THE USE OF "ORTA OYUNU" ELEMENTS IN FERHAN ŞENSOY'S "İSTANBUL’U SATIYORUM

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 99 - 120, 30.06.2022

Güngör Mert Memiş

Öz

The traditional Turkish theater, which has an important place for folklore research, lagged behind the modern theater that developed under the influence of the west with the Tanzimat period, and in line with this understanding, the tuluat theater, which is seen as a synthesis of traditional theater and western theater, was born. In this study, the usage and modernization of the elements of the “orta oyun” in Ferhan Şensoy's play "İstanbul’u Satıyorum" are revealed. Ferhan Şensoy tries to reflect these elements to the plays by keeping up with the times, without disturbing the main functions of the traditional Turkish theater elements. While the characters representing the social classes of the period in which the game is played take place in the “orta oyun”, in line with the same understanding, the reflections of the representatives of the rentier and capitalist class formed during the Özal period take their place in the play, in line with the same understanding. Benefiting from the “orta oyun” in terms of language usage, Ferhan Şensoy uses a pointer style like the “orta oyun” by including plain, simple and unconvincing decorations as in the “orta oyun”. As a result, in this study, it is tried to show that “İstanbul’u Satıyorum” can be evaluated as a contemporary “orta oyun”.

Anahtar Kelimeler

Ferhan Şensoy, İstanbul’u Satıyorum, Orta Oyunu, Traditional Improvised Theatre

FERHAN ŞENSOY’UN İSTANBUL’U SATIYORUM ADLI OYUNUNDA ORTA OYUNU ÖGELERİNİN KULLANIMI

Öz

Halk bilimi araştırmaları için önemli bir yer tutan geleneksel Türk tiyatrosu, Tanzimat dönemi ile beraber Batı etkisinde gelişen modern tiyatronun gerisinde kalmış ve bu anlayış doğrultusunda geleneksel tiyatro ile Batı tiyatrosunun bir sentezi olarak görülen tuluat tiyatrosu doğmuştur. Bu çalışmada da orta oyunu unsurlarının Ferhan Şensoy’un İstanbul’u Satıyorum adlı oyununda kullanımları ve çağdaşlaştırma biçimleri gözler önüne serilmektedir. Ferhan Şensoy, geleneksel Türk tiyatrosu ögelerinin ana işlevlerini bozmadan bu ögeleri zamana ayak uydurarak oyunlara yansıtmaya çalışmaktadır. Orta oyununda oyunun oynandığı dönemin toplumsal sınıflarını temsil eden tipler oyunda yer alırken aynı anlayış doğrultusunda İstanbul’u Satıyorum oyununda da Özal döneminde oluşan rantçı, kapitalist sınıfın temsilcilerinin yansımaları yerini almaktadır. Dili kullanımı açısından da orta oyunundan faydalanan Ferhan Şensoy, orta oyununda olduğu gibi sade, basit ve inandırıcılığı olmayan dekorlara yer vererek yine orta oyunu gibi göstermeci bir üslup kullanmaktadır. Sonuç olarak bu çalışmada İstanbul’u Satıyorum oyununun bir çağdaş orta oyunu olarak değerlendirilebileceği gösterilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ferhan Şensoy, İstanbul’u Satıyorum, Orta Oyunu

Kaynakça

• And, Metin (1977). Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• And, Metin (1985). Geleneksel Türk Tiyatrosu: Köylü ve Halk Tiyatrosu Gelenekleri. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Aracı, Ebru (2012). Ferhan Şensoy’un Metinlerinde Geleneksel Halk Tiyatrosunun Çağdaşlaştırılma Biçimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, T.C. Haliç Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü.
• Aykaç, Onur (2016). Biçim ve İçerik Yönünden Ortaoyunu, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
• Bascom, William R. (2010). “Folklorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. (Ed.: M. Öcal Oğuz, Selcan Gürçayır), (Çev.:Ferya Çalış), 71-87, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Boratav, Pertev Naili (1973). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Durmaz, Uğur (2018). Geleneksel Türk Tiyatrosunda “Kavuk”: Bir Simgenin İşlevi, Özellikleri, Temsilcileri ve Dünden Bugüne Yolculuğu, Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, Cilt 4, Sayı 9.
• Emeksiz, Abdülkadir (2006). Orta Oyunu Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Gerçek, Selim Nüzhet (1942). Türk Temaşası (Meddah – Karagöz – Ortaoyunu). İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Kudret, Cevdet (1973). Ortaoyunu I. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nutku, Özdemir (1997). Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Pekman, Yavuz (2002). Çağdaş Tiyatromuzda Geleneksellik, İstanbul: Mitos ve Boyut Yayınları.
• Sekmen, Mustafa (2008). Meddah ve Gösterisi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Türkmen, Nihal (1991). Orta Oyunu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• URL–1: İstanbul’u Satıyorum | Ortaoyuncular 1987. https://www.youtube.com/watch?v=qpUqA-YrdCY Erişim Tarihi: 12.04.2022
• URL-2: Ferhangi Şeler Ekşi Sözlük Zirvesi | 23 Şubat 2018. https://www.youtube.com/watch?v=q8SXXspNm-Q Erişim Tarihi: 12.04.2022
• URL-3: Ortaoyuncular. https://www.ortaoyuncular.com/tr/ Erişim Tarihi: 2.04.2022