ŞANLIURFA İLİNDE BUĞDAY YETİŞTİRİLEN İKİ BÖLGEDE NEMATOD BİYOÇEŞİTLİLİĞİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2012, Cilt: 16 Sayı: 4, 45 - 52, 07.03.2014

Şenol Yıldız , Halil Elekçioğlu

Öz

Çalışma Şanlıurfa ili buğday ekim alanlarındaki nematod biyoçeşitliliğini tespit etmek için, 2003-2005 yılları arasında yürütülmüştür. Buğday ekim alanlarındaki tarımsal uygulamalar ve coğrafi farklılıklar göz önüne alınarak Şanlıurfa ili Merkez-Harran Ovası (I. Alt-Bölge) ve Viranşehir-Ceylanpınar (II. Alt-Bölge) olmak üzere iki alt-bölgeye ayrılmıştır. Çalışmada, 13 cins bitki paraziti (herbivor); 9 cins ve 4 familyaya ait bakterivor; 3 cinse ait fungivor; 1 cins ve 1 takımdan oluşan predatör ve omnivor trofik gruplarına ait, toplam 31 nematod taksonu tespit edilmiştir. Sonuçlar, çalışmanın alt-bölgeleri arasında nematod çeşitliliği ve yoğunluğu bakımından farklılığın olduğunu göstermiştir. II. Alt-Bölge’de nematod çeşitlilik verilerinin I. Alt-Bölge’ye göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Şanlıurfa ili buğday alanlarında zararlı nematodlar bazı lokal alanlar dışında, henüz ekonomik kayba neden olma riski düşük kabul edilirken; serbest yaşayan yararlı nematodlar bakımından ise iyi durumda olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nematod Biyoçeşitliliği, bitki paraziti nematod, serbest yaşayan nematod, buğday

NEMATODE BIODIVERSITY COMPARED IN TWO WHEAT GROWING REGIONS OF ŞANLIURFA

Öz

The study was conducted to explore nematode biodiversity of wheat growing areas of Sanliurfa, Turkey. Soil samples were collected between 2003-2005. Study area was divided into
two sub-regions (Sanliurfa Center - Harran Plain (I. Sub-regions) and Viranşehir-Ceylanpınar (II. Sub-regions)) regarding with land use features and geographical distance. In the study, 13 genera of plant parasitic nematodes, 9 genera and 4 families of bacterivore nematodes, 3 generea of fungivore nematodes, 1 genus predator nematode and 1 order of omnivore nematode totaling 31 taxa were recorded. Nematode fauna of both regions have differed in diversity parameters. Nematode diversity and density values were found to be higher in the II. Sub-region than they were in the I. Sub-region. The study suggested that plant parasitic nematodes, in both sub-regions, did not cause a serious threat to wheat production except a few local areas, on the other hand, freeliving nematode fauna was in a good condition, in general

Anahtar Kelimeler

Nematode biodiversity, plant parasitic nematodes, free-living nematodes, wheat

Kaynakça

• Anonim, 2002. Şanlıurfa İli Arazi Yapısı. Şanlıurfa Tarım İl Müdürlüğü verileri.
• Aydemir, S. 2001. Palygorskite-influenced Vertisols and Vertic like soils in the Harran Plain in the Southeastern Turkey. PhD Thesis, Texas A&M Uni., Soil and Crop Sciences Dep., College Station, TX 77843, USA.
• Boag, B. and Yeates, G. W., 1998. Soil Nematode Biodiversity in Terrestrial Ecosystems. Biodiversity and Conservation, 7(5): 617-630.
• Bongers, T. 1990. The maturity index, an ecological measure of environmental disturbance based on nematode species composition. Oecologia, 83:14–19.
• Dinç, U., Şenol, S., Sayın, M., Kapur S. ve Güzel, N., 1988. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Toprakları (GAT) I. Harran Ovası. TÜBİTAK-TOAG Güdümlü Araştırma Projesi Kesin Raporu. Proje No: TOAG-534.
• Elekçioğlu, İ. H., Gözel, U., ve Barutçular, C. 1999. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Araştırma Arazisi Buğday Tarlalarında Bitki Paraziti Nematodların Önemi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kong., 15-18 Kasım, Adana.
• Ferris, H. 2001. Structure and Functions of Soil Food Webs. http://www.ucdavis.edu/nemaplex/powerpoint/
• Freckman, D.W. and Caswell, E. P., 1984. The ecology of nematodes in agroecosystems. Annual Review of Phytopatology, 23:275-295.
• Freckman, D.W. and Baldwin, J.G. 1990. Nematoda. In: Dindal, DL. Soil Biology Guide. John Wiley & Sons.
• Gözel, U. 2001. Doğu Akdeniz bölgesi buğday alanlarında bulunan bitki paraziti nematod türleri üzerinde araştırmalar. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana.
• Griffin, G. D. 1993. Influence of temperature on the virulence of two races of Meloidogyne chitwoodi on wheat and barley. J. Nematology, 25:454–460.
• İmren, M. 2007. Diyarbakır ili buğday, sebze ve bağ alanlarında önemli bitki paraziti nematod türlerinin belirlenmesi. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Mısırlıoğlu, B. 2006. Ege ve Marmara bölgeleri buğday ekiliş alanlarında bulunan önemli bitki paraziti nematodların belirlenmesi ve bitki gelişimine etkileri üzerinde araştırmalar. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
• Öztüzün, N. 1970. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Kültür Bitkilerine Arız Olan Bitki Parazit Nematodları Üzerinde Sürvey Çalışmaları. Bitki Koruma Bülteni, 10 (3): 180-198.
• Palmisano, A. M. 1992. Plant parasitic nematodes associated with durum wheat in central and southern Italy. Redia, 75: 2, 501-515.
• Prot, J. C. and Ferris, H. 1992. Sampling Approaches for Fxtensive Surveys in Nematology. J. Nematology, 24:757-764
• Robbins, R. T., Riggs, R. D., and Von Steen, D. 1989. Phytoparasitic nematode surveys of Arkansas wheat fields, 198688. J. Nematology , 21 (4, Supplement), 624-628.
• Smiley, R.W., Whittaker, R.G., Gourlie J.A., and Easley, S.A. 2005. Pratylenchus thornei is associated with reduced wheat yield in Oregon. J. Nematology, 37:45-54.
• Şahin, E., Elekçioğlu, I. H., Nicol, J. M., Bolat, N., Tülek, A., Hekimhan, H., Yıldırım, A. F., and Yorgancılar, A. 2006. Distribution of nematodes found in cereal soils on the Central Anatolian Plateau in Turkey. XXVIII European Society of Nematologists International Symposium Abstracts, p.83, 05-09 Haziran, Blagoevgrad, Bulgaria.
• Whitehead, A. G. and Hemming, J. R., 1965. A comparison of some quantitative methods of extracting small vermiform nematodes from soil. .Annuals of Applied Biology, 55: 25–38.
• Yeates, G. W. 1971. Feeding Types and Feeding Groups in Plant and Soil Nematodes. Pedobiologia, 8:173-79.
• Yeates, G. W., T. Bongers, R. G. M. de Goede, Freckman D. W. and GeorgIeva, S. S. 1993. Feeding Habits in Soil Nematode Families and Genera - an Outline for Soil Ecologists. J. Nematology, 25:315-331.
• Yeates, G.W. and Bongers, T. 1999. Nematode Diversity in Agroecosystems. Agriculture, Ecosystems and Environment, 74: 113–135
• Yıldız, Ş. ve İ.H. Elekçioğlu, 2012. Şanlıurfa İlinde Bazı Pamuk Alanlarında Nematod Biyoçeşitliliği. Tr. Doğa ve Fen Derg., 1 (1): 1-6.