ENGELLİLERE YÖNELİK BECERİ KAZANDIRMA VE İSTİHDAM FAALİYETLERİ İLE BU ALANDA YEREL YÖNETİMLERİN ROLÜ, İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ (İBB) ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 23, 132 - 164, 30.04.2020

Ahmet Ünsür

https://doi.org/10.31199/hakisderg.676076

Cited By: 3

Öz

Dünya nüfusunun önemli bir kısmı engellilerden oluşmaktadır. Engelliliğe neden olan faktörlerin her geçen gün arttığı ve yaygınlaştığı, bu durumun ise mevcut tabloyu daha da olumsuz hale getirdiği görülmektedir. Engelliliğe yönelik önleyici ve düzeltici tedbirlerin henüz arzu edilen düzeye ulaşmadığı bilinen bir gerçektir. Bu alanda bilgi, veri/ölçüm yetersizliği en önemli sorunlardandır. Engellilerin hayata tutunmaları ve başarı elde etmeleri güçlendirilmeleri ile doğrudan ilgilidir. Bu nedenle, en etkili güçlendirme araçlarından olan kişisel ve mesleki eğitimler oldukça önemlidir. Rehabilitasyon hizmetleri de bu sürecin önemli bir parçasıdır. Maddi ve manevi (psiko-sosyal) destekler sağlandığı, yetkinliği ve engeline uygun iş ve ortamlarda çalıştırıldığı takdirde, engelli bireylerin verimlilik açısından diğerlerinden farkı olmadığı görülmektedir. Son yıllarda engellilerin güçlendirilmesi, rehabilitasyonu ve işgücü piyasasına kazandırılmaları konusunda yerel yönetimlerin önemli işlevler üstlendiği görülmektedir. Bu çalışmada, ülkemizde engellilerin çalışma hayatına kazandırılmasına yönelik düzenlemeler kapsamında ilgili kurum/kuruluşlarca yürütülen mesleki eğitim ve istihdam faaliyetleri incelendi ve en büyük yerel yönetim birimi olan İBB’nin bu alandaki faaliyetleri değerlendirildi. Çalışma sonucunda; başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere, yerel yönetimlerin engellilerin hayata tutunmaları ve istihdamı konusunda etkin ve verimli hizmetler sunabilecekleri, merkezi yönetimin de bu hususta yerel yönetimleri desteklemesi gerektiği belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Engelli, istihdam, mesleki eğitim, güçlendirme, İstanbul büyükşehir belediyesi

Teşekkür

Göstereceğiniz ilgiden dolayı teşekkür eder, saygılar sunarım.

SKILLS AND EMPLOYMENT ACTIVITIES FOR DISABLED PEOPLE AND THE ROLE OF LOCAL GOVERNMENTS IN THIS FIELD: THE CASE OF ISTANBUL METROPOLITAN MUNICIPALITY (IMM)

Öz

A significant portion of the world’s population consists of disabled people. It is seen that the factors that cause disability increase and become widespread day by day, and this situation makes the current picture even more negative. It is a known fact that preventive and corrective measures for disability have not yet reached the desired level. Lack of information, data / measurement is one of the most important problems. It is directly related to the retention of people with disabilities and their success and empowerment. Therefore, personal and vocational trainings, which are one of the most important strengthening tools, are very important. Rehabilitation services are also an important part of this process. It is seen that individuals with disabilities are no different from each other in terms of productivity if they are provided with material and moral (psycho-social) support and are employed in jobs and environments appropriate to their competence and disability. In recent years, it has been seen that local governments have played important roles in empowerment, rehabilitation and recruitment of people with disabilities. In this study, the vocational education and employment activities carried out by the related institutions / organizations within the scope of the regulations aimed at bringing disabled people into working life in our country were examined and the activities of IMM, the largest local government unit, in this field were evaluated. As a result of study; it was determined that local administrations, especially metropolitan municipalities, could provide effective and efficient services for the holding and employment of people with disabilities, and the central government should support local governments in this regard.

