ÖRNEK OLAY YÖNTEMLERİNİN 6. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE BAŞARI VE DERSE KARŞI TUTUMA ETKİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 58 - 76, 30.06.2025

Ersin Dursunlar

Öz

Çalışma kapsamında örnek olay yöntemlerinin 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde başarı ve derse karşı tutuma etkileri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda üç ayrı deney grubuna üç ayrı örnek olay alt tekniği altı hafta boyunca uygulanmıştır. Çalışmanın başarı ve tutum puanları üzerindeki etkisini daha iyi ortaya koymak açısından araştırma süresi uzun tutulmaya çalışılmıştır Uygulama, 2024-2025 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde Erzurum ili Narman ilçesinde ve 6. sınıf sosyal bilgiler dersi bilim teknoloji ve toplum öğrenme alanı kazanımlarına yönelik gerçekleştirilmiştir. Çalışma, nicel araştırma desenlerinden birisi olan ön test son test kontrol grupsuz yarı deneysel desene göre yürütülmüştür. Kontrol grubunun tercih edilmeme nedeni, örnek olay yönteminin birçok çalışmada geleneksel yöntemlere göre akademik başarı ve sosyal bilgiler dersine karşı tutumu artırmada etkili olduğunun ortaya konmuş olmasıdır. Çalışma grubu; amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenen, aynı okulda öğrenim gören ve derslerine aynı öğretmenin girdiği üç ayrı 6. sınıf öğrencilerinden oluşmuştur. Geçerlik-güvenirlik çalışmaları yapılmış ve gerekli izinleri e-posta yoluyla alınmış olan akademik başarı testi ve sosyal bilgiler dersine yönelik tutum ölçeği ile veriler toplanmıştır. Toplanan verilerin analizinde ön koşullara göre parametrik ve nonparametrik testlerden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda uygulanan örnek olay yöntemlerinin, uygulandıkları deney gruplarında öğrencilerin başarısını ve derse karşı tutum düzeyini artırdığı bununla birlikte kendi aralarında hem akademik başarı hem de derse yönelik tutum üzerinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farkılığa sahip olmadıkları sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler , örnek olay yöntemi , gazete temelli örnek olay , görsel örnek olay , diyalog temelli örnek olay.

The Effect of Case Study Methods on Success and Attitude Towards the Course in 6th Grade Social Studies

Öz

Within the scope of the study, it was tried to reveal the effects of case study methods on achievement and attitude towards the course in the 6th grade social studies course. In this context, three different case study sub-techniques were applied to three different experimental groups for six weeks. The research was conducted in Narman district of Erzurum province in the second semester of the 2024-2025 academic year. The research was carried out for the 6th grade social studies course science, technology and society learning domain acquisitions. The study was conducted according to a pre-test post-test quasi-experimental design without a control group. The study group consisted of three different 6th grade students who were determined by purposive sampling method, studying in the same school and taught by the same teacher. Data were collected with an academic achievement test and an attitude scale towards social studies course. In the analysis of the collected data, parametric and nonparametric tests were used according to the prerequisites. As a result of the study, it was concluded that the applied case study methods increased students' achievement and attitudes towards the course in the experimental groups in which they were applied, but they did not have a statistically significant effect on both achievement and attitude towards the course among themselves.

Anahtar Kelimeler

Social studies , case study method , newspaper-based case study , visual case study , dialog-based case study.

Kaynakça

• Adalı, B. (2005). İlköğretim 5. sınıf fen bilgisi dersinde “virüsler-bakteriler- mantarlar ve protisler” konularının öğretiminde örnek olaya dayalı öğrenme yöntemi kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına ve fen bilgisi dersine yönelik tutumlarına etkisi (Tez No. 187909) [Yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi-Hatay]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Akgün, İ., H. (2013). Sekizinci sınıf Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersinde örnek olay yöntemiyle öğretimin öğrenme düzeyine ve kalıcılığa etkisi (Tez No. 349360) [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi-Elazığ]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Altun, A. & Emir, S. (2008). Sosyal Bilgiler dersinde problem çözme yönteminin erişi, kalıcılığa ve tutuma etkisi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi 10, 79-100.
• Angişhan, Ç. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde örnek olay yönteminin öğrencilerin akademik başarısına ve problem çözme becerilerine etkisi (Tez No. 629034) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi-Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aydemir, G. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde örnek olay yönteminin öğrencilerin çevre bilincine ve çevreye yönelik tutumlarına etkisi (Tez No. 264106) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aydın, M., Z. (2011). Okulda ahlâk eğitimi ve ahlâk öğretiminde örnek olay incelemesi yöntemi (4. baskı). Nobel.
• Aykaç, N. (2007). Sosyal bilgiler dersinde aktif öğretim yöntemlerinin kullanılmasının öğrencilerin derse karşı tutumuna, erişi düzeyine ve kalıcılığa etkisi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 24- 37.
• Bars, A. (2009). 9. sınıf biyoloji dersinde “difüzyon-osmoz-osmotik kuvvetler” konularının öğretiminde örnek olaya dayalı öğrenme yönteminin kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına ve biyoloji dersine karşı tutumlarına etkisi (Tez No. 235924) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi-Malatya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (17. baskı). Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S. & Demirel, F. (2024). Bilimsel araştırma yöntemleri (36. baskı). Pegem.
• Can, A. (2023). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (11. baskı). Pegem Akademi.
• Carter, L. D. (1995). Effectiveness of case-based method versus traditional lecture in the retention of athletic training knowledge (Publication No. 9535942) [Doctoral dissertation, Oregon State University-Oregon]. Oregon State University ProQuest Dissertations & Theses
• Cohen J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates. https://www.utstat.toronto.edu/brunner/oldclass/378f16/readings/ CohenPower. pdf
• Collins, C. J. (2017). The use of case study style questions as a means of improving academic achievement and attitude (Publication No. 13649) [Master’s thesis, Montana State University-Montana]. https://scholarworks.montana.edu/handle/1/13649
• Coorey, R., & Firth, A. (2013). Integrated contextual learning and food science students’ perception of work readiness. Journal of Food Science Education, 12(2), 20-27. https://doi.org/10.1111 /1541-4329.12003
• Coşkun, S. (2023). Sosyal bilgiler dersinde örnek olay yönteminin kullanımının öğrencilerin empati becerilerinin ve derse yönelik tutumlarının gelişimine etkisi (Tez No. 815771) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Cömert, Y. (2023). Örnek olaya dayalı öğrenme yönteminin öğretmen adaylarının genetik dersi öğrenme süreçlerine, akademik başarılarına ve ders deneyimi algılarına etkisi (Tez No.782602) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi-İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çam, A. (2009). Effectiveness of case-based learning instruction on students' understanding of solubility equilibrium concepts (Publication No. 255234) [Doctoral dissertation, Middle East Technical University-Ankara]. Council of Higher Education National Thesis Center
• Çirak, Z. (2021). Örnek olay yönteminin 4. sınıf öğrencilerinin yardımseverlik değerine yönelik tutumları üzerine etkisi (Tez No.690888) [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi-Rize]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, C. (2017). Investıgatıon of the effect of student achıevement on the case study method ın scıence and technology course states of matter and heat subject. International Congress Of Eurasian Social Sciences (ICOESS), 8(28), LXXX-LXXXVI.
• Demirel, Ö. (2024). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (32. baskı). Pegem A Yayıncılık. Dori, Y. J., Tal, T., & Tsaushu, M. (2003). Teaching biotechnology through case studies— can we improve higher order thinking skills of nonscience majors? Science Education, 87(6), 767-793. http://dx.doi.org/10.1002/sce.10081
• Farahani, L. A. & Heidari, T. (2013). Effects of the case-based instruction method on the experience of learning. Journal of Biological Education, 48(1), 40-45. https://doi.org/10.1080/00219266. 2013.788539
• Field, A. P. (2009). Discovering statistics using SPSS: and sex and drugs and rock 'n' roll (3nd ed.). Sage publications.
• Gallucci, K., K. (2007). The case method of ınstruction, conceptual change, and student attitude. [Doctoral dissertation, NC State University- North Carolina). http://www.lib.ncsu.edu/ resolver/ 1840.16/4724 Gökalp, M. (2024). Öğretim ilke ve yöntemleri (8. baskı). Pegem Akademi.
• Gömleksiz, M. N., & Kan, A. Ü. (2013). Sosyal bilgiler dersi tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 139-148.
• Gözütok, D. (2023). Öğretim ilke ve yöntemleri (10. baskı). PegemA.
• Herreid, C. F. (2007). Start with a story: the case study method of teaching college science. National Science Teachers Association.
• İbrahimağaoğlu-Balcı, F. (2019). Örnek olay yönteminin okuduğunu anlama becerisine ve Türkçe dersine yönelik tutuma etkisi (Tez No. 546604) [Yüksek lisans tezi, Trabzon Üniversitesi-Trabzon]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• İbrahimoğlu, Z., & Öztürk, C. (2013). Sosyal bilgiler dersinde örnek olay yöntemi kullanımının öğrencilerin akademik başarı derse karşı tutum ve eleştirel düşünme becerileri üzerine etkileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (2), 523-548.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. PegemA.
• Karaca, B. (2023). Eğitsel film destekli örnek olay yönteminin güneş sistemi ve ötesi ünitesinde öğrencilerin akademik başarılarına ve fen konularına yönelik ilgi düzeylerine etkisi (Tez No. 785740) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. baskı). Nobel.
• Kim, H., & Hannafin, M.J. (2008). Situated case-based knowledge: an emerging framework for prospective teacher learning. Teaching and Teacher Education: An International Journal of Research and Studies, 24(7), 1837- 1845. https://doi.org/10.1016/j.tate.2008.02.025
• Korkmaz, Ö., & Korkmaz, Ö. (2020). Teknoloji destekli örnek olay yönteminin etkililiği: Ortaokul Türkçe dersine dönük deneysel bir çalışma. Asya Öğretim Dergisi, 8 (1), 32 46.
• Levin, B. B. (1995). Using the case method in teacher education: the role of discussion and experience in teachers’ thinking about cases. Teaching & Teacher Education, 11(1), 63-79. https://doi.org/10.1016/0742-051X(94)00013-V
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar).
• Murray-Nseula, M. (2011). Incorporating case studies into an undergraduate genetics course. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 11(3), 75-85.
• Mutlu, M. (2025). Örnek olay öğretim yönteminin ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin küresel iklim değişikliği bilgilerine ve iklim okuryazarlıklarına etkisi (Tez No.930374) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi-Çanakkale]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Norwani, N. M., Yusof, R., & Ismail, K. (2014). The effectiveness of case study method towards competency development of students in ıntroductory accounting subject. International Journal for Innovation Education and Research, 2(1), 93-104. https://doi.org/10.31686/ ijier.vol2.iss1.140
• Nuhoğlu, S. (2010). Coğrafya öğretiminde örnek olay incelemesi yönteminin öğrencilerin akademik başarısına etkisi (Tez No. 278004) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ol, C., G. (2021). Yaşamın sınıfa yansıması olarak örnek olay yöntemi: “çözülecek binlerce sorun var”. Y. Kabapınar (Ed.), Kuramdan uygulamaya örnek olay içinde (1. baskı, ss. 3-24). Pegem Akademi.
• Pehlivanlar, E. (2005). İlköğretim 6. sınıf canlının iç yapısına yolculuk ünitesinde örnek olay yönteminin başarıya, hatırlamaya ve bilişüstü becerilerin gelişimine etkisi (Tez No.159190) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Razzouk, R, & Johnson, T., E. (2013). Case studies’ effect on undergraduates’ achievement, attitudes, and team shared mental models in educational psychology. Educational Technology Research and Development. 61(5), 751-766. http://dx.doi.org/10.1007/s11423-013-9307-4
• Saia, H. (2020). The effect of the case study strategy in teaching social studies on developing the tendency towards material love and achievement among students with slow learning in middle school. Journal of Education Sohag UNV, 74(74), 549-586. https://doi.org/10.21608/edusohag.2020.90116
• Saral, S. (2008). The effect of case-based learning on tenth grade students' understanding of human reproductive system and their perceived motivation (Publication No. 177332) [Master’s thesis, Middle East Technical University -Ankara]. Council of Higher Education National Thesis Center.
• Scura, C. M. (2024). Lafayette's Legacy in Secondary Social Studies Education: A Case Study in Inquiry-Based Learning (Publication No. 31488984) [Master of arts, Baylor University-Waco]. Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. https://www.proquest.com/ dissertations theses/lafayettes-legacy-secondary-social-studies/docview/3152011145/se-2
• Shadish, W., Cook, T., & Campbell, D. (2002). Experimental and quasiexperimental designs for generalized causal inference. Houghton Mifflin.
• Sipahi, S. (2025). Örnek olay inceleme temelli sosyal bilgiler dersinde karar verme becerisinin geliştirilmesi: Bir eylem araştırması (Tez No. 918290) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Suwono, H., Pratiwi, H. E., Susanto, H., & Susilo, H. (2017). ‘Enhancement of students' biological literacy and critical thinking of biology through socio-biological case-based learning’. Jurnal Pendidikan IPA Indonesia, 6(2), 213-220. https://doi.org/10.15294/jpii.v6i2.9622
• Sümbüloğlu, K., & Sümbüloğlu, V. (2016). Biyoistatistik (17. baskı). Hatiboğlu Basım ve Yayım.
• Şahin, G. (2020). Örnek olaya dayalı öğretimin fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre bilimi dersine yönelik akademik başarıları ve çevre sorunlarına yönelik farkındalıklarına etkisi (Tez No. 629034) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi-Antalya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şentürk, M. (2020). Sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman ve eğitici çizgi film kullanımının öğrencilerin tutum, motivasyon ve akademik başarılarına etkileri (Tez No. 623840) [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi-Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şimşek, S. (2005). Örnek olaya dayalı öğretimin ilköğretim hayat bilgisi dersinde akademik başarıya ve öğrenmede kalıcılığa etkisi (Tez No. 187960) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi-Eskişehir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Taneri, A. (2017). Sosyal bilgiler eğitiminde senaryo tabanlı örnek olay yönteminin üretim ve tüketim bilincinin kazandırılmasına etkisi (Tez No. 461451) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tay-Akyürek, B. (2019). Bant karikatürleriyle desenlenmiş örnek olay yönteminin sosyal bilgiler dersinde başarıya, kalıcılığa ve yaratıcı düşünme becerisine etkisi (Tez No. 604350) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Temiz, B. (2010). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin “vücudumuzda Sistemler” ünitesindeki akademik başarı ve fene karşı tutumlarına örnek olay destekli 5E öğretim modelinin etkisi (Tez No.278173) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Topal, F. (2004). Sosyal bilgiler öğretiminde örnek olayın erişiye ve derse karşı tutuma etkisi (Tez No. 144033) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Topçubaşı, T. & Kabapınar, Y. (2022). Hayat bilgisi dersinde kullanılan gazete haberleriyle desteklenmiş örnek olay yöntemi öğrencilere çoklu bakış açısı kazandırır mı? Bir eylem araştırması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 1171-1195.
• Tunç, M. (2024). Örnek olay yöntemı̇nı̇n öğrencı̇lerı̇n yaşam temellı̇ sorular üzerı̇ndekı̇ akademı̇k başarısına etkı̇sı̇ (Tez No. 900226) [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi-Bursa]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ünal, Ş. (2016). Biyoloji dersi çevre konularının öğretiminde yaşam temelli yaklaşıma dair örnek olay inceleme ve araştırma sorgulama temelli bilim öğrenme öğretim yöntemlerinin etkisi (Tez No. 429422) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ütkür, N. (2016). Örnek olay yönteminin hayat bilgisi dersinde uygulanmasına yönelik bir eylem araştırması (Tez No. 473094) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Vural, A. (2021). Zekâ oyunlarının 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi ve fen bilimleri dersi başarılarına yönelik öğrenci görüşleri (Tez No. 702791) [Yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi-Kars]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yaylak, E. (2019). Etkinlikler. S. İnan (Ed.), Sosyal bilgiler eğitimine giriş: kavramlar, yaklaşımlar, etkinlikler içinde (3. Baskı, ss. 267-286). Anı Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin.