NEW CREATIONS IN DIGITAL CULTURAL: KELOĞLAN TALES

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 326 - 337, 28.12.2022

Mehmet Özdemir

Öz

Tales stand out as an significant dimensional in traditional narratives in Turkish cultural. The tales have been create and transferable in various forms, although they have preserved their substantial patterns from the oral cultural periodic to the present day. Keloğlan tales, which are the subject of this notification, have made their weight felt in written, electronic and digital cultural environments as well as in the oral cultural environment. It can be said that the theme, central hero type and functional characteristics of Keloğlan tales are effective in these variations. It is inevitable that Keloğlan, who is one of the major symbols of Turkish intelligence, will be created by undergoing various transformations with cultural changes as well as traditional patterns and become the leading actor in the media environment of the tale tradition that he represents. Today, the natural narrative environmental and transmitting methodologies of tales have underwent a great transformations. Tales, which are mostly transmitting by a mother of tales, are encountering in traditionally and new media environmental, in cinema, television or mobile phone applications. Here, besides the transfer of cultural heritage by recognizing the traditional memory, it is possible to build the future through tradition. Today, children not only listen to tales from a narrator in a multimedia environment, but also read from various interactive books and complete them as puzzles; he also improves his intelligently and expressive ability by interpreting the photographs presented to him. In addition, children watch fairy tales in the form of movies, television cartoons and play as games on phones and tablets. Considering the said diversifications, it can be said that tales are one of the main sources of cultural creativity and stand out as an area of cultural economic creation with its design and animation dimension. In this respect, Keloğlan tales, which were adapted as cartoons on television, are analyzed from this point of view.

Anahtar Kelimeler

Cultural memory, tale, media, cartoons, cultural economy

DİJİTAL KÜLTÜRDE YENİ YARATMALAR: KELOĞLAN MASALLARI

Öz

Türk kültüründe geleneksel anlatılar içerisinde masallar önemli bir boyut olarak öne çıkmaktadır. Masallar sözlü kültür devrinden itibaren günümüze değin önemli kalıplarını korumakla birlikte çeşitli formlarda yeniden yaratılarak aktarılmıştır. Bu makalenin konusunu oluşturan Keloğlan masalları sözlü kültür ortamında olduğu kadar yazılı, elektronik ve dijital kültür çevrelerinde de ağırlığını hissettirmiştir. Bu çeşitlenmelerde Keloğlan masallarının temasının, merkezi kahraman tipinin ve işlevsel özelliklerinin etkili olduğu söylenebilir. Türk zekâsının önemli sembollerinden biri olan Keloğlan’ın geleneksel kalıplar yanında kültür değişmeleriyle çeşitli dönüşümler geçirerek yeniden yaratılması ve temsilcisi olduğu masal geleneğinin medya ortamında da baş aktörü olması kaçınılmazdır. Günümüzde masalların doğal anlatım ortamları ve aktarım yöntemleri büyük ölçüde dönüşüm geçirmiştir. Daha çok bir masal anası tarafından aktarılan masallar, günümüzde geleneksel ve yeni medya ortamlarında sinemada, televizyonda veya cep telefonu uygulamalarında karşımıza çıkmaktadır. Burada geleneksel belleğin fark edilerek kültürel mirasın aktarımı yanında geleceğin gelenek üzerinden inşa edilmesi söz konusudur. Bugün çocuklar, çoklu medya ortamında masalları bir anlatıcıdan dinlemek yanında, çeşitli etkileşimli kitaplardan okumakta, yapboz olarak tamamlamaktadır; ayrıca kendisine sunulan fotoğrafları yorumlayarak zekâsını ve ifade yeteneğini geliştirmektedir. Yine masalları sinema filmleri, televizyon çizgi filmleri şeklinde izlemekte telefon ve tabletlerde oyun olarak oynamaktadır. Söz konusu çeşitlenmeler dikkate alındığında masalların kültürel yaratıcılığın temel kaynaklarından biri olduğu, tasarım ve animasyon boyutuyla kültürel ekonomik bir yaratım alanı olarak öne çıktığı söylenebilir. Bu açıdan makalede, televizyonda çizgi film olarak uyarlanan Keloğlan masalları söz konusu bakış açısıyla incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel bellek, masal, medya, çizgi film, kültür ekonomisi., Cultural memory, tale, media, cartoons, cultural economy

Kaynakça

• Aytaç, G. (2005). Edebiyat ve Medya. Ankara: Hece Yayınları.
• Aytaç, G. (2005a). Edebiyat ve Kültür. Ankara: Hece Yayınları.
• Bayraktar, Z. (2014). “Geleneğin Güncellenmesi Bağlamında Masaldan Çizgi Filme Keloğlan Tipi Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (49), s. 19-51.
• Dundes, A. (2006). “Halk Kimdir?”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar- 1, (Haz. M. Ö. Oğuz vd.), Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s. 11-36.
• Eliade, M. (2017). Mitlerin Özellikleri, (Çev. S. Rifat). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Goody, Jack. (2013). Yazılı ve Sözel Arasındaki Etkileşim, (Çev. O. Bulut). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Helimoğlu, Yavuz, M. (2009). Masallar Eğitimsel İşlevleri. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Köprülü, M. F. (2009). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Malinowski, B. (1998). İlkel Toplum, (Çev. H. Portakal). Ankara: Öteki Yayınları.
• Ong, J. W. (2010). Sözlü ve Yazılı Kültür, Sözün Teknolojileşmesi, (Çev. S. P. Banon). İstanbul: Metis Yayınları.
• Özdemir, M. (2019). “Kültürün Dönüşümü veya Dijitalleşme”. Dijital Kültür, (Ed. M. Özdemir). İstanbul: Arı Sanat Yayınları, s. 17-49.
• Özdemir, M. (2019a). “Dijital Kültürde Anlatı, Anlatıcı ve Deneyimleyici”. Dijital Kültür, (Ed. M. Özdemir). İstanbul: Arı Sanat Yayınları, s. 181-215.
• Özdemir, M. (2021). Mitten Medyaya Keloğlan. İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
• URL1: https://www.trtcocuk.net.tr/keloglan-masallari [Erişim Tarihi: 01 Ekim 2022].
• Yıldırım, D. (1998). Türk Bitiği. Ankara: Akçağ Yayınları.