TÜRK DRAMATİK EDEBİYATINDA ROMANDAN TİYATROYA İLK UYARLAMA: ATALA yahut AMERİKA VAHŞİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 7, 17 - 30, 30.06.2021

Enver Töre Afet Doğan

Öz

Tanzimat dönemi ile Türk edebiyatında yeni bir kapı aralanmış; roman, hikâye, tiyatro gibi pek çok tür ilk kez bu dönemde denenmiştir. Özellikle Batı edebiyatındaki eserlerin çevrilmesi ile başlayan yeni edebiyatımız, yüzünü tamamen Batı’ya dönmüştür.

Tanzimat döneminin dikkat çeken yenilikçi yazarlarından Recaizâde Mahmut Ekrem de Chateaubriand’ın Atala isimli romanını önce Türkçeye aktarmış daha sonra da oyunlaştırarak romandan tiyatroya uyarlama yapmanın edebiyatımızdaki ilk örneğini vermiştir.

Bu çalışmada öncelikle romandan piyes çıkarma ve bu uygulamanın zorlukları ele alınmış, Chateaubriand’ın Atala adlı romanının ve Recaizâde Mahmut Ekrem’in romandan piyese uyarlamasının özetleri yanında bazı kısa bilgiler de verilmiştir. Son olarak roman ve piyes karşılaştırmalı şekilde; şahıs, mekan, dil ve üslup ile mesajları açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Roman, Tiyatro, Uyarlama, Atala, Recaizade M. Ekrem, Chateaubriand

Kaynakça

• Arslan, N. (2017). Recaizade Mahmut Ekrem'in Atala Çevirisini Biçimlendiren Kültürel ve Estetik Kaygılar. Bilig, 2017 BAHAR (81), 139-163.
• Doğan, A. (2020). Türk Edebiyatında Roman ve Hikayeden Yapılmış On Örnek Piyes, Artvin Çoruh Üniversitesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Artvin.
• Chateaubriand, F. R. (2002). Atala-Rene, (Çev. R. R. Özgürel), İstanbul: Ark Kitapları.
• Güntekin, R. N. (1976). Reşat Nuri Güntekin'in Tiyatro ile İlgili Makaleleri, (Düz. K. Yavuz), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kerman, Z. (2007). Recaizade Mahmut Ekrem'in Atala Romanı ile Atala Yahut Amerikan Vahşileri Piyesi Üzerine Bir Karşılaştırma Denemesi. F. T. Ocak içinde, Nevin Önberk Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Sempozyumu I/Tiyatro (s. 53-57). Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Recâîzade Mahmûd Ekrem. (2020). Recaizade Mahmut Ekrem’in Bütün Eserleri-4 / Piyesler, (Düz. H. Sazyek, E. Sazyek, B. Solmaz), İzmit: Umuttepe Yayınları.
• Sevük, İ. H. (1340). Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Tanpınar, A. H. (1956). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, (2 b.), İstanbul.
• Töre, E. (2003, Eylül-Ekim). Romandan Yapılmış Bir Tiyatro Eseri Eski Hastalık/Şarkı(sı). Türk Kültürü, 340-346.
• Töre, E. (2009). Dramatik Edebiyat Üzerine Araştırmalar 1. İstanbul: Dijital Sanat Yayınları.
• Töre, E. (2016). Modern Türk Tiyatrosu. İstanbul: Kesit yayınları.