TÜRKİYE’DE BAĞ EVİ OLGUSUNUN İRDELENMESİ: AKSARAY ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 24 - 35, 30.06.2024

Güzin Demirkan Türel Begüm Han

Öz

Geçmişten günümüze insanların en temel ihtiyaçlarından biri barınmadır. Bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda gelişerek değişen yapılar oluşmaktadır. Toplumun, gelenek, görenek, kültür, sosyal yaşam ve çevresel etkenler ile oluşan yaşam tarzları konutlara yön vermektedir. İnsanların yoğun kent yaşantısından uzaklaşmak, temiz hava ihtiyacı, bahçe yaşantısı, organik beslenme ve tarımsal faaliyetlere yönelimi ile ikinci bir konut ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bağ evi kavramı bireylerin ihtiyaçları sayesinde ortaya çıkarak kentlerin kalabalığından uzak ve doğal bir yaşam sunmaktadır. Kullanım amacına ve ihtiyaca, mevsim koşullarına göre değişebilen bağ evleri, bahçe aktivitelerinin gerçekleştirilmesinde barınma, depolama gibi etmenleri kendi içerisinde tutan yapılardır. Bu bağlamda, mevsimsel olarak inşa edilmiş bağ evlerinin çevresinde gerçekleştirilen tarımsal faaliyetler genel olarak oturdukları evlere gidip gelmemek için ve farklı araç gereçleri sürekli yanlarında taşımamak amaçlı kırsal alanda konumlanmıştır. Çoğunlukla bağ evlerini Türkiye’nin İç Anadolu bölgesinde görmek mümkündür. Bağ evi konutlarını geleneksel mimarinin unsurlarından biri olarak saymak mümkündür. Çalışma sürecinde Aksaray’da bulunan Laleli Mahallesi’ndeki bağ evleri incelenecektir. Bağ evi gereksinimi, bölgedeki eksiklikler ve bölgenin insanlara hitap edip edemediği araştırılarak çözüme ulaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Aksaray, bağ evi, laleli mahallesi, kırsal alanlar

