleşmesi kapsamında düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkının korunması.Çev. Serkan Cengiz, Strazburg: Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları.
• Narmanlıoğlu, Ü. (2014). İş hukuku ferdi iş ilişkileri 1, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Odaman, S. (2006). İş Kanunu ve borçlar kanunu bakımından ahlak kavramı, Prof. Dr. Toker Dereli’ye Armağan.
• Okur, Z. (2006). İş hukukunda işçinin düşünceyi açıklama özgürlüğü. Kamu-iş, 8 (4),42-89.
• Senyen-Kaplan, T., (2018). Bireysel iş hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sevimli, A. (2013). Türk borçlar kanunu m.417 ve iş sağlığı ve güvenliği kanunu ışığında genel olarak işçinin kişiliğinin korunması. Çalışma ve Toplum, (2013/1), 107-148.
• Sümer, H. H. (2018). İş hukuku, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Süzek, S. (2018). İş hukuku, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Tiftik, M., Adıgüzel, A. (2016). İş sağlığı ve güvenliği kanunu’na göre genel hizmet sözleşmesinde işverenin işçiyi koruma borcu. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, (2016/1), 319 – 356.
• Tuncay, A.C., (1982). İş hukukunda eşit davranma ilkesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Tunçomağ, K., Centel T., (2016). İş hukukunun esasları. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Yalçıntaş, N. (1990). İşçinin çalışma süresi oturumu, mukayeseli hukuku ve uygulama açısından işçi- işveren münasebetleri. İstanbul: İlmi Neşriyat.
• YARGITAY 7. HD, E.2014/19591, K.2015/13315, 30.06.2015.
• YARGITAY 9. HD, E.2009/13349, K.2009/38126, 29.12.2009.
• YARGITAY 9. HD, E.2009/1344, K.2011/2352, 12.07.2011.
• YARGITAY 9. HD, E.2014/36660, K.2015/3283, 26.02.2015.
• YARGITAY 9. HD, E.2014/664, K.2014/4313, 12.02.2014.
• YARGITAY 9. HD, E.2015/8730, K. 2017/1000, 31.01.2017.
• YARGITAY 9. HD. E.2014/8250, K. 2014/22224, 30.06.2014.
• YAZICIOĞLU, M. S.– SOFUOĞLU, C.– KILIÇ, R. (2006). İslam Dini Esasları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Yıldırım, İ. (2016). Türkiye’de işçinin inanç özgürlüğünün değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30 (5). 1017-1029.
• Yıldız, A. (2015). Uluslararası standartlar açısından Türk anayasa mahkemesi’nin din ve vicdan özgürlüğüne ilişkin kararları. Yayımlanmamış Doktora tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.