An Evaluation of Acting Consul Suleyman Bey’s Captivity Report and Diplomatic Observations During World War I

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 8, 585 - 607, 27.12.2025

Vedat Tüfekçi

https://doi.org/10.59054/hed.1729543

Öz

This study is based on the 1917 reports of Süleyman Bey, the Acting Consul of Syros, who was arrested by the British towards the end of the First World War, subsequently deported to Malta, and later transferred to the Sidi Bishr Camp in Egypt. The reports document, through concrete cases, the attitudes of the British authorities toward civilians and consular staff, including pressures that also affected family members and violations of property rights. Süleyman Bey’s observations reveal instances such as the confiscation of belongings, restrictions imposed on family members, and practices that disregarded established norms of international law. In addition, the reports detail the unfavorable conditions endured by those interned in Malta, as well as the economic and psychological difficulties faced by the Acting Consul and his family under surveillance. Süleyman Bey’s subsequent transfer from Malta to Sidi Bishr, along with his observations during the journey back to Istanbul via Europe, provide a broader perspective on the multifaceted effects of war beyond captivity alone. As such, these reports constitute a significant
primary source for understanding both the Ottoman diplomatic tradition in its final period and the extent to which diplomatic conventions were challenged under extraordinary circumstances.

Anahtar Kelimeler

Syros , World War I , Suleyman Bey , Consulate , British Occupation , International Law

Etik Beyan

I declare that scientific ethical principles and academic rules were followed in the preparation of this study. There is no conflict of interest.

Birinci Dünya Savaşı Sürecinde Şira Şehbender Vekili Süleyman Bey'in Esaret Raporları ve Diplomatik Gözlemleri Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışma, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya götürülen ve akabinde Mısır’daki Seydi Beşir Kampı’na sevk edilen Şira Şehbender Vekili Süleyman Bey’in 1917 tarihli raporlarına dayanmaktadır. Raporlar, İngiliz makamlarının sivillere ve temsilcilik personeline yönelik tutumlarını, aile fertlerini de etkileyen baskıları ve mülkiyet dokunulmazlığına ilişkin örnekleri somut olaylar üzerinden belgelemektedir. Süleyman Bey’in gözlemleri, eşyalara el konulması, aile bireylerine yönelik kısıtlamalar ve uluslararası hukuk teamüllerinin gözetilmediği uygulamalar gibi vakaları ortaya koymaktadır. Ayrıca Malta’da tutulanların maruz kaldığı elverişsiz koşullar ile gözetim altındaki şehbender vekili ve ailesinin karşılaştığı ekonomik ve psikolojik güçlükler ayrıntılı biçimde aktarılmıştır. Süleyman Bey’in Malta sonrasında Mısır’daki Seydi Beşir Kampı’na sevki ve Avrupa üzerinden İstanbul’a dönüş sürecindeki gözlemleri de raporlarda yer almakta, savaşın yalnızca esaretle sınırlı kalmayan çok boyutlu etkilerine dair bir çerçeve sunmaktadır. Raporlar, hem Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki temsilcilik geleneğini hem de olağanüstü koşullarda diplomatik teamüllerin nasıl zorlandığını anlamak açısından önemli birincil kaynak niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Şira , Birinci Dünya Savaşı , Süleyman Bey , Şehbenderlik , İngiliz İşgali , Uluslararası Huku

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanmasında bilimsel etik ve akademik kurallara uyulduğunu beyan ederim. Çalışmada herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır

Kaynakça

• Kaynakça Arşiv Belgeleri Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) Hariciye Nezareti, Siyasi (HR.SYS) BOA, HR.SYS, 2201/39. BOA, HR.SYS, 2158/3. BOA, HR.SYS, 2158/4. BOA, HR.SYS, 2203/28. BOA, HR.SYS, 2443/62. BOA, HR.SYS, 2203/50. Hariciye Nezareti, Hukuk Müşavirliği İstişare Odası (HR.HMŞ.İŞO) BOA, HR.HMŞ.İŞO, 74/6. Hariciye Nezareti, İstanbul Murahhaslığı (HR.İM) BOA, HR.İM, 113/91. Hariciye Nezareti, Umûr-ı Hukukiye Müdüriyeti (HR.UHM) BOA, HR.UHM, 156/43.
• Kitaplar Aybay, Rona: Tarih ve Hukuk Açısından Konsolosluk, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• Demircan, Yasemin, Kayapınar, Levent ve Kayapınar, Ayşe: Osmanlı Dönemi Ege Adaları Tarihi: Kikladlar, Cilt II, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2020.
• Findley, Carter V.: Osmanlı Devleti’nde Bürokratik Reform (Bâbıâlî: 1789-1922), İstanbul: İz Yayıncılık, 1994. Güleryüz, Ahmet: Ünlü Türk Gemileri Dizisi-3: Hamidiye: Mecidiye & Kruvazörler, İstanbul: Denizler Kitabevi, 2009.
• Şimşek, Erdoğan: Hamidiye Seyir Jurnalleri ile Akın Harekâtı, İstanbul: Deniz Basımevi, 2011.
• Tüfekçi, Vedat: Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Esir Kamplarında Türk Askerleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2025.
• Makaleler Akpınar, Mahmut: “XIX. Yüzyılda Batıyla İlişkilerde Osmanlı Şehbenderlikleri”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41/2 (2017), 127-144.
• Çolak, Melek: “Macar Ressam Kálmán Beszédes’in Ege Adalarına Yolculuğu: Hatıratı ve Karakalem Çizimleri ile Birlikte”, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1/2 (2019), 233-248.
• Demircan, Yasemin: “1720 Tarihli Tahrir Defterine Göre Nakşa Adası’nda Yapılan Düzenlemeler ve Reâyânın Durumu”, Belleten, 73/268 (2009), 671-680.
• İnci, Tevfik: “Balkan Savaşı’nda Hamidiye Kruvazörünün Akın Harekâtı”, Donanma Dergisi Eki, 399 (1952), 1-75.
• Karayazı, Yıldız: “Şehbender Raporlarına Göre XX. Yüzyıl Başlarında Ege Adaları”, The Journal of International Social Research, 2/9 (2009), 93-97.
• Özlü, Hüsnü: “Arşiv Belgeleri Işığında Balkan Savaşları’nda Ege Adaları’nın İşgali Süreci”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12/25 (2012), 9-32.
• Tezler Gürgül, Dilek Kübra: II. Meşrutiyet Döneminde Karamanlıca Bir Basın Organı: Aktis Mecmuası (1913-1915), (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2018.
• Örenç, Ali Fuat: Yakın Dönem Tarihimizde Sisam Adası: 1821-1923, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.