The Cycle of Bullying in Preschool Education Settings: A Qualitative Inquiry Based on Teachers’ Perspectives

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 77 - 94, 30.06.2025

Enes Kaplay , Halil Kamışlı

Öz

This study investigates the tendency of children who were victims of peer bullying in preschool to become bullies themselves, focusing on the psychological, social, and environmental factors that contribute to this behavioral shift. The study employed a qualitative research design using the case study approach, and semi-structured interviews were conducted with 10 preschool teachers working in the provinces of Hakkâri, Van, and Kayseri. The findings indicate that bullying behaviors are often associated with low self-esteem, a need for attention, control-seeking tendencies, and aggressive family backgrounds. Victimized children, on the other hand, were frequently described as socially withdrawn, emotionally fragile, and lacking in confidence. One of the most noteworthy findings of the study is that some children who were once victims begin to exhibit bullying behaviors themselves. Teachers interpreted this as a mechanism to gain social power or to protect themselves emotionally. Bullying incidents were reported to be more frequent in playgrounds and unstructured settings, particularly increasing over time as children’s social groups solidify. Teachers emphasized the role of families in preventing bullying and the importance of emotionally supportive strategies such as cooperative games, storytelling, and empathy-based activities. The study concludes that early intervention is essential to prevent both victimization and the emergence of aggressive behaviors, and that coordinated efforts between educators and parents can foster healthier emotional and social development in early childhood education settings. Furthermore, by observing children closely, teachers can better understand the emotional and social needs behind such behaviors and provide tailored interventions. Creating inclusive, nurturing, and responsive school environments is highlighted as a critical element in reducing bullying and promoting long-term emotional well-being.

Anahtar Kelimeler

Peer bullying , Preschool period , Victim child , Bully child , Emotional development , Teachers

Okul Öncesi Eğitim Ortamlarında Zorbalık Döngüsü: Öğretmen Görüşlerine Dayalı Nitel Bir İnceleme

Öz

Bu araştırma, okul öncesi eğitim ortamlarında akran zorbalığına maruz kalan çocukların zamanla zorba davranışlar sergileme eğilimlerini ve bu sürecin ardındaki nedenleri derinlemesine incelemektedir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması yaklaşımı kullanılmış ve Hakkâri, Van ve Kayseri illerinde görev yapan 10 okul öncesi öğretmeniyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, zorbalık davranışı gösteren çocukların genellikle baskıcı aile yapısına sahip olduğu, düşük özgüven, dikkat çekme isteği, liderlik arzusu gibi özellikler sergilediği belirlenmiştir. Mağdur çocukların ise içe kapanık, özsaygısı düşük ve duygusal olarak kırılgan olduğu görülmüştür. Ayrıca, bazı çocukların zamanla mağduriyetten zorbalığa geçiş yaptığı, bunun da güç kazanma çabası ya da savunma mekanizması olarak geliştiği tespit edilmiştir. Zorbalık olaylarının sıklıkla oyun alanlarında, bahçelerde ve sınıf dışı ortamlarda gerçekleştiği belirlenmiş; özellikle yılın ilerleyen dönemlerinde bu tür davranışların arttığı ifade edilmiştir. Öğretmenler, zorbalıkla mücadelede ailelerle iş birliği yapılması, duygusal gelişimi destekleyici drama, hikâye anlatımı ve paylaşma odaklı oyunların kullanılması gerektiğini vurgulamıştır. Sonuç olarak, erken yaşta müdahale, çocukların hem zorbalık yapmasını hem de mağduriyet yaşamasını önlemede kritik bir rol oynamaktadır. Bu kapsamda, okul öncesi dönemde yapılan bu tür çalışmaların çocukların sosyal-duygusal gelişimini destekleyerek daha sağlıklı bireyler yetiştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca öğretmenlerin, çocukların davranışlarını gözlemleyerek bireysel ihtiyaçlarına uygun stratejiler belirlemeleri gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda okul ortamlarının daha güvenli ve kapsayıcı hale getirilmesi için politika geliştiricilere ve uygulayıcılara önemli sorumluluklar düşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı , Okul öncesi dönem , Mağdur çocuk , Zorba çocuk , Duygusal gelişim , Öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Akgün, A. A. (2015). Okul öncesi dönemde zorbalık ve etkileri. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 14(2), 22-37.
• Ayan, A. (2007). Zorbalık ve mağduriyetin psikolojik boyutları. Psikolojik Araştırmalar Dergisi, 12(2), 45-60.
• Balcı, A., & Kishalı, G. (2024). Okul öncesi dönemde zorbalık ve sosyal uyum: Hem zorba hem mağdur çocukların durumu. Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 16(3), 213-225.
• Başar, H., & Demirtaş, B. (2018). Okul öncesi çocuklarda akran zorbalığı: Nedenler, sonuçlar ve çözüm yolları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 99-110.
• Beran, T., & Li, Q. (2005). The impact of bullying on academic achievement and emotional well-being: A longitudinal study of elementary and secondary school students. Journal of School Psychology, 43(2), 95-113.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12. baskı). Pegem.
• Bulgurcu, O. (2011). Okul öncesi çocuklarda zorbalık davranışlarının gelişimi ve sonuçları. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 99-110.
• Çelik, H. (2020). Okul öncesi eğitimde zorbalık davranışlarının sosyal yapıya etkisi. Çocuk ve Eğitim Dergisi, 15(2), 102-115.
• Çolak, C., & Kara, H. (2013). Okul öncesi eğitimde zorbalıkla mücadele: Eğitici ve çocuk perspektifi. Gelişim ve Eğitim Dergisi, 17(1), 51-63.
• Demirtaş, Z. (2019). Okul öncesi dönemde zorbalıkla mücadelede sosyal beceri geliştirme stratejileri. Eğitim ve Toplum, 10(3), 58-74.
• Erdoğan, A. (2017). Mağduriyet ve savunmasızlık arasında zorbalık davranışlarının gelişimi. Psikolojik Araştırmalar, 25(4), 33-46.
• Ergün, M. (2015). Okul öncesi dönemde zorbalık ve mağduriyet: Risk faktörleri ve etkilenen çocuklar. Çocuk ve Eğitim, 21(3), 58-74.
• Espelage, D. L. (2009). The nature of school bullying and the effectiveness of anti‑bullying programs. Journal of School Psychology, 47(3), 149–162.
• Gülay Ogelman, S., ve Çiftci Topaloğlu, E. (2014). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı ve etkileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(1), 112-124.
• Gültekin, M. (2015). Zorbalıkla başa çıkma stratejilerinin okul öncesi öğretmenleri tarafından uygulanması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları, 8(1), 45-59.
• İnceoğlu, M. (2009). Zorbalık ve sosyal ilişkiler: Okul öncesi çocuklar üzerinde bir inceleme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 19(2), 57-70.
• Karadaş, A. (2021). Okul Çağındaki Çocuklarda Sosyoekonomik ve Genetik Faktörlerin Zorbalık Davranışına Etkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(3), 45–62.
• Kılıç, M. (2018). Zorbalık deneyiminin okul öncesi dönemde çocukların psikolojik gelişimi üzerindeki etkileri. Çocuk Psikolojisi Dergisi, 12(1), 87-100.
• Kuş, A. (2009). Kapsamlı nitel araştırmalar için derinlemesine görüşme yöntemi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Beverly Hills: Sage Publications.
• Olweus, D. (2012). Bullying in school: What we know and what we can do. Blackwell.
• Özdemir, A. (2016). Okul öncesi çocuklar arasında zorbalığın uzun vadeli etkileri. Eğitimde Yenilikler, 7(2), 45-60.
• Öztürk, M., & Yılmaz, G. (2016). Okul öncesi dönemde zorbalıkla mücadelede öğretmenlerin görüşleri. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(4), 112-126.
• Perren, S., & Alsaker, F. D. (2006). Social and emotional factors influencing the development of bullying in children. International Journal of Behavioral Development, 30(5), 470-479.
• Rigby, K. (2007). Bullying in schools and what to do about it. Australian Council for Educational Research. Sayın, A., & Metin, M. (2015). Zorbalık ve mağduriyet: Okul öncesi dönemdeki etkiler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 32(4), 34-42.
• Swearer, S. M., & Smith, D. L. (2009). The nature of school bullying and the effectiveness of anti-bullying programs. Journal of School Psychology, 47(3), 149-160.
• Seven, A., & Çabuk, A. (2021). Okul öncesi dönemde zorbalık ve çözüm yolları üzerine bir araştırma. Eğitimde Davranışsal Araştırmalar, 24(2), 99-113.
• Şahin, R. (2014). Okul öncesi eğitimde zorbalıkla mücadele yöntemleri ve öğretmen tutumları. Türk Eğitim Araştırmaları, 6(2), 100-110.
• Yavuzer, Y. (2019). Zorbalık ve güçsüzlük hissi: Okul öncesi çocuklar üzerine bir inceleme. Pedagoji Dergisi, 19(5), 22-35.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2020). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık. Yılmaz, M. (2000). Okul zorbalığı ve mağdurları: Türkiye’deki bir uygulama. Türk Psikoloji Dergisi, 15(1), 25-42.
• Yağan, S., & Güler Yıldız, N. (2016). Zorbalık ve mağduriyetin uzun vadeli etkileri: Okul öncesi dönemin rolü. Eğitim ve Psikolojik Araştırmalar, 13(4), 118-133.
• Zengin, N. (2020). Sosyal beceri eğitiminin okul öncesi dönemde zorbalık davranışlarına etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitim, 14(4), 71-83.
• Zeynep Nur Besnili, N. (2019). Zorbalık ve akran ilişkileri üzerine bir inceleme. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 8(3), 15-32.