Anahtar Kelimeler

Disabled Person, Employment, Vocational training, Empowerment, Metropolitan Municipality of Istanbul

Kaynakça

• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019). Engelli ve yaşlı bireylere ilişkin istatistiki bilgiler (İstatistik Bülteni, Mayıs). Ankara.
• Alkan, C., Doğan, H. ve Sezgin, İ. (1996). Mesleki ve teknik eğitimin esasları. Ankara: Gazi Büro Kitabevi.
• Altan, Ö. Z. (2007). Sosyal politika. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları. No: 900.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2011). İşgücü piyasasının özürlüler açısından analizi. Ankara.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu (2010). Özürlülerin sorun ve beklentileri araştırması. Ankara.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2015). Kamuda engelli istihdamının analizi. Ankara.
• Aydınlı, A. (1999). İbn Ümmü Mektum. İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt. 20, s. 434-435. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Belediye Kanunu (2005, 13 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 25874).
• Bezmez, D. ve Yardımcı, S. (2010). Dönüşen vatandaşlık kurguları çerçevesinde sakat hakları: kurumsal yaklaşımlar ve Türkiye örneği. F. Kartal (Ed.), Yurttaşlık tartışmaları: Yeni yaklaşımlar içinde (s. 159-190). Ankara: TODAİE.
• Büyük Şehir Belediyesi Kanunu (2004, 23 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 25531).
• Büyükşehir Belediyeleri Özürlü Hizmet Birimleri Yönetmeliği (2006, 16 Ağustos). Resmî Gazete (Sayı: 26261).
• Braddoch, D. L. ve Parish, S. L. (2011). Sakatlığın kurumsal tarihi. D. Bezmez, S. Yardımcı (Der), Y. Şentürk ve F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları: sosyal bilimlerden bakmak içinde (s. 101-187). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, N. (2003). İş hukuku dersleri. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Devlet Memurları Kanunu (1965, 23 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı:12056).
• Diyanet İşleri Başkanlığı (2010). Kur’an-ı Kerim meali. H. Altuntaş ve M. Şahin (Haz.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Devlet İstatistik Enstitüsü ve Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2002). Türkiye özürlüler araştırması. Ankara.
• Deniz İş Kanunu (1967, 29 Nisan). Resmî Gazete (Sayı:12586).
• Doğan, Ç. (2008). Engelliler: Post modern kapitalizmin sakatları. Birikim Dergisi, 229, 36-44.
• Engelliler Hakkında Kanun (2005, 7 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı:25868).
• Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik (2014, 7 Şubat). Resmî Gazete (Sayı:28906).
• Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Tahsil Edilen İdari Para Cezalarını Kullanmaya Yetkili Komisyona Dair Yönetmelik (2014, 9 Ocak). Resmî Gazete (Sayı: 28877).
• Eren, E. (2010). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım Aş.
• Ersöz, H. Y. (2011). Sosyal politikada yerelleşme. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Galvin, R. (2011). Çalışma ve cinsellikle ilişkisi içinde sakat kimliğinin soykütüğü, Sakatlık çalışmaları: sosyal bilimlerden bakmak içinde (ss. 483-499). D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der), F. B. Aydar (Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Gelir Vergisi Kanunu (1961, 6 Ocak). Resmî Gazete (Sayı:10700).
• Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliği (2018, 10 Şubat). Resmî Gazete (Sayı: 30328).
• Genç, Y. ve Çat, G. (2013). Engellilerin istihdamı ve sosyal içerme ilişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(1), 363-393.
• Gleeson, B. (2011). Teknoloji sakatlayıcı kentin üstesinden gelebilir mi?. Sakatlık çalışmaları: sosyal bilimlerden bakmak içinde (ss. 362-384). D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der), F. B. Aydar (Çev). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Güney, S. (2015). Sosyal psikoloji. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. Stratejik plan (2015-2019). İstanbul.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 2017 ve 2018 yılı faaliyet raporları. İstanbul.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (Kurumsal). 8 Mart 2019 tarihinde https://www.ibb.istanbul/News/Detail/35268 adresinden erişildi
• İş Kanunu (2003, 10 Haziran). Resmî Gazete (Sayı:25134).
• İLO (2012), Second item on the agenda. Disability inclusion. Governing Body (316th Session, Geneva,1–16 November) GB.316/POL/2.
