ALL Tanılı Yetişkin Hastada Gordon'un Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli'ne Göre Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 193 - 202, 29.12.2023

İlkay Yurtsever , Şerife Karagözoğlu

https://doi.org/10.54189/hbd.1115812

Öz

Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL), olgunlaşmamış lenfoid hücrelerin agresif neoplazmadır.Kanser, tıbbi-fiziksel bir hastalık olmanın yanında, ruhsal ve psikososyal açıdan birçok sorunu da beraberinde getiren kompleks bir hastalıktır. Böylesine karışık bir hastalık süreci sistematik hemşirelik bakımını gerektirir.Hemşirelik teori ve modelleri hemşirelik uygulamaları için bilimsel bir temel oluşturur ve hemşirelik bakımı sistematik hale getirir.Bu bağlamda Gordon’un Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli (FSÖM) bireyleri biyopsikososyal yönleriyle ele alan bir modeldir.Bu olgu sunumunda, ALL tanılı yetişkin bireyin hemşirelik bakımında, Gordon’un FSÖM’ne temellendirilmiş bütüncül bir bakış açısıyla hemşirelik bakımının sağlanması hedeflenmiştir.Bu çalışmada ALL tanısı ile yatarak tedavi gören 40 yaşında bayan hastanın hemşirelik bakım planı, Gordon’un FSÖM ve North American Nursing Diagnosis Association(NANDA) hemşirelik tanıları doğrultusunda oluşturmuştur.Çalışmanın yapılabilmesi için etik kurul onayı, kurumdan yazılı izin ve bireyden bilgilendirilmiş olur alınmıştır.Hemşirelik bakımının planlanmasında FSÖM’nin kullanılması, S.K.’nın biyopsikososyal ve spritüel gereksinimlerinin bir bütün olarak fark edilmesinde hemşireye yol gösterici olmuş, hastanın tüm bu alanlara yönelik bakım almasına katkı sağlanmıştır.Bakımlar sonrası çok az miktarda da olsa S. K.’nın yorgunluk şiddetinde azalma, uyku kalitesinde ve umut etme düzeyinde artma olduğu görülmüştür.Hastadan sistematik, bütüncül veri toplanması ve hemşirelik bakımının sunulmasında Gordon’un FSÖM kullanımının uygun olduğu sonucuna varılmıştır.Bu çalışmanın, ALL tanılı yetişkin hastalara bakım veren hemşirelere yol göstereceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akut lenfoblastik lösemi, fonksiyonel sağlık örüntüleri, hemşirelik bakımı, nanda