Kaynakça

• Akyıldız, Nihal Arda; Olğun, Tuba Nur (12.2020). “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Anadolu’da Tarihi Yerleşimlerin Korunması ve Sürdürülebilirliği Bağlamında Değerlendirilmesi”, Milli Folklor Dergisi, Y. 2020, C. 16, S. 128, s. 234-243, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/998748 [Erişim Tarihi: 23.01.2024]).
• Bakırcı, Muzaffer (12.2011). “Kırsal Yerleşmelerde Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesinde Turizmin Etkisi: Yaylalar Köyü Örneği”, (Yusufeli/Artvin), Türk Coğrafya Dergisi, Y. 2011, S. 57, s. 71-85, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198435 [Erişim tarihi: 15.09.2023]).
• Canöz, Muhammed Enes (09.2020). “Kırıkkale'de Kırsal Mimari: Konur Köyü Evleri”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C. 7, S. 3, s. 1931-1967, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1204273 [Erişim tarihi: 12.12.2023]).
• Çağlayan, Murat; Yıldız, Hakan (21-23 Aralık 2018). “Kırsal mimarlığın korunması ile ilgili uluslararası çabalar, tüzükler”, 4. Uluslararası Kültür Ve Medeniyet Kongresinde Sunulmuş Bildiri, Mardin Artuklu Üniversitesi, Mardin, (https://www.researchgate.net/profile/MuratCaglayan/publication/330040245_MARDIN_KENTSEL_SIT_ALANINDAKI_YAPILARIN_RESTORASYON_SONRASI_KORUNMUSLUK_DURUMU/links/5c2b560792851c22a35332c9/MARDIN-KENTSEL-SIT-ALANINDAKI-YAPILARIN-RESTORASYON-SONRASI-KORUNMUSLUK-DURUMU.pdf [Erişim Tarihi: 09.10.2023]).
• Davulcu, Mahmut (2009). “Sakarya Yöresi Kırsal Yerleşmelerinde Konut Mimarisi ve Ustalık Geleneği Üzerine Bir İnceleme”. Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 17, S. 2, s. 687-706, (https://www.academia.edu/2421544/Davulcu_Mahmut_2009_Sakarya_Y%C3%B6resi_K%C4%B1rsal_Yerle%C5%9Fmelerinde_Konut_Mimarisi_ve_Ustal%C4%B1k_Gelene%C4%9Fi_%C3%9Czerine_Bir_%C4%B0nceleme_A_Study_ on_House_Architecture_and_Master_Tradition_in_the_Rural_Settlements_of_Sakarya_Province_Kastamonu_%C3%9Cniversitesi_E%C4%9Fitim_Fak%C3%BCltesi_Dergisi_17_2_687_706 [Erişim tarihi: 03.02.2024]).
• Eminağaoğlu, Zehra; Çevik, Sonay (2015). “Yaşam Kültürü Olarak Kır Konutu Çevresi: Artvin Örneği”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C. 10, S. 6, s. 433-448, (https://www.academia.edu/101296785/Ya%C5%9Fam_K%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC_Olarak_K%C4%B1r_Konutu_%C3%87evresi_Artvin_%C3%96rne%C4%9Fi [Erişim tarihi: 16.08.2023]).
• Gül, Mustafa Fırat (12.2013). “Aksaray Şehrinin İktisadi Tarihi Hakkında Bir Deneme”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, C. 11, S. 14, s. 131-158, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/45124 [Erişim tarihi: 25.10.2023]). Güğercin, Özkan; Baytorun, Abdullah Nafi (07.2016). “Kırsal Yerleşmelerde Konut ve Yeni Konut İnşası”, Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, C. 31, S. 2, s. 17-26, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/330758 [Erişim tarihi: 30.12.2023]).
• Gökce, Duygu; Tanrıverdi Kaya, Ayşegül (08.2020). “Geleneksel Kırsal Konut Tipolojileri Üzerinden Kültür-Mekân İlişkilerinin Mekân Dizimi Yöntemiyle İncelenmesi: Düzce İli Örneği”. Tasarım+Kuram Dergisi, C. 16, S. 31, s. 36-56, (https://www.researchgate.net/publication/350343880_Geleneksel_Kirsal_Konut_Tipolojileri_Uzerinden_KulturMekan_Iliskilerinin_Mekan_Dizimi_Yontemiyle_Incelenmesi_Duzce_Ili_Ornegi_Examining_the_Culture-Place_Relations_in_Traditional_Rural_Housing_Typolo [Erişim Tarihi: 12.02.2024]).
• Kocaman, Bahar; Yağanoğlu, Abdulvahap; Yanık, Recep (2012). “Kültürteknik Faaliyetlerinin Kırsal Yerleşimlerin Sosyo-Ekonomik-Kültürel Gelişimi Üzerine Etkisi ve Erzurum Örneği”, Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, C. 23, S. 2, s. 48-57, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/26302 [Erişim tarihi: 15.01.2023]).
• Karnıbüyük, Mustafa (06.2019). “İklim, Coğrafi Konum, Yer Şekilleri ve Denizlerin Siyasi Coğrafya Üzerindeki Etkileri”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 4, S. 1, s. 167-185, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/744785 [Erişim tarihi: 10.10.2023]).
• Kalkan, Seda; Sağıroğlu, Özlem; Ercan, Emine (30.06.2021). “Viticulture and Vineyard Houses In Turkey”, Gazi University Journal Of Science Part B: Art Humanities Design and Planning, C. 9, S. 2, s. 141-154, (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1725726 [Erişim tarihi: 06.02.2024]).
• Kadıoğlu, Yahya (2010). “Türkiye’de Fonksiyonel Özelliğini Kaybetmiş Geçici Yerleşmelere Bir Örnek: Tavas Bağ Evleri”, Marmara Coğrafya Dergisi, S. 21, s. 98-114, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3200 [Erişim tarihi: 21.11.2023]).
• Tanrıverdi Kaya, Ayşegül (08.2019). “Afetler ve Kent Morfolojisine Etkileri; Düzce Örneği”, İdealkent Dergisi, C. 10, S. 28, s. 942-961, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/965973 [Erişim tarihi: 18.01.2024]). Karpuz, Haşim (2001). “Konya’da Halk Mimarisi”. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 13, S. 38, s. 223-236, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/688329 [Erişim tarihi: 15.10.2023]).
• Kayıkçı, Sabrina (2009). Türkiye’de Kırsal Alan Yönetimi. Doktora Tezi. Ankara. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Muşkara, Üftade (06.2017). “Kırsal Ölçekte Geleneksel Konut Mimarisinin Korunması: Özgünlük”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 37, s. 437-448, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/325131 [Erişim tarihi: 20.12.2023]).
• Meydan, Ali; Güngör, Şenay (2015). “Sebil’de Mersin Bağ Evi Kültürü”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 38, s. 239-261, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/165183 [Erişim tarihi: 14.10.2023]).
• Orhan, Fatih (2021). “Artvin İlindeki Köy Yerleşmelerinin Toponimik Özelliklerine Coğrafi Bir Bakış”, Uluslararası Coğrafya ve Coğrafya Eğitimi Dergisi, S. 43, s. 278-297, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1346483 [Erişim tarihi: 20.01.2024]).
• Öztürk, Mustafa; Altuntepe, Nihat (2008). “Türkiye'de Kentsel Alanlara Göç Edenlerin Kent ve Çalışma Hayatına Uyum Durumları: Bir Alan Araştırması”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, C. 3, S. 11, s. 1587-1625, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179203 [Erişim tarihi: 18.02.2024]).
• Özhancı, Esra; Yılmaz, Hasan (2017). local values in village scale and analysis of rural area ıdentity: sample of bayburt. opus ınternational journal of society researches, C. 7, S. 13, s. 927-964, (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/384532 [Erişim tarihi: 20.11.2023]).
• Yılmaz, Cevdet (2019). “Türkiye Kırsal Yerleşme Coğrafyası Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 17, S. 34, s. 519-560, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1112504 [Erişim tarihi: 22.10.2023]).
• Zaman, Mehmet (2017). “Türkiye’de Kırsal Meskenler ve Coğrafi Dağılışları”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 21, S. 3, s. 911-935, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/468197 [Erişim tarihi: 30.09.2023]).
• Zeybekoğlu, Damla (2005). Edirne Geleneksel Konut Mimarlığını Etkileyen Sosyo-Kültürel Faktörlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Edirne. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Zorlu Tülay; Sağsöz, Ayşe (2010). “Müstakil Konut Sitelerinde Kullanıcı Tercihlerine Bağlı Fiziki Müdahaleler: Trabzon Örneği”. METU Journal of The Faculty of Architecture, C. 27, S. 2, s. 189-206, (https://open.metu.edu.tr/handle/11511/50945 [Erişim tarihi: 20.10.2023]).
• Web Sayfası Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,2023. Erişim adresi: https://aksaray.ktb.gov.tr/TR-63607/tarihsel-gelisim.html Erişim tarihi: 05.Mart.2023
• Aksaray Belediyesi İmar Bölümü, 2023. Erişim adresi: https://www.aksaray.bel.tr/DuyuruDetay.aspx?icerikId=4314
• GANEM, (2023). Çelik ve Beton yapı şirketi, modern bağ evleri. Erişim adresi: https://www.ganem.com.tr/proje/km100-klasik-ve-modern-tarzda-tek-katli-celik-ev. Erişim tarihi: 10.Mart. 2023.
• Şekil 7. 2 No’lu Konut Erişim adresi: https://antikyatirimgayrimenkul.sahibinden.com/
• Şekil 9. 4 No’lu Konut Erişim adresi: https://osmankocakinsaat.com/tr/laleli-villa
• Aksaray Valiliği. (2022). Erişim adresi: http://www.aksaray.gov.tr/nufus
• Google Haritalar. (2024). Erişim adresi: https://www.google.com/maps/vt/data=62GRDAgUr_xnjWebJxKZSNqZDVp4Ri-wZKlym1BXHYE1fJ6JPbIgJMtS-62LvDXF3kOWiMPGFCQ-jC3u2OxlpDAEm1KOpRYyKBUs6eb9eZkSIKjFc6po5Fm02c4AJOOG15o9_iFxuo1tpDRhw9doejctNUaircZuWSsibC3K8RUOqn8TBCjG0DfCrLyJkOB56aP9rdXlrFWe1Tfu_aZVrzaGrQ9jjEEwwUePqIYBVW5zHjzClZAgKGbMVsgKDbGyMmpF8yN2m9VJPLHNjHC_MLwcw3H-w9MrJK_V8nyMA1lyFpvkTEnW