• Jaeger, P. T. ve Bowman C. A. (2005). Understanding disability: inclusion, access, diversity and civil rights. USA: Praeger Publishers.
• Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik (2013, 26 Kasım). Resmî Gazete (Sayı:28833).
• Kuddo, A. (2012). Public employment services, and activation policies. Social Protection& Labor, Discussion Paper No: 1215 The World Bank.
• Kurktan, A. (1977). Eğitim yolu ile kalkınmanın esasları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayın No: 388.
• Kutlu, Ö. (2007). An inclusive workplace accommodation evaluation for employees with disabilities. A Thesis Submitted to the Graduate School of Natural and Applied Sciences of Middle East Technical University. Department of Architecture, Ankara.
• Kutal, G. (1993). Sakatların ekonomik hayata katılması. İş Hukukunun Ulusal ve Uluslararası Güncel Sorunları. Ankara: Kamu-İş Sendikası Yayını.
• Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği (2013, 3 Ağustos). Resmî Gazete (Sayı: 28727).
• Mesleki Eğitim Kanunu (1986, 19 Haziran). Resmî Gazete (Sayı:19139).
• Noe, R.A. (1999). İnsan kaynaklarının eğitim ve gelişimi. C. Çetin (Çev.). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım Aş.
• Oliver, M. (2009). Understanding disability. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Orhan, S. (2013). Türkiye’de özürlü dostu istihdam politikaları. Ankara: ÇSGB, Yayın No:35.
• Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Hakkında Yönetmelik (2006, 2 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı: 26156).
• Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun (1994, 27 Kasım). Resmî Gazete (Sayı: 22124).
• Öztürk, M. (2011). Türkiye’de engelli gerçeği. İstanbul: MÜSİAD Cep Kitapları: 30.
• Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırılması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik (2013, 30 Mart). Resmî Gazete (Sayı: 28603).
• Sakatların Mesleki Rehabilitasyonu ve İstihdamı Hakkında 159 Sayılı İLO Sözleşmesi (1999, 10 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 23751).
• Schriner, K. (2011). Sakatlık çalışmaları perspektifinden sakat istihdamı sorunları ve politikaları: bir uluslararası yaklaşım, Sakatlık çalışmaları: sosyal bilimlerden bakmak içinde (s. 269-297). D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der), F. B. Aydar (Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları
• Sever, Ö. ve Vural, T. (2010). Kamu hizmetlerinin sunumunda devletin değişen rolü ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında yetki ve görev paylaşımı. Maliye Dergisi, (159), 203-219.
• Seyyar, A. ve Demir, O. (2008). Yerel sosyal politikalar. İstanbul: Kam Yayınları.
• Sosyal Hizmetler Kanunu (1983, 27 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı:18059).
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (2006, 16 Haziran). Resmî Gazete (Sayı:26200).
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982, 9 Kasım). Resmî Gazete (Sayı: 17863).
• Türk Dil Kurumu (TDK), 2018. Büyük Türkçe sözlük.
• Tezcan, T. (2013). Discrimination experienced by disabled employees in the public sector: instituonal discrimination area. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). A Thesis Submitted to the Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University for The Degree of Master of Science in Social Policy, Ankara.
• Tınar, Y. (2018). Engellilere yönelik hizmetlerin yönetimi ve sunumu: karşılaştırmalı bir değerlendirme. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tozlu, N. (1989). İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun eğitim sistemi üzerine bir araştırma. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2013, 31 Ocak). Haber Bülteni (Sayı: 15843).
• Türkiye İstatistik Kurumu (2010). Özürlülerin sorun ve beklentileri araştırması, Ankara.
• Türkiye İş Kurumu (2019). 12 Şubat 2019 tarihinde https://www.iskur.gov.tr/isveren/engelli-istihdami/ adresinden erişildi.
• Ünsür, A. (1998). Mesleki eğitim ve mesleğe yöneltme (insan kaynaklarının geliştirilmesi). Sakarya: Sakarya Ünv. Yayın No:30.
• World Health Organization (1980). International classification of impairments, disabilities and handicaps, Geneva.
• World Health Organization (2004). İşlevsellik, yeti yitimi ve sağlığın uluslararası sınıflandırması. Cenevre.
• World Health Organization–World Bank (2011). Dünya engellilik raporu (world report on disability), Malta.
• Yazır, E. H. (1979). Hak Dini Kur’an Dili (C. 1-8). İstanbul: Eser Yayınevi.
• Zaim, S. (1997). Çalışma ekonomisi. İstanbul: Filiz Kitabevi.