Teşekkür

Çalışmaya katılan hasta S. K. ve hasta yakını T.K.’ya teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1. Ağargün, M.Y., Kara, H., Anlar, Ö. (1996). The validity and reliability of the Pittsburgh Sleep Quality Index. Turk Psikiyatri Dergisi, 7, 107-115.
• 2. Aktürk, Ü., Erci, B. (2016). Kemoterapi alan hastalara Watson İnsan Bakım Modeline göre verilen bakımın yaşamın anlamı ve semptom yönetimine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• 3. Armutlu, K., Korkmaz, N.C., Keser, I., Sumbuloglu, V., Akbiyik, D.I., Guney, Z., Karabudak, R. (2007). The validity and reliability of the fatigue severity scale in turkish multiple sclerosis patients. International Journal of Rehabilitation Research, 30(1), 81–85. doi: 10.1097/MRR.0b013e3280146ec4.
• 4. Babacan Gümüş, A., Şıpkın, S., Keskin, G. (2012). Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 3(1):13-21. doi: 10.5505/phd.2012.03511.
• 5. Baykara, Z.G., Çalışkan, N., Öztürk, D., Karadağ, A. (2019). Hemşirelikte teori ve model kullanımı: nitel bir çalışma.. Cukurova Med J., 44 (Suppl 1), 281-9.
• 6. Carpenito, L. J. (2013). Nursing diagnosis: Application to clinical practice 14th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
• 7. Carpenito-Moyet, JL. (2012). Hemşirelik tanıları el kitabı. (Çev. F. Erdemir). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• 8. Çelik, S. (2020). Erişkinlerde akut lenfoblastik lösemi. Güncel Hematoloji Onkoloji Çalışmaları. Akademisyen Kitabevi.
• 9. Doenges, M.E., Moorhouse, M.F., Murr, A. C. (2006). Nurse’s Pocket GuideDiagnoses, Prioritized Interventions, and Rationales, Edıtıon 10. Philadelphia: Davis Company.
• 10. Durak, A., Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck umutsuzluk ölçeği geçerlilik çalışması. Kriz Dergisi, 2(2), 311-319. doi: 10.1501/Kriz_0000000071.
• 11. Emadi , A., Hukuku J. Y. (2020). Acute lymphoblastic leukemia (ALL), MSD manual professional version. Erişim tarihi:09.12.2021, https://www.msdmanuals.com/professional/hematology-and-oncology/leukemias/acute-lymphoblastic-leukemia-all.
• 12. Erdemir, F. (2010). Ortak dil oluşturmak. IV.Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi (Uluslararası Katılımlı) Özet Kitabı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi, Samsun.
• 13. Gordon, M. (1985). Practice-based data ınformation system set for a nursing. Journal of Medical Systems, 9, 43-55.
• 14. Gordon, M. (2008). Nursing Assessment & Diagnostic Reasoning. Philadelphia, F. A. Davis Company. Erişim Tarihi: 15.04.2022, https://www.nanda.org/nanda-i-publications/nanda-international-nursing-diagnoses-definitions-and-classification-2018-2020/.
• 15. Karadakovan, A. , Usta Yeşilbakan, Ö. (2010). Öğrencilerin nörolojik hastalarda saptadıkları nanda hemşirelik tanılarının incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 1-7.
• 16. Karadede, Ö., Karadede, H., Kavala A. (2021). COVID-19 hastalığında Gordon’un Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli doğrultusunda hemşirelik bakımı: Olgu Sunumu. Journal of Education and Research in Nursing,18(Supp. 1), 3-9. doi: 10.5152/jern.2021.03764.
• 17. Karagozoglu, Ş., Ulusoy, M. (2005). Chemotherapy: the effect of oral cryotherapy on the development of mucositis. Journal of Clınıcal Nursıng, 14(6),754-765.
• 18. Miller, M.D., Ferris, D.G. (1993). Measurement of subjective phenomena in primary care research: the visual analogue scale. Fam Pract ResJ, 13, 15-24.
• 19. NANDA-International. (2018). Nursing Diagnosis: Definitions&Classifications 2018-2020, 11. Baskı. Oxford: Wiley Blackwell.
• 20. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlıkta Kalite, Akreditasyon ve Çalışan Hakları Dairesi Başkanlığı. (2021). İtakî II Düşme Riski Ölçeği, Erişim tarihi: 11.05.2022, https://shgmkalitedb.saglik.gov.tr/Eklenti/40281/0/itaki-dusme-riski-olcegipdf.pdf.
• 21. Tanıl, V., Çetinkaya, Y., Sayer, V., Avşar, D., İskit, Y. (2014). Düşme riskinin değerlendirilmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 1(1), 21-26.
• 22. Temel, M., Kutlu. F. Y. (2019). Depresyon tanılı bir hastada fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli temelinde bir bakım planı. Florence Nightingale Journal of Nursing, 27(1), 91-103. doi: 10.26650/FNJN287469.
• 23. Turhal, E., Koç, Z. (2021). Koah tanısı alan bir bireyin nanda’ya göre hemşirelik tanıları ve nıc girişimleri: Olgu sunumu. Sağlık ve Toplum, 31 (3), 294-204.
• 24. Türen, S., Enç, N. (2020). A comparison of Gordon's functional health patterns model and standard nursing care in symptomatic heart failure patients: A randomized controlled trial. Applied Nursing Research, 53, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.apnr.2020.151247.
• 25. Türk, G. (2017). Marjory gordon: Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli, 1.Baskı. A. Karadağ,, N. Çalışkan, Z. G. Baykara, (Ed.), Hemşirelik teorileri ve modelleri (ss.604- 618). İstanbul: Akademi Basım ve Yayıncılık.
• 26. Wilkinson, J. M., Barcus, L. (2018). PEARSON hemşirelik tanıları el kitabı. (S. Kapucu, İ. Akyar, F. Korkmaz, Çev.) Ankara: Pelikan Yayınevi.
• 27. World Health Organization. (1979). WHO hand book for reporting results of cancer treatment. Erişim Tarihi: 11.05.2022, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/37200/WHO_OFFSET_48.pdf?sequenc.
• 28. Yıldız, E., Dedeli, Ö., Çınar Pakyüz, S. (2016). Kanser hastalarına bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 13 (3), 216-225. doi:10.5222/HEAD.2016.216.
• 29. Yılmaz, M., Çifçi, ES (2010). Açık kalp ameliyatı geçirmiş bireylerin evde bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde bir model: Fonksiyonel sağlık örüntüleri. Türk Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Dergisi, 18, 183-9.