PROFESSOR M. ORHAN OKAY’S LANGUAGE SENSIBILITY: HIS OBSERVATIONS, JUDGEMENTS AND RECOMMENDATIONS REGARDING TURKISH LANGUAGE

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 6, 293 - 303, 31.12.2020

Ömer Faruk Karataş

Öz

Language, which is generally defined as the system that enables the transfer of feelings, thoughts, wishes and desires from one person to another by using common sound and meaning elements adopted by a certain society, is the most important element that makes a community a nation. The language, which coexists with the nation to which it belongs and is inevitably influenced by the different cultures and civilizations that the nation has encountered, is regarded as the summary of the history of its own nation for centuries.
Professor Orhan Okay who did not lose his language sensitivity for a moment throughout his academic and daily life, stands out as a person who opens the horizon not only with the language he uses, but also with his thoughts on language. He considers language consisting of words and rules as a sub-category of the universal language like nature and art that appeals to all humanity. In addition, he defends that the society in which language is used should continue its life in parallel with the evolving and changing structure of the society, without being exposed to artificial interventions. Otherwise, he points out that the natural integrity of the language will deteriorate, and even the functions of ensuring the understanding of individuals and reflecting the history of society will be damaged.
This article, by reflecting the basic thoughts of Orhan Okay on language, attempts to articulate positive and negative opinions about language policies that took place in the recent past, many of which Okay himself witnessed by living. Besides, Okay’s perspectives on the activities of the Turkish Language Association, of which he was also a member, since the 1930s within the scope of the mentioned policies will be brought to attention, and his thoughts on foreign language and education in foreign language will be reflected.

PROF. DR. M. ORHAN OKAY’IN DİL HASSASİYETİ: TÜRK DİLİNE DAİR TESPİT, GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ

Öz

Genellikle duygu, düşünce, istek ve arzuların belli bir toplum tarafından benimsenmiş müşterek ses ve anlam öğelerinden yararlanılarak, kişiden kişiye aktarılmasını sağlayan sistem olarak tanımlanan dil, bir topluluğu millet yapan en önemli unsurdur. Ait olduğu milletle birlikte var olan ve o milletin karşılaştığı farklı kültür ve medeniyetlerden ister istemez etkilenen dil, bu vasfıyla âdeta kendi milletinin asırlar boyunca yaşadığı tarihin özeti olarak kabul edilir.
Akademik ve gündelik hayatı boyunca dil hassasiyetini bir an olsun kaybetmeyen Prof. Dr. Orhan Okay, sadece kullandığı dil ile değil, aynı zamanda dil bahsindeki düşünceleriyle de ufuk açan bir şahsiyet olarak ön plana çıkar. Kelime ve kurallardan müteşekkil dili, tabiat ve sanat gibi bütün insanlığa hitap eden âlemşümul dilin bir alt kategorisi olarak değerlendirir. Ayrıca dilin kullanıldığı toplumun tekâmül yoluyla gelişen ve değişen yapısına koşut olarak, diğer bir ifadeyle suni müdahalelere maruz bırakılmadan hayatına devam etmesi gerektiğini savunur. Aksi takdirde, dilin doğal bütünlüğünün bozulacağına, hatta en temel fonksiyonları olan bireylerin anlaşmasını sağlama ve toplumun tarihini yansıtma işlevlerinin zarar göreceğine işaret eder.
Bu makalede Orhan Okay’ın dile dair temel düşünceleri yansıtılmak suretiyle, yakın tarihte gerçekleşen, pek çoğuna kendinin de yaşayarak şahit olduğu dil politikalarına ilişkin müspet ve menfi kanaatleri ifade edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca Orhan Okay’ın üyeliğinde de bulunduğu Türk Dil Kurumu’nun 1930’lu yıllardan bu yana mevzubahis politikalar dâhilinde gerçekleştirdiği faaliyetlere bakış açısı dikkatlere sunulacak, yabancı dil ve yabancı dille eğitim hakkındaki düşünceleri yansıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

orhan okay, dil, dil politikaları, dilde sadeleşme, yabancı dil

Kaynakça

• Bulut, Nuray. (1998). “Edebiyatçı Orhan Okay’la Dil Üzerine Sohbet”. Konuşmalar (Mülakat-Sohbet-Anket-Açık Oturum). (s. 135-140). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Erbay, Erdoğan. Karataş, Ömer Faruk. (2011). “M. Orhan Okay Bibliyografyası”. Ezel Erverdi (Ed.). Orhan Okay Kitabı. (s. 121-142). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ergüzel, Mehdi. (1998). “Orhan Okay’la Dil Üzerine Sohbet: Türkçe Dil Kurumuna Emanet Edilemez”. Konuşmalar (Mülakat-Sohbet-Anket-Açık Oturum). (s. 155-161). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Okay, Orhan. (1991). Kültür ve Edebiyatımızdan. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Okay, Orhan. (1998). Konuşmalar (Mülakat-Sohbet-Anket-Açık Oturum). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Okay, Orhan. (2005). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.