AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNDEKİ YAŞLANMA SORUNUNA KARŞI SOSYAL BAKIM STRATEJİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 37, 359 - 385, 30.12.2024

Sema Silkin Ün

https://doi.org/10.31199/hakisderg.1533316

Öz

İnsanlar, yaşlanma sürecinde ve yaşlanmadan dolayı bazı sıhhi, fiziksel, sosyal, ekono-mik ve psikolojik sorunlar yaşayabilmektedir. Bazı yaşlılar, özellikle emekliliğe ayrıldık-larında yaşlılığa uyum sorunları kapsamında yalnızlık, gelir kaybı, işe yaramama duygu-su veya saygınlığını yitirme gibi birçok problemle baş etmek zorunda kalabilmektedir. İleri yaşlılıkta ise kişi, kendi başına barınma veya bakıma muhtaçlık nedeniyle başkala-rına bağımlı hale gelme gibi zorluklarla karşı karşıya gelebilmektedir. Bu bağlamda AB ülkelerinde özellikle sayıca artan ileri yaşlılığa bağlı bakım muhtaçlık olgusu, hem birey-sel, hem de toplumsal bir sorun olma özelliği taşımaktadır. Demografik değişime bağlı olarak kaçınılmaz bir durum alan bakıma muhtaçlık sorunu, ileriki yıllarda AB ülkelerini özellikle bakım hizmetlerinin finansmanı ve bakım maliyetleri açısından ciddiyetini koruyacaktır. Bu makalenin amacı da yaşlılığa bağlı bakıma muhtaçlık sorununa karşı AB’nin geliştirdiği sosyal bakım stratejilerinin ilkesel özelliklerini ve bu doğrultuda geliştirilen eylem planlarını, Türk bakım güvence sistemini de bu kapsamda kıyaslaya-rak değerlendirmek suretiyle ortaya koymaktır. Bunun için yöntemsel olarak AB ülkele-rinde görülen yaşlanmaya bağlı demografik etkiler eşliğinde yaşlı dostu sosyal politika-lara zemin hazırlayan “Avrupa Sosyal Haklar Sütunu (2017)”, “Yaşlanma Üzerine Yeşil Kitap (2021)” ve “Bakım Odaklı Avrupa Stratejisi (2022)” gibi AB belgeleri incelene-cektir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı dostu sosyal politikalar, sosyal bakım, sosyal bakım sigortası

Kaynakça

• Ağören, V. (2017). Bakım Sigortası ve Türkiye İçin Model Önerisi. Sosyal Güvence Dergisi. (12), 1-26.
• Ayhan, B. (2014). Uzun Süreli Bakım Sistemleri ve Finansman Yöntemleri: Türkiye Açısından Değerlendirmeler. Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Aysoy, M. (2021). Alman Sosyal Bakım Sigortasının Reform Bağlamındaki Kronolojik Gelişimi (1995-2020). Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 10 (27), 236-255.
• Baltes, Paul B. ve Baltes, Margaret M. (1990). Psychological perspectives on successful aging: The model of selective optimization with compensation. In: Baltes, Paul B. ve Baltes, Margaret M. (Ed.): Successful aging: Perspectives from the behavioral sciences. New York. Cambridge University Press, 1-34.
• Dilik, S. (1998). Sosyal Güvenlikte Yeni Bir Sosyal Sigorta Kolu: Bakım Sigortası. Kamu-İş Dergisi, 4(3).
• European Comission. COM/2022/440 final: European care strategy 07.09.2022.
• European Comission. COM/2023/577 final: Demographic change in Europe: a toolbox for action 11.10.2023.
• European Comission: COM(2020) 241 final, 17.6.2020.
• European Commission (2012). The 2012 Ageing Report: Economic and budgetary projections for the 27 EU Member States (2010-2060). European Union.
• European Union (2023). The impact of demographic change in an changing environment.
• Fuchs, S. ve Mayer, T. (2012). Schrumpfend, alternd, bunter-Demografischer Wandel in Deutschland. Ein Überblick, in: Massing, Peter und Pohl, Kerstin (Ed), politische Bildung Abnehmende Bevölkerung-zunehmende Probleme. Schwalbach/Ts.: Wochenschau Verlag.
• Hekimler, A. (2017). Yaşlılara Yönelik Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Bakım Sigortası: Federal Almanya Örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3(2), 235-243.
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710, Erişim: 31.05.2024.
• https://de.statista.com/infografik/28255/prognose-zur-entwicklung-derbevoelkerungsstruktur-der-eu-nach altersgruppen/, Erişim: 02.05.2024.
• https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/product/page/proj_19np, Erişim: 26.05.2024.
• https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/LFSI_EMP_A__custom_1116266/default/table, Erişim: 23.05.2024.
• https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-statistical-books/-/ks-02-20-655, Erişim: 28.05.2024.
• https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1226&langId=en, Erişim: 15.05.2024.
• https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1606&langId=en, Erişim: 16.05.2024.
• https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1606&langId=en, Erişim: 16.05.2024.
• https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1607&langId=en, Erişim: 15.05.2024.
• https://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=de&catId=89&furtherNews=yes&newsId=10382, Erişim: 27.05.2024.
• https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=COM%3A2021%3A50%3AFIN, Erişim: 17.05.2024.
• https://www.age-platform.eu/eu-green-paper-on-ageing-a-key-opportunity-tomake-concrete-stepstowards-a-more-inclusive-future-for-all-ages/, Erişim: 29.05.2024.
• https://www.aile.gov.tr/eyhgm/haberler/evde-bakima-destek-pilot-uygulamasi-3-ilde-baslatildi/, Erişim: 30.05.2024.
• https://www.decadeofhealthyageing.org/about/join-us/collaborative, Erişim: 18.05.2024.
• https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2021-0194_EN.html,Erişim: 03.05.2024.
• https://www.who.int/europe/news-room/questions-and-answers/item/longterm-care; Erişim: 24.04.2024.
• JRC-Joint Research Centre (2019). Demographic scenarios for the EU: migration, population and education.
• National Health Service and Community Care Act, 1990.
• OECD (2005). Long-Term Care for Older People. Paris: OECD Publishing.
• Özmete, E. (2019). “Yaşlılar için ‘bakım güvence sistemi’ne geçişi hızlandırmalıyız”, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/yaslilar-icin-bakim-guvence-sisteminegecisi-hizlandirmaliyiz/1597776, Erişim: 01.05.2024.
• Prince, M., Ali, G-C. ve Guerchet, M. et al. (2016). “Recent global trends in the prevalence and incidence of dementia, and survival with dementia”. Alzheimer’s Research & Therapy. 8: 23.
• Seyyar, A. (2004). Teorik ve Pratik Boyutuyla Sosyal Bakım. Ankara: T.C. BaşbakanlıkSHÇEK Yayınları.
• Seyyar, A. (2011). Sosyal Politika Bilimine Giriş, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Seyyar, A. (2015). Hasta, Engelli ve Yaşlı Hizmetlerinde Bakım Terimleri (Ansiklopedik Sözlük). Genişletilmiş 2. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2023.
• United Nations Decade of Healthy Ageing: 2021-2030. 75/131. Resolution adopted by the General Assembly on 14 December 2020.
• Yumurtacı, A. (2013). Demografik Değişim: Psiko-Sosyal ve Sosyo-Ekonomik Boyutları İle Yaşlılık. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 6, Nisan-Ekim 2013.
• Yüksek Planlama Kurulu, 31/12/2010 tarih 2010/44 sayılı Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı (2011-2013). 19.01.2011 tarih ve 27820 sayılı Resmi Gazete.
• Belge Niteliğindeki Kaynaklar
• 19.01.2011 tarih ve 27820 sayılı Resmi Gazete.
• 2019 Revision of UN World Population Prospects https://population.un.org/wpp2019/, Erişim: 15.04.2024.
• 29.10.2004 tarihli Avrupa İçin Anayasa Antlaşması, m. 3/3.
• 30.07.2006 tarih ve 26244 sayılı Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmeliği.