Kansere Yönelik Dinî Yüklemeler Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 2, 842 - 869, 30.12.2024

Emine Kurt , İbrahim Gürses

https://doi.org/10.14395/hid.1531151

Öz

Kanser, artan vaka sayıları ve mortalite oranlarıyla küresel düzeyde bir sağlık sorunu olmanın ötesinde psikososyal ve manevi boyutları da olan önemli bir krizdir. Hastalarda görülen “neden ben?”, “neden kanser oldum?”, “Tanrı, bunu neden bana verdi?” gibi sorgulamalar, kanserin bireyin anlam ve inanç dünyasını sarsan varoluşsal ve manevi bir kriz olduğunu göstermektedir. Kanserin nedenine yönelik bu sorgulamalar ve arayış, hastanın kanser deneyiminde anlam bulma girişimini yansıtır. Anlam arayışı, bir krizin neden meydana geldiğini ve etkisinin ne olduğunu anlama ihtiyacını içerir. Anlamın ele alındığı yollardan birisi de nedensel yüklemelerdir. Kanser söz konusu olduğunda çevresel faktörler, şans, stres, kalıtım, diyet veya belirli kanserojenler gibi bilinen çok sayıda nedensel faktör sıralanabilir. Diğer taraftan hem kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalıklarda hem de günlük hayatta insanlar sadece yaşam tarzı ve şans gibi seküler yüklemelerde bulunmazlar. Pek çok insan gündelik yaşamda sıradan olaylar yanında, travmatik ve kendilerini çaresiz bırakan olayların nedenlerini açıklamada “Allah’ın takdiri, hikmet, kader, Tanrı’nın iradesi” gibi dini yüklemelerde bulunurlar. Özellikle afetler, ölüm ve ciddi hastalıklar gibi hayatın elem verici olayları karşısında insanın anlam arayışı derinleşir. Burada geniş bir anlam sistemi olarak din, insana aradığı cevapları bulmada yol gösterir. Nedensel atıflar, kanser hastalarında kişisel kontrol duygusuyla ilişkili olarak psikososyal iyilik halini etkilediği gibi “Allah’ın takdiri, Tanrı’nın iradesi” gibi dini/manevi faktörlere atıfta bulunma kanser karşısında umut ve kontrol duygusunu güçlendirebilir. Travmatik bir olayı hayra yorma ve bunda hikmet arama, psikososyal uyumu arttırırken; manevi çatışma, cezalandıran ve gazap eden Tanrı algısı gibi olumsuz manevi değerlendirmeler uyumu zorlaştırabilir. Dolayısıyla kanser hastalarında, kansere ilişkin nedensel atıfların bilinmesi ve anlaşılması hastalık sürecinin seyri ve tedavi yaklaşımları açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle bu araştırmanın amacı, Müslüman Türk kanser hastalarında, kanserin çeşitli yön ve boyutlarıyla önemli bağlantıları olan nedensel açıklamaları ve bu açıklamalar içinde dinî yüklemelerin yerini incelemek olarak belirlenmiştir. Araştırma yöntemi olarak hastaların kanser olgusuna ilişkin “yaşantılarını ve anlamlarını ortaya çıkarabilmek” amacıyla nitel araştırma desenlerinden, fenomonolojik yaklaşım esas alınmıştır. Veriler, Bursa Ali Osman Sönmez Onkoloji Hastanesi’nde ayakta tedavi gören ve meme kanseri tanısı almış 11 kadın hasta ile yapılan mülakatlar sonucunda elde edilmiştir. Elde edilen veriler, MAXQDA 20 programı kullanılarak içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda kansere yönelik nedensel açıklamalar, “dinî olmayan yüklemeler” ve “dinî yüklemeler” şeklinde iki kategoriye ayrılmıştır. Dinî olmayan yüklemeler, “stres ve sıkıntı”, “kalıtım”, “sigara” ve “sağlıksız beslenme” olarak kodlanmıştır. Bunlar içinde frekansı en yüksek kod “stres ve sıkıntı” olurken en düşük kod “sağlıksız beslenme” olmuştur. Dinî yüklemelerde ise “imtihan”, “sevgi”, “terbiye” ve “takdir” şeklinde dört kod tanımlanmıştır. Dinî yüklemeler içinde frekansı en yüksek atıf “imtihan” iken en düşük atıf ise “takdir” olmuştur. Bu araştırmada yer alan hastaların, kansere yönelik nedensel açıklamalar içinde dinî yüklemelere, diğer yüklemelere göre daha fazla yöneldikleri ancak başta dinî yüklemeler olmak üzere aynı anda birden fazla faktöre (imtihan, stres vb.) atıfta bulundukları tespit edilmiştir. Bu bulgu hastaların, kanserin nedenleri üzerinde hem kendilerinin hem de Allah’ın bir yetkisi olduğunu kabul ettikleri şeklinde yorumlanmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubu bağlamında ulaşılan bir başka önemli sonuç ise dinî yüklemeler, kanseri anlamlandırma ve açıklama yanında başa çıkma ve manevi gelişim kaynağı olarak da önemli bir role sahiptirler. Ayrıca kanseri, “Allah’tan gelen bir imtihan” ya da “Allah’ın sevgili kulu olma”nın bir sonucu olarak anlamlandıran hastaların, Allah yanında bir kul olarak kendilerini daha değerli hissettikleri ve hastalığı daha kolay kabullendikleri belirlenmiştir. Bu sonuç, kanser hastalarında olumlu dinî yüklemelerin, benlik saygısının artması yönünde bir etki oluşturduğunu göstermektedir. Bu araştırmanın sınırlılıkları bağlamında elde edilen bulgu ve sonuçlar, kanser hastalarında başta dinî yüklemelerin, farklı kanser türlerini ve evrelerini içeren geniş örneklem gruplarında ileri düzey araştırmalarla incelenmesi gereken önemli bir konu olduğunu göstermektedir. Ayrıca ülkemizde henüz yolun başında olan onkoloji manevi danışmanlığı için etkin destek müdahaleleri ve modellerin planlanabilmesi için dinî yüklemeleri ve bunların farklı değişkenlerle (psiko-sosyal uyum, başa çıkma, depresyon, kaygı vb.) ilişkisini ve aracı rolünü ele alan araştırmalar yapılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Kanser, Atıf Kuramı, Dinî Atıf, Anlam

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur. Bu makale, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsüne bağlı olarak gerçekleştirilen “Kanser Hastalarında Manevi Danışmanlık Uygulamalarının Kaygı ve Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi” (Bursa, 2021) başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

A Qualitative Study on Religious Attributions Regarding Cancer

Öz

Cancer is a significant crisis that goes beyond being a global health issue marked by increasing incidence and mortality rates; it also encompasses psychosocial and spiritual dimensions. The existential and spiritual crises experienced by cancer patients are reflected in questions such as “Why me?”, “Why did I get cancer?”, and “Why did God give this to me?”. These inquiries reflect patients’ attempts to find meaning in their cancer journey. The search for meaning involves understanding the reasons behind a crisis and its impact on their lives. One way to address meaning is through causal attributions. In the context of cancer, various known causal factors can be identified, including environmental influences, bad luck, stress, heredity, diet, or specific carcinogens. On the other hand, in both life-threatening diseases such as cancer and daily life, people often go beyond secular explanations, such as lifestyle and bad luck. Many people turn to religious attributions, including “Allah’s will,” “destiny,” or “divine wisdom” to make sense of traumatic and overwhelming events in their lives. The search for meaning intensifies during distressing events such as disasters, death, and serious illnesses. Religion, as a comprehensive system of meaning, guides individuals in finding the answers they seek. Causal attributions affect the psychosocial well-being of cancer patients by shaping their sense of personal control. Referring to religious factors, such as “Allah’s will”, can enhance hope and a sense of control when facing cancer. Interpreting a traumatic event as having a divine purpose and seeking wisdom in it can increase psychosocial adjustment. In contrast, negative spiritual evaluations, such as spiritual conflict and perceiving God as punishing, can hinder adjustment. Therefore, understanding the causal attributions related to cancer is crucial for managing the disease and treatment approaches. The aim of this research is to examine causal explanations, including religious attributions that have significant connections with various aspects and dimensions of cancer in Muslim Turkish cancer patients. A phenomenological approach, one of the qualitative research designs, was adopted to understand the experiences and meanings patients attribute to the phenomenon of cancer. Data were collected through interviews with 11 female patients diagnosed with breast cancer who were receiving outpatient treatment at Bursa Ali Osman Sönmez Oncology Hospital. The data were analyzed subjected to content analysis using the MAXQDA 20 program. The findings categorized causal explanations for cancer into “non-religious attributions” and “religious attributions.” Non-religious attributions were coded as “stress and distress,” “heredity,” “smoking,” and “unhealthy diet.” Among these, “stress and distress” was the most frequent code, while “unhealthy diet” was the least frequent. Religious attributions were coded as “test”, “love”, “discipline”, and “destiny.” Among these, “test” was the most frequent religious attribution, while “destiny” was the least frequent. The study found that patients tended to make more religious attributions for cancer compared to non-religious ones, while also simultaneously referring to multiple factors (such as test and stress). This finding suggests that patients acknowledge both their own agency and Allah’s authority in the causes of cancer. Another significant result was that religious attributions played a crucial role not only in making sense of and explaining cancer but also as a source of coping and spiritual growth. Patients who perceived cancer as a test from Allah or a result of being loved by Allah felt more valued and accepted the illness more readily. This result shows that positive religious attributions increase self-esteem in cancer patients. The findings obtained within the limitations of this research indicate that religious attributions are a significant subject requiring further investigation in broader sample groups including different types and stages of cancer. Furthermore, to effectively plan support interventions and models for oncology spiritual counseling, which is still in its early stages in our country, it is suggested to conduct research on the relationship and meditating role of religious attributions with various variables, such as psychosocial adjustment, coping, depression, and anxiety.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Cancer, Attribution Theory, Religious Attribution, Meaning

Kaynakça

• Ahn, Eunmi vd. “Impact of Breast Cancer Diagnosis and Treatment on Work-Related Life and Factors Affecting Them.” Breast Cancer Research and Treatment 116/3 (2009), 609–616. https://doi.org/10.1007/s10549-008-0209-9
• Alaloul, Fawwaz vd. “Spirituality in Arab Muslim Hematopoietic Stem Cell Transplantation Survivors: A Qualitative Approach.” Cancer Nursing 39/5 (2016), E39–E47. https://doi.org/10.1097/NCC.0000000000000312
• Albayrak, Ahmet vd. “Kanser Hastalarında Yaşam Kalitesini Etkileyen Din ve Maneviyat Üzerine Teorik Yaklaşımlar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/40 (2019), 349-376. https://doi.org/10.17335/sakaifd.605552
• Aydın, Cüneyd. “Kader İnancının Savunma Mekanizması ve Dini Başa Çıkma Kavramları Açısından Değerlendirilmesi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/35 (2019), 101-122. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.469645
• Apaydın, Halil vd. “Hastalık Sürecinde Bireylerin Dinî Eğilimlerine Psikolojik Bir Yaklaşım.” Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/3 (2015), 5–51. https://doi.org/10.18498/amauifd.40799
• Aronson, Elliot vd. Sosyal Psikoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2018.
• Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak: Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Baider, Lea-Sarell, Moshe. “Perceptions and Causal Attributions of Israeli Women with Breast Cancer Concerning Their Illness: The Effects of Ethnicity and Religiosity.” Psychotherapy and Psychosomatics 39/3 (1983), 136–143.
• Başara, Berrak Bora vd. (eds). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2021. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı, 2023.
• Bray, Freddie vd. “Global Cancer Statistics 2022: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries”. CA: A Cancer Journal for Clinicians 74/3 (2024), 229-263. https://doi.org/10.3322/caac.21834
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük İslâm İlmihali. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi, 1990.
• Carney, Lauren M- Park, Crystal L. “Cancer Survivors’ Understanding of the Cause and Cure of Their Illness: Religious and Secular Appraisals.” Psycho-Oncology 27/6 (2018), 1553–1558. https://doi.org/10.1002/pon.4691
• Cengil, Muammer. “Depresyonu Önlemede Dini İnancın Koruyucu Rolü.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3/3 (2003), 129–152.
• Cesur, Nur-Ayten, Ali. “Hemodiyaliz Hastalarında Travma Sonrası Manevi Gelişim Üzerine Nitel Bir Çalışma.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 22/1 (2022), 155–186. https://doi.org/10.33415/daad.1030537
• Chida, Yoichi vd. “Do Stress-Related Psychosocial Factors Contribute to Cancer Incidence and Survival?” Nature Clinical Practice. Oncology 5/8 (2008), 466–475. https://doi.org/10.1038/ncponc1134
• Çifçi, Aişe. Hastalıklarla Başa Çıkmada Dinin Rolü: Kanser Hastaları Örneği. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Coşgun, Rabia-Tokur, Behlül. “Ağır Hastalarda Dini Başa Çıkma.” Journal of Analytic Divinity 6/2 (2022), 122–144. https://doi.org/10.46595/jad.1127744
• Costanzo, Erin S. vd.. “Common-Sense Beliefs about Cancer and Health Practices Among Women Completing Treatment for Breast Cancer.” Psycho-Oncology 20/1 (2011), 53–61. https://doi.org/10.1002/pon.1707
• Ćufta, Muharrem. Kanser Hastalığı ile Başa Çıkmada Dinî İnanç ve Tutumların Rolü: Kosova Örneği. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Dumalaon-Canaria, Jo Anne vd.. “What Causes Breast Cancer? A Systematic Review of Causal Attributions among Breast Cancer Survivors and How These Compare to Expert-Endorsed Risk Factors.” Cancer Causes & Control 25/7 (2014), 771–785. https://doi.org/10.1007/s10552-014-0377-3
• Faller, Hermann vd. “Causal Attribution and Adaptation among Lung Cancer Patients.” Journal of Psychosomatic Research 39/5 (1995), 619–627. https://doi.org/10.1016/0022-3999(94)00002-6
• Ferrucci, Leah M. vd. “Causal Attribution Among Cancer Survivors of the 10 Most Common Cancers.” Journal of Psychosocial Oncology 29/2 (2011), 121–140. https://doi.org/10.1080/07347332.2010.548445
• Gall, Terry Lynn-Bilodeau, Cynthia. “‘Why Me?’ – Women’s Use of Spiritual Causal Attributions in Making Sense of Breast Cancer.” Psychology & Health 32/6 (2017), 709–727. https://doi.org/10.1080/08870446.2017.1293270
• Gencer, Nevzat. Hemodiyaliz Hastalarında Dindarlık ve Öznel İyi Oluş. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Gorsuch, Richard L.-Smith, Craig S. “Attributions of Responsibility to God: An Interaction of Religious Beliefs and Outcomes.” Journal for the Scientific Study of Religion 22/4 (1983), 340–352. https://doi.org/10.2307/1385772
• Greenberg, Jeff vd. Sosyal Psikoloji. Ankara: Palme Yayınevi, 2023.
• Güler, Ahmet vd. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Gulyn, Linda McKenna-Youssef, Fatma. “Attribution of Blame for Breast and Lung Cancers in Women.” Journal of Psychosocial Oncology 28/3 (2010), 291–301. https://doi.org/10.1080/07347331003689052
• Gümüş, Aysun Babacan. “Meme Kanserinde Psikososyal Sorunlar ve Destekleyici Girişimler.” Meme Sağlığı Dergisi 2/3 (2006), 108–114.
• Gürses, İbrahim. “Yükleme Teorisi ve Din İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2008), 359–377.
• Hayta, Akif. “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslâm’da Allah Tasavvuru”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/12 (2006), 29–63.
• Heider, Fritz. The Psychology of Interpersonal Relations. New York: John Wiley & Sons Inc., 1958.
• Hogg, Michael A.-Vaughan, Graham M. Sosyal Psikoloji. çev. İbrahim Yıldız-Aydın Gelmez. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2021.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Hood, Ralph W. vd. The Psychology of Religion: An Empirical Approach. New York: The Guilford Press, Fourth Edition., 2009.
• İnal, Salihanur-Gürsu, Orhan. “Kanser Hastalığını Kabul, Anlamlandırma ve Açıklamada Manevi Danışmanlık Hizmetlerinin Etkisi.” Turkish Academic Research Review 8/2 (2023), 957–977. https://doi.org/10.30622/tarr.1288125 Jenkins, Richard A.-Pargament, Kenneth I. “Cognitive Appraisals in Cancer Patients.” Social Science & Medicine 26/6 (1988), 625–633. https://doi.org/10.1016/0277-9536(88)90027-5
• Kaba, İlker. “Stres, Ruh Sağlığı ve Stres Yönetimi: Güncel Bir Gözden Geçirme”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi 73 (2019), 63–81.
• Kalgı, Mehmet Emin. “Covid-19 Salgınına Yakalanan Kişilerde Dindarlık ve Dinî Başa Çıkma”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 21/1 (2021), 131–150. https://doi.org/10.33420/marife.908432
• Kalgı, Mehmet Emin. “Koronavirüs Salgını ve Dindarlıkla İlgili Yapılmış Ampirik Çalışmaların Analizleri”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0/53 (2021), 111–132.
• Kaplan, Hasan vd. “Doğal Afetleri Anlamlandırma ve Başa Çıkma: Covid-19 Salgını Üzerine Bir Araştırma.” Turkish Studies 15/4 (2020), 579–598. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.44477
• Karslı, Necmi. “Üniversite Öğrencilerinde Hayatın Anlamı ve Dindarlık İlişkisi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48 (2020), 169–201. https://doi.org/10.17120/omuifd.718108
• Kartopu, Saffet. “Kaygının Kader Algıları ile İlişkisi (Kahramanmaraş Örneği)”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/3 (2013), 238–260.
• Kelley, Harold H. “Attribution Theory in Social Psychology.” Nebraska Symposium on Motivation. ed. D. Levin. 15/192–237. Lincoln: University of Nebraska Press, 1967.
• Kışlak, Şennur. Cinsiyet, Evlilik Uyumu, Depresyon ile Nedensel ve Sorumluluk Yüklemeleri Arası İlişkiler Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1995.
• Koenig, Harold G. Is Religion Good for Your Health? The Effects of Religion on Physical and Mental Health. New York: Haworth Press, 1997.
• Köse, Ali-Küçükcan, Talip. Doğal Âfetler ve Din: Marmara Depremi Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir İnceleme. Ankara: İSAM Yayınları, 2000.
• Krause, Neal vd. “Spiritual Struggles and Resting Pulse Rates: Does Strong Distress Tolerance Promote More Effective Coping?” Personality and Individual Differences 98 (2016), 261–265. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.04.064
• Kula, Naci. Bedensel Engellilik ve Dini Başa Çıkma. İstanbul: Dem Yayınları, 2005.
• Kula, Naci. “Engellilik Açısından Tanrı Tasavvurunun Önemi ve İmtihan Kavramının Anlam Alanı”. 111–117. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2016.
• Kula, Naci. “Gençlerde Izdırap Tecrübesine Bağlı Dini Krizle Başa Çıkmaya Yönelik Öneriler”. Gençlik Dönemi ve Eğitimi Kitabı II. 103–133. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2003.
• Kula, Naci. “İstenmedik ve Beklenmedik Olaylarla Karşılaşan Bireylere Yönelik Moral ve Manevî Desteğin Önemi.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/2 (2006), 73–94.
• Kur’an Yolu. Erişim 16 Eylül 2024. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Liu, Yixin vd. “Stress and Cancer: The Mechanisms of Immune Dysregulation and Management”. Frontiers in Immunology 13 (2022), 1-15. https://doi.org/10.3389/fimmu.2022.1032294
• Lowery, Barbara J. vd. “Causal Attribution, Control, and Adjustment to Breast Cancer”. Journal of Psychosocial Oncology