The Effects of Fasting on Mental Health: An Experimental Research

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 2, 1007 - 1028, 30.12.2021

Mehmet Çınar

https://doi.org/10.14395/hid.958876

Cited By: 2

Öz

In this study, by moving from the effects of fasting on mental health, it is assumed that there could be a rise or decrease in the symptoms of mental health during one month,after Ramadan comparing to conditions before Ramadan. In this sense, the aim of this study is to determine the effects of fasting on mental health. In addition, it is also analysed whether the mental health levels of the participants differ according to gender. The research was designed according to one group pre-test post-test design, which is one of the models among pre-experimental designs. In this model, which is also known as a weak experimental design, an independent variable is applied to a randomly chosen group. Evaluations are made both before the experiment (pre-test) and after the experiment (post-test). In this study, likewise, to determine the effects of fasting on mental health, “Brief Symptom Inventory” was applied as pre-test one week before the fasting started. Just after the fasting ended, it was also applied as the post-test. As such, we aim to understan whether there is a significant difference in two mental health scores obtained as a result of these two tests. To become a participant in the research the following criteria were considered: (1) not having a physical disability, (2) not having a mental disability, (3) not using psychiatric medicine, (4) not being addicted to alcohol or drugs and (5) being an adult. In addition, those who do not fast at least for three weeks were not included in the study. In thise research, “Demographic Data Form” and “Brief Symptom Inventory” were used as data collection forms. When the distribution based on gender is considered, 38 (55,9%) of the participants are female, and 30 (44,1%) are males with a total of 68 people. For the analysis of the research data, SPSS 23.00 package program was used. Before starting analyses, it was checked whether the scales show a normal distribution or not. For the scales to fulfil the normal contribution conditions, the skewness and kurtosis values to determine normality must be between +1.5 and -1.5. As the research data showed a normal distribution, (the related values are provided) parametrical tests were used. Within this context, independent groups t test was used to determine whether mental health differentiates at a meaningful level based on gender or not. In order to determine whether the pre-test and post-test scores for mental health show a statistically significant difference in the general and sub-levels of the scale, dependent groups t test was applied. The impact values were calculated using online websites. In this e-study, it was concluded that participants showed statistically significant difference between the average pre-test and post-test scores they had for negative ego (t67=3,776; p<.05) and hostility (t67=2,360; p<.05) subscales of mental health. In other words, it was found out that the participants showed a statistically significant decrease in their negative ego and hostility levels after the experiment. Cohen’s d statistics refers to an influence quantity of fasting at a low level on the negative ego (d=0.45) and hostility (d=0.28) sub-dimensions of mental health. In this case, it was concluded that fasting has positive effects on negative ego and hostility sub-dimensions of mental health. Moreover, according to gender differences, when the differences in pre-test and post-test average scores are taken into consideration, while no statistically significant difference was found in male participants’ scores in pre-test and post-test average scores (p>.05), statistically significant differences were found in pre-test and post-test scores in female participants in sub-dimensions of overall mental health (t37=2,541; p<.05) and depression (t37=2,988; p<.05), negative ego (t37=3,978; p<.05), hostility (t37=2,330; p<.05). It was confirmed that in female participants, post-test average scores are significantly lower compared to pre-test average scores in terms of overall mental health, depression and, negative ego and hostility sub-dimensions. Using Cohen d statistics, it was found out that the effects of fasting on female participants’ decreasing mental health indications are at a low level in general (d=0.41), at a low level in depression sub-dimension (d=0.48), at a low level, for negative ego (d=0.64) at a medium level, and for hostility (d=0.37) at a low level. The fact that fasting shows significant differences on mental health for women, while it does not show any significant differences in men reveals that the effects of fasting on the indications of mental health can change depending on the gender.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Mental Health, Prayer, Ramadan, Fasting

Oruç İbadetinin Ruh Sağlığı Üzerine Etkisi: Deneysel Bir Araştırma

Öz

Bu araştırmada oruç ibadetinin ruh sağlığı üzerine etkilerinden yola çıkarak, bir aylık süre içerisinde yani ramazan ayı öncesine göre ramazan ayı sonrasında değerlendirilen ruh sağlığı belirtilerinin düzeyinde bir düşüş veya artış olabileceği varsayılmıştır. Bu kapsamda araştırmanın amacı oruç ibadetinin ruh sağlığı üzerine etkisini belirlemektir. Bu amacın yanı sıra katılımcıların ruh sağlığı düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Araştırma, deneme öncesi modellerden tek grup ön test - son test modeline göre tasarlanmıştır. Zayıf deneysel model olarak da bilinen bu modelde, rastgele seçilmiş deneklere deneysel işlem uygulanır. Hem deney öncesinde (ön test) hem de deney sonrasında (son test) ölçümler yapılır. Araştırmada oruç ibadetinin ruh sağlığı üzerine etkisini belirlemek için oruç ibadetine başlamadan bir hafta öncesinde “Kısa Semptom Envanteri” ön test olarak uygulanmıştır. Oruç ibadetinden hemen sonra da son test olarak uygulanmıştır. Bu kapsamda iki ölçmede elde edilen ruh sağlığı aritmetik ortalama puanları arasında anlamlı derecede bir fark gösterip göstermediği belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada katılımcı olmak için (1) fiziksel bir engeli olmama, (2) ruhsal bir rahatsızlığı olmama, (3) psikiyatrik ilaçlar kullanmama, (4) alkol ve uyuşturucu bağımlısı olmama ve (5) yetişkin olma kriterleri göz önünde tutulmuştur. Ayrıca en az üç hafta oruç tutmayanlar araştırmaya dahil edilmemiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Demografik Bilgi Formu” ve “Kısa Semptom Envanteri” kullanılmıştır. Örneklemin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında 38’inin (%55,9) kadın, 30’unun (%44,1) erkek olduğu görülmektedir. Örneklem, toplam 68 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada verilerin analizinde SPSS 23.00 paket programı kullanılmıştır. Analizlere geçmeden önce veri setinin normal dağılım gösterip göstermediğine bakılmıştır. Veri setinin normal dağılım şartını yerine getirebilmesi için çarpıklık ve basıklık değerlerinin +1.5 -1.5 arasında bir değer almış olması gereklidir. Araştırma verileri normal dağıldığı için (ilgili değerler sağlanmış) parametrik testler kullanılmıştır. Bu kapsamda ruh sağlığının cinsiyet göre istatiksel olarak anlamlı derecede farklılaşma gösterip göstermediğini belirlemek için bağımsız gruplar t testi uygulanmıştır. Ölçeğin genelinde ve alt boyutlarında ruh sağlığı düzeylerinin ön test ve son test aritmetik ortalama puanlarının istatiksel olarak anlamlı derecede farklılaşma gösterip göstermediğini belirlemek için ise bağımlı gruplar t testi yapılmıştır. Etki değerleri çevrimiçi siteler kullanılarak hesaplanmıştır. Araştırmada katılımcıların ruh sağlığının olumsuz benlik (t67=3,776; p<.05) ve hostilite (t67=2,360; p<.05) alt boyutundan aldıkları ön test ve son test aritmetik ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaşma gösterdiği bulgusuna ulaşılmıştır. Başka bir ifadeyle katılımcıların deney sonrası olumsuz benlik ve hostilite düzeylerinde istatiksel olarak anlamlı derecede bir düşüş olduğu bulgusu saptanmıştır. Cohen’s d istatistiği ise uygulanan oruç ibadetinin ruh sağlığının olumsuz benlik (d=0.45) ve hostilite (d=0.28) alt boyutunda küçük düzeyde bir etki büyüklüğüne işaret etmektedir. Bu durumda oruç ibadetinin ruh sağlığının olumsuz benlik ve hostilite boyutunda olumlu etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca cinsiyete göre ön test ve son test aritmetik ortalama puanlarının farkına bakıldığında erkek katılımcılarda ruh sağlığı genelinde ve alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı derecede fark tespit edilemezken (p>.05), kadın katılımcılarda ruh sağlığının geneli (t37=2,541; p<.05) ve depresyon (t37=2,988; p<.05), olumsuz benlik (t37=3,978; p<.05), hostilite (t37=2,330; p<.05) boyutlarında ön test ve son test aritmetik ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaşma gösterdiği bulgusuna ulaşılmıştır. Başka bir ifadeyle kadınlarda ruh sağlığının geneli ve depresyon, olumsuz benlik, hostilite boyutlarının ön test aritmetik ortalama puanlarına göre son test aritmetik ortalama puanlarının anlamlı derecede düşük olduğu saptanmıştır. Cohen d istatistiği oruç ibadetinin ruh sağlığının kadınlardaki azalan belirtilere etkisinin genelinde (d=0.41) küçük düzeyde, depresyon boyutunda (d=0.48) küçük düzeyde, olumsuz benlik boyutunda (d=0.64) orta düzeyde, hostilite boyutunda (d=0.37) küçük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Oruç ibadetinin ruh sağlığı üzerine etkisi kadınlarda anlamlı fark gösterirken, erkeklerde anlamlı fark göstermemesi, orucun ruh sağlığı belirtileri üzerinde etkisinin cinsiyete göre farklılık gösterebileceğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Ruh Sağlığı, İbadet, Ramazan, Oruç

Kaynakça

• Bayani, Ali Asghar vd. “The Impact of Fasting on the Psychological Well-Being of Muslim Graduate Students”. Journal of Religion and Health 59/6 (01 Aralık 2020), 3270-3275. https://doi.org/10.1007/s10943-018-00740-3
• Baynal, Fatma. “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2015), 206-231.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, 30. Basım, 2021.
• Can, Abdullah. Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem, 2. Basım, 2014.
• Certel, Hüseyin. “İslamî İbadetlerin Psiko-Sosyal İşlevleri”. EKEV Akademi Dergisi 1/3 (1998), 149-156.
• Cirhinlioğlu, Zafer vd. Dindarlık, Ruh Sağlığı ve Modernite. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2013.
• Cohen, Jacob. Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. Hillsdale, NJ: Erlbaum, 1988.
• Gök, Hülya. “Düzenli Namaz Kılma ve Kılmama ile Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 5/1 (05 Ocak 2019), 134-160.
• Güldaş, Fatümetül Zehra. “Cognitive-Behavioral-Related Prayer Types and Mental Health Relations among Muslim Samples”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25/1 (15 Haziran 2021), 437-454.
• Gürsu, Orhan. “Ergenlik Dönemi Dindarlığı ile Ruh Sağlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34/34 (01 Aralık 2015), 49-75.
• Hayta, Akif. “U.Ü. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İbadet ve Ruh Sağlığı (Psiko-Sosyal Uyum) İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (01 Ocak 2000), 487-505.
• Javanbakht, Maryam vd. “Effect of Ramadan Fasting on Self Esteem and Mental Health of Students”. Journal of Fundamentals of Mental Health 11/444 (01 Ocak 2010), 266-273.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset, 2017.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel, 35. Basım, 2020.
• Kartal, Fatma vd. “Bir Üniversite Hastanesindeki Sağlık Çalışanlarında Ramazan Orucunun Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri”. Sakarya Tıp Dergisi 11/2 (15 Haziran 2021), 337-346. https://doi.org/10.31832/smj.811781
• Kimter, Nurten. “Oruç ve Öfke Kontrolü Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (2015), 7-54.
• Koç, Mustafa. “Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Algılarının Ruh Sağlığına Etkileri Üzerine Bir Alan Araştırması”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/10 (15 Aralık 2004). https://doi.org/10.17335/suifd.18472
• Koç, Mustafa. Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Psikolojisinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Koushali, Ali Noruzi vd. “Effect of Ramadan Fasting on Emotional Reactions in Nurses”. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research 18/3 (2013), 232-236.
• Köylü, Mustafa. “Ruh ve Beden Sağlığı Üzerine Yapılan Araştırmaların Bir Değerlendirilmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28/28 (01 Şubat 2010), 5-36. https://doi.org/10.17120/omuifd.40460
• Mager, Donald E. vd. “Caloric Restriction and Intermittent Fasting Alter Spectral Measures of Heart Rate and Blood Pressure Variability in Rats”. FASEB Journal: Official Publication of the Federation of American Societies for Experimental Biology 20/6 (Nisan 2006), 631-637. https://doi.org/10.1096/fj.05-5263com
• Mousavi Seyed, Ali vd. “Effect of Fasting on Mental Health in the General Population of Kermanshah, Iran”. Journal of Fastıng and Health 2/2 (01 Ocak 2014), 65-70.
• Müslim b. el-Haccâc, Ebu’l-Hüseyn el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî. V Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-’Arâbî, 1991.
• Nasiri, Mohammad - Lotfi, Alireza. “Effect of Fasting on Spiritual Health, Mental Health, and Control of Aggression”. Journal of Nutrition,Fasting and Health 8/3 (Eylül 2020), 169-175. https://doi.org/10.22038/jnfh.2020.48854.1266
• Özel, Yasemin vd. “Üniversite Öğrencilerinde Ruhsal Durumun İncelenmesi”. Özgün Araştırma 6/2 (2020), 220-228.
• Sağır, Zeynep. Kültürel Uyum Ruh Sağlığı ve Din. İstanbul: DEM Yayınları, 2018.
• Şahin, Nesrin - Durak, Ayşegül. “Kısa Semptom Envanteri (Brief Symptom Invetory-BSI): Türk Gençleri İçin Uyarlanması.” Türk Psikoloji Dergisi 9/31 (1994), 44-56.
• Şengül, Fatma. Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Şentepe, Ayşe. Ruh Sağlığı Belirtilerinin Yordayıcısı Olarak Affetme ve Dindarlık İlişkisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Şirin, Turgay. “Üniversite Öğrencilerinin Dini Tutumları ile Ruh Sağlığı İlişkisinin İncelenmesi” 6/4 (2017), 65-88.
• Tabachnick, Barbara - Fidell, Linda. Using Multivariate Statistics (sixth ed.). Boston, 2013.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed et-. el-Mu‘cemu’l-evsat. thk. Târık b. Ivazullah - Abdülmuhsin b. İbrahim el-Huseynî. X Cilt. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1995.
• Tix, Andy - Frazier, Patricia. “The Use of Religious Coping during Stressful Life Events: Main Effects, Moderation, and Mediation”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 66/2 (Nisan 1998), 411-422. https://doi.org/10.1037//0022-006x.66.2.411
• Türk, Nurdoğan. “İslâm’da Duanın Ruh Sağlığına Katkısı”. Kilitbahir 17 (18 Eylül 2020), 74-109. https://doi.org/10.5281/zenodo.4033468
• Ural, Ayhan - Kılıç, İbrahim. Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık, 4. Baskı., 2013.
• Uysal, Veysel. “Kentsel Hayatta Dindarlık ve Oruç ibadetinin Bireysel-Toplumsal Yansımaları”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32 (2007), 19-44.
• Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din. Adana: Karahan Kitabevi, 2013.
• Yapıcı, Asım - Kayıklık, Hasan. “Ruh Sağlığı Bağlamında Dindarlığın Öz Saygı ve Kaygı ile İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 3/9 (01 Ocak 2005), 177-206.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Meâli Şerifi. çev. Elmalılı M. Hamdi Yazır. İstanbul: İşaret Yayınları, 2000.
• Yitik, Ali İhsan. “Oruç”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/414-416. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• WebPower Statistical Power Analysis Online. “Effect Size Calculator for t test”. Erişim 24 Ağustos 2021. https://webpower.psychstat.org/models/means01/effectsize.php