Socio-Demographic Investigation of Foodborne Illnesses: Hakkâri, Konya, And Muş Cases

Yıl 2024, , 12 - 18, 26.04.2024

Canan Taşan , Gonca Buyrukoglu , Zeynal Topalcengiz

https://doi.org/10.5281/zenodo.11068919

Öz

Food-borne illnesses are considered as an important public health problem. This study aims to evaluate the food foodborne illnesses in Hakkâri (n = 337) Konya (n = 860) and Muş (n = 629) provinces of Türkiye socio-demographically. The dataset was obtained through retrospective scanning through patient registration systems for years between 2010 and 2020. The relationship between socio-demographic factors by gender and the age with foodborne illnesses were compared among provinces. The relationship between foodborne illnesses and the provinces was calculated statistically significant (P<0.05). Konya had the highest number of foodborne illnesses. The relationship between the age and number of foodborne illnesses by provinces gave a significant response (P<0.05). The age group with the most foodborne illnesses was seen between the ages of 10-19.

Anahtar Kelimeler

Food safety, Foodborne illnesses, Demographics, Statistical analysis

Gıda Kaynaklı Zehirlenmelerin Sosyo-demografik Açıdan İncelenmesi: Hakkâri, Konya ve Muş Örnekleri

Öz

Gıda kaynaklı hastalıklar önemli bir halk sağlığı sorunu olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, Hakkâri (n=337) Konya (n=860) ve Muş (n=629) illerinde görülen kayıtlı gıda zehirlenmesi vakalarının sosyo-demografik açıdan değerlendirilmesi amaçlanmıştır. 2010-2020 yılları arasındaki veriler hasta kayıt sistemleri üzerinden geriye dönük tarama yoluyla elde edilmiştir. Sosyo-demografik faktörler (cinsiyet ve yaş) ile illerin yatış protokolüyle zehirlenme türü ilişkisi, cinsiyete göre zehirlenme türü ilişkisi, cinsiyete göre yatış protokolü ilişkisi ve illere göre zehirlenme yaşı ilişkisi karşılaştırılmıştır. Zehirlenme türü ile iller arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur (P<0.05). Konya en çok gıda zehirlenmesinin görüldüğü ildir. İllere göre zehirlenme yaşı arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur (P<0.05). En çok gıda zehirlenmesi görülen yaş grubunun 10-19 yaş arası olduğunu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, Gıda zehirlenmesi, Demografik yapı, İstatistiksel analiz

Etik Beyan

Bu tez çalışması Muş Alparslan Üniversitesi'nde yürütülmüş olup, retrospektif bir çalışmadır. Çalışmanın etik kurul izni 13.10.2020 tarih ve E-10879717-050.01.04-11754 sayı ile Muş Alparslan Üniversitesi Etik Kurulu’ndan alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Muş Alparslan Üniversitesi

Kaynakça

• Erkmen, O., “Gıda kaynaklı tehlikeler ve güvenli gıda üretimi”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, Cilt 53, Sayfa 220-235, 2010.
• Urazel, B., Çelikel, A., Karbeyaz, K., Akkaya, H., “Gıda zehirlenmesine bağlı rapor düzenlenen adli olguların değerlendirilmesi”, Dicle Tıp Dergisi, Cilt 41, Sayı 1, Sayfa 113-117, 2014.
• Durlu-Özkaya, F., Cömert, M., “Gıda zehirlenmelerinde etken faktörler”, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, Cilt 65, Sayı 3, Sayfa 149-159, 2008.
• Scallan, E., Hoekstra, R.M., Angulo, F.J., Tauxe, R.V., Widdowson, M.A., Roy, S.L., Jones, J.L., Griffin, P.M., “Foodborne illness acquired in the United States--major pathogens”, Emerging Infectious Diseases, Cilt 17, Sayı 1, Sayfa 7–15, 2011.
• CDC (Centers for Disease Control and Preventation), “Challenges in Food Safety”, https://www.cdc.gov/foodsafety/challenges/index.html, December 23, 2023.
• Gerald, B.L., Perkin, J.E., “Position of the American Dietetic Association: Food and water safety”, Journal of the American Dietetic Association, Cilt 103, Sayı 9, 1203-1218, 2003.
• CDC (Centers for Disease Control and Preventation), “Diseases and Organisms in Healthcare Settings”, https://www.cdc.gov/hai/organisms/organisms.html, December 23, 2023.
• Frenzen, P.D., “Mortality due to gastroenteritis of unknown etiology in the United States”, The Journal of Infectious Diseases, Cilt 187, Sayı 3, 441-452, 2003.
• Dhaliwal, S., Hoffmann, S., White, A., Ahn, J.W., McQueen, R. B., Scallan Walter, E., “Cost of Hospitalizations for leading foodborne pathogens in the United States: Identification by ınternational classification of disease coding and variation by pathogen”, Foodborne Pathogens and Disease, Cilt 18, Sayı 11, Sayfa 812–821, 2021.
• Hoffmann, S., Batz, M.B., Morris Jr, J.G., “Annual cost of illness and quality-adjusted life year losses in the United States due to 14 foodborne pathogens”, Journal of Food Protection, Cilt 75, Sayı 7, Sayfa 1292–1302, 2012.
• Scharff, R.L., “State estimates for the annual cost of foodborne illness”, Journal of Food Protection, Cilt 78, Sayı 6, Sayfa 1064–1071, 2015.
• Dewey-Mattia, D., Manikonda, K., Hall, A.J., Wise, M.E., Crowe, S.J., “Surveillance for Foodborne Disease Outbreaks - United States, 2009-2015”, Morbidity and mortality weekly report. Surveillance summaries (Washington, D.C. : 2002), Cilt 67, Sayı 10, Sayfa 1–11, 2018.
• Sağlık Bakanlığı, “T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2019”, https://www.saglik.gov.tr/Eklenti/40564/0/saglik-istatistikleri-yilligi-2019pdf.pdf, December 23, 2023.
• TÜİK, “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi”, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr, December 23, 2023.
• R Core Team, R., “R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing. Vienna, Austria”, https://www.R-project.org/, December 23, 2023.
• Wickham, H., “ggplot2: Elegant Graphics for Data Analysis”, Springer International Publishing, Cham, 2016. Hall, A.K., Curry, C., “Changing epidemiology and management of deliberate self poisoning in Christchurch”, The New Zealand Medical Journal, Cilt 107, Sayı 987, Sayfa 396–399, 1994.
• Weir, P., Ardagh, M., “The epidemiology of deliberate self poisoning presenting to Christchurch Hospital Emergency Department”, The New Zealand Medical Journal, Cilt 111, Sayı 1063, Sayfa 127–129, 1998.
• Kurt, İ., Güner, E., Kurt, N., Gürel, A., “Adnan Menderes Üniversitesi'nde izlenen zehirlenme olguları”, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 3, Sayfa 37-40, 2004.
• Tutuş, C., Börekçi, D., Parcıklı, G., Temel, F., Sucaklı, M.B., “2013 yılında Muğla ili Marmaris ilçesinde görülen Staphylococcus aureus enterotoksin kaynaklı gıda zehirlenmesinin değerlendirilmesi”, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, Cilt 73, Sayı 2, Sayfa 131-138, 2016.
• Güneş-Çelebi, Z., Börekçi, D., Sezen, F., Temel, F., Dost, M., “Adıyaman İli Kâhta İlçesinde Bir Öğrenci Yurdunda Görülen Gıda Kaynaklı Salgın, Şubat 2015”, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, Cilt 75, Sayı 2, Sayfa 175-182, 2018.
• Bütün, C., Beyaztaş, F.Y., Engin, A., Büyükkayhan, D., Can, M., “Cumhuriyet üniversitesi tıp fakültesi adli tıp anabilim dalı’na başvuran besin zehirlenmesi olgularının değerlendirilmesi”, Van Tıp Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, Sayfa 19-23, 2009.
• Oğur, S., “Bitlis Devlet Hastanesi'nde 2010-2016 yılları arasında görülen gıda zehirlenmesi vakalarının incelenmesi”, Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Cilt 8, Sayı 3, Sayfa 932-946, 2019.
• Bostancı İ., Küpelioğlu, M., Bedir, E., Cinbiş, M., Akşit, M.A., “Çocuk zehirlenme olgularının retrospektif değerlendirilmesi”, Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi, Cilt 8, Sayı 8, Sayfa 143-146, 1999.
• Biçer, S., Sezer, S., Çetindağ, F., Kesikminare, M., Tombulca, N., Aydoğan, G., Aldemir, H., “Çocuk acil kliniği 2005 yılı akut zehirlenme olgularının değerlendirilmesi”, Marmara Medical Journal, Cilt 20, Sayı 1, Sayfa 12-20, 2015.
• Aşkar, Ş., Mumcu, F., Ünal, N., Yıldırım, M., “Kırıkkale ve yöresindeki süt sığırı ve koyunlar ile bunların yetiştiricilerinde brucella antikoru varlığının araştırılması”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 3, 113-116, 2013.
• WHO (World Health Organisation), “Food safety”, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/food-safety, December 23, 2023.