MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSELERİNDE ÖĞRENİM GÖREN MÜLTECİ ÖĞRENCİLERE YÖNELİK ÖĞRENCİ TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 219 - 232, 30.12.2022

Keziban Kodaz Abdulsamad Hafedh Mhana Aldoorı

Öz

2019 Birleşmiş Milletler (BM) küresel göç verilerine göre dünya üzerinde yaklaşık 272 milyon kişi başka bir ifadeyle dünya nüfusunun %3,5’i uluslararası göçmenlerden oluşmaktadır. Hemen hemen her ülke dünya genelinde göçten etkilenmiştir. Dünya özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısında toplu nüfus hareketlerine şahitlik etmiştir. Son elli yıllık dönemde 175 milyondan fazla kişinin kitlesel olarak göç ettiği bilinmektedir. Mültecilerin yapmış olduğu zorunlu göçler neticesinde, gidilen ülkenin, bölgenin ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal yapılarını değiştirerek gidilen coğrafyanın güvenliğini ve istikrarını da etkileyebildiği görülmektedir. Türkiye, coğrafi konumu itibariyle göçmenlere kapılarını açan, ihtiyaç duyanları koruma altına alan ve dünya kamuoyu tarafından da saygı duyulan bin yıllık köklü bir göç geleneğine sahiplik etmiştir. Son dönemlerde Ortadoğu’da, meydana gelen şiddet ve yoğunluğu gittikçe artan toplumsal çatışmalar, siyasi ve askeri belirsizlikler bölgesel karışıklıklar vb. sorunlar Türkiye’nin kültürel ve coğrafi olarak sınır ve yakın olduğu Suriye, Irak, İran gibi komşu ülkelerin çatışma alanlarından kaçarak, oldukça fazla sayıda insanın Türkiye sınırlarına gelmelerine ve sığınma talebinde bulunmalarına sebep olduğu görülmektedir. Göç konusu sadece göç alan devletlerde değil, küreselleşmenin hissedildiği veya yoğun olarak yaşandığı tüm coğrafyalarda gündemin ilk sıralarında yer almakta, herkesi ve her yapıyı ilgilendirmektedir. 2011 yılında göçe etmeye başlayan Suriye vatandaşlarının ülkelerine dönmeyerek, Türkiye’ye yerleşmeye başlaması Türk eğitim politikalarında farklılığa sebep olmuştur. Bütün toplumlarda olmakla beraber göçmen toplumunda da en zayıf, en kırılgan ve en yüksek risk grubunu çocuklar meydana getirmektedir. Okullar, çocukların toplumsal uyumu açısından baskın kültürün kazandırıldığı yerlerdir. Okullar, bu bağlamda mülteci öğrencilerin toplumla bütünleşmesi bakımından önemli bir faktör olarak görülmektedir. Bu araştırmada Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde öğrenim gören öğrencilerin okullarındaki mülteci öğrencilere yönelik tutumları incelenmiştir. Bu amaçla Çorum ili merkez ve ilçelerinde bulunan mesleki ve teknik Anadolu liselerinde öğrenim gören 610 öğrenciye Sağlam ve Kanbur (2017) tarafından geliştirilen Mülteci Öğrenci Tutum Ölçeği (MÖTÖ) uygulanmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda iletişim, uyum ve yeterlik olarak gruplandırılan öğrenci tutumlarının öğrencilerin yaş, cinsiyet, sınıf düzeyi ve sınıfta mülteci öğrenci olup olmaması bakımından kısmen farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göç, mülteci, mesleki ve teknik eğitim, lise öğrencisi

Destekleyen Kurum

Hitit Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 8. Hitit Öğrenci Kongresinde bu makale bildiri olarak sunulmuştur.

THE STUDY OF STUDENT ATTITUDES TOWARDS REFUGEE STUDENTS STUDYING IN VOCATIONAL AND TECHNICAL ANATOLIAN HIGH SCHOOLS

Öz

According to the 2019 United Nations (UN) global migration data, about 272 million people worldwide, in other words, 3.5% of the world's population consists of international migrants. Almost every country has been affected by worldwide migration. The world has witnessed mass population movements, especially in the second half of the twentieth century. It is known that more than 175 million people have massively migrated during the last fifty-year period. As a result of the forced migrations of refugees, new country’s and region’s security and stability can be affected by changing the economic, social, cultural and political structures of the region. Due to its geographical location, Turkey opened its doors to migrants, protected those in need, and is also respected by the world. Turkey has had a thousand years old well-established migration tradition. Recently, as a result of increasing violent and intense social conflicts, political and military uncertainties, regional upheavals, etc., in the Middle East, quite a large number of people come to the borders of Turkey and seek asylum by fleeing the conflict areas of neighbouring countries such as Syria, Iraq, Iran, where Turkey is culturally and geographically has close borders. The issue of migration is at the top of the agenda not only in the states receiving migration, but also in all geographies where globalization is felt or experienced intensively, it also concerns everyone and every structure. The fact that Syrian citizens who started migrating in 2011 did not return to their countries and started settling in Turkey caused a difference in Turkish education policies. As the case in all societies, children are the weakest, most fragile and highest risk group in the migrant community. Schools are places where the dominant culture is acquired in terms of the social harmony of children. In this context, schools are seen as an important factor in terms of the integration of refugee students with society. In this study, the attitudes of students studying in Vocational and Technical Anatolian High Schools towards refugee students in their schools were examined. For this purpose, Refugee Student Attitude Scale (RSAS) developed by Sağlam and Kanbur (2017) was addressed to 610 students studying in Vocational and Technical Anatolian High schools located in the central and districts of Çorum province. Results of the analyses showed that the students’ attitudes which was grouped as communication, harmony and competence partially differ in terms of age, gender, grade level of the students and whether there are refugee students in the classroom.

Anahtar Kelimeler

migration, refugee, vocational and technical education, high school student

Kaynakça

• Akalın, A. (2016). Türkiye’ye Gelen Suriyeli Göçmen Çocukların Eğitim Sorunları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akkayan, T. (1979). Göç ve Değişme. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. No: 2573, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Akman, Y. (2020). Öğretmenlerin Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutumları ile Çok Kültürlü Eğitim Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,49, 247-262. doi: 10.9779/pauefd.442061.
• Aslan, M. (2004). Eğitim Sistemimizin Kapanmayan Yarası-Yükseköğretime Geçiş. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,1, 37–51.
• Ateşok, Z. Ö. (2018). Karşılaştırmalı Perspektiften Uluslararası Mülteci Rejimi Bağlamında Mülteci Eğitimi ve Türkiye Örneği. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bilecik, S. (2019). “Akran Görüşlerine Göre Mülteci Çocukların Sosyal Becerileri Üzerine Nicel Bir Araştırma”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University 18/35 (Haziran-June 2019): 287-314. https://doi.org/10.14395/ hititilahiyat.507178
• BM, (2019). BM Küresel Göç İstatistikleri. [Adobe Acrobat Reader sürümü]. Erişim adresi: https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/publications/wallchart/docs/M igrationStock2019_Wallchart.pdf
• Coşkun, İ., Emin, M. (. (2016). Türkiye’deki Suriyelilerin Eğitiminde Yol Haritası Fırsatlar ve Zorluklar. İstanbul.SETA: [Adobe Acrobat Reader sürümü]. Erişim adresi: http://file.setav.org/Files/Pdf/20160906135243_turkiyedeki-suriyelilerin-egitiminde-yol- haritasi-pdf.pdf
• Ehntholt, K. A., Yule, W. (2006). Practitioner Review: Assessment and treatment of refugee children and adolescents who have experienced war-related trauma. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(12), 1197-1210. doi:10.1111/j.1469-7610.2006.01638.x
• Emin M.N. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi. 1. Baskı. SET Vakfı İktisadi İşletmesi. İstanbul,
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi 1(1),26- 42.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2021). İstatistikler, göç alanındaki güncel sayılar. Erişim adresi: 19,.09 https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli Mülteci Çocukların Kültürel Uyum Sürecinde Okul Psikolojik Danışmanlarına Düşen Rol ve Sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768- 1776.
• Karaağaç Cırıt, F., Güvenç, H. (2019). Resmi İlkokullara Devam Eden Suriyeli Mülteci Öğrencilerin Eğitim Sorunları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, vol.11, is.18. Doi: 10.26466/opus.530733.
• Keskin, A. (2019). Ortaokullardaki Mülteci Öğrencilere Yönelik Öğretmen ve Öğrencilerin Tutumlarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Siirt.
• Kılcan, B., Çepni, O., Kılınç, A. Ç. (2017). Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 14(2), 1045-1057. doi:10.14687/jhs.v14i2.4324.
• Koçoğlu, E. ve Salur, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin göç ve mülteci sorununa ilişkin tutumlari, Kırşehir Eğitim. Fakültesi Dergisi, 19(3), 2408-2425. doi:10.29299/kefad.2018.19.03.017
• Koehler, C., Schneider, J. (2019) Young refugees in education: the particular challenges of school systems in Europe. Comparative Migration Studies (2019) 7:28 https://doi.org/10.1186/s40878-019-0129-3.
• Korkmaz, Ö., Tunç, S. (2010). Mesleki-Teknik Eğitim Öğretmenlerinin Bilgisayar ve İnternet Temelli Öğretim Materyallerinden Yararlanmaya İlişkin Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt (11), Sayı (3), Sayfa (264).
• MEB, (2021). Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, Göç ve Acil Durumlarda Eğitim Daire Başkanlığı. [Adobe Acrobat Reader sürümü]. Erişim adresi: https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_01/27122650_ocak_2021.pdf
• On Birinci Kalkınma Planı (2019). Mükerrer Resmî Gazete Sayı: Sayı: 30840. [Adobe Acrobat Reader sürümü]. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190723M1.pdf
• Özcan, A. (2018). Çok Kültürlülük Bağlamında Türkiye’nin Suriyeli Öğrencilere Yönelik Eğitim Politikası. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 17-29.
• Özer, M. (2018). 2023 Eğitim Vizyonu ve Mesleki ve Teknik Eğitimde Yeni Hedefler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science Cilt/Volume 8, Sayı/Number 3, Aralık/December 2018; Sayfa/Pages 425-435 DOI: 10.5961/jhes.2018.284
• Palaz, T., Çepni, O., & Kilcan, B. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Mülteci Öğrencilere Yönelik Düşüncelerinin ve Tutumlarinin Belirlenmesi. Electronic Turkish Studies, 14(3), 1661- 1687. Doi: 10.29228/TurkishStudies.22631.
• RAM, (2018). İzmir İli Konak İlçesi İlkokullarındaki Öğretmen ve Öğrencilerin, Suriyeli Öğrencilere Yönelik Sosyal Kabul Düzeylerinin Tespit Edilmesi. [Adobe Acrobat Reader sürümü]. Erişimi adresi: http://konakram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/35/01/164246/dosyalar/2018_10/08115626_Y ZMYR_YLY_KONAK_YLYESY_04.10.2018.pdf
• Safi Keykaleh, M., Jahangiri, K., Tabatabaie, S. (2017). Mental health challenges in immigrant and refugee children and adolescents: a systematic review. Health in Emergencies and Disasters, 3(1), 3-10.
• Sağlam, H. İ. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323.
• Sağin, A. E., Güllü, M. (2020). Suriyeli öğrencilerin okula uyum süreci; Sportif etkinliklerin rolü. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(3), 86-99.
• Seçgin, F., Erten Özalp, R. (2020). Öğretmen ve Öğrenci Perspektifinden Sığınmacı Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersinde Yaşadıkları Sorunlar. Journal of History School, 49, 4215-4244.
• Sezgin, İ. (1999). 16. Millî Eğitim Şûrası: Konuşmalar, Görüşler, Kararlar ve Raporlar. Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• Şahinkesen, A. (1992). Eğitimde İkili Sistem (Okul-İşyeri İşbirliğine Dayalı Sistem). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. Cilt (25), Sayfa (691).
• Terzi, R., Göçen, A., Altun, B. (2019). Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutumların Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi: Revize Edilmiş Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum Ölçeği. Sakarya Universıty Journal Of Educatıon. Aralık 9(3) 476-494, Doi:10.19126/suje.526197
• Türkiye Göç Raporu (2016). T.C. Göç Politika ve Projeleri Dairesi Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları Yayın No: 40 Nisan. [Adobe Acrobat Reader sürümü]. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/YillikGocRaporlari/2016_yiik_goc_raporu_hazir an.pdf
• YUKK, (2013). 6458 No.lu Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/04/20130411-2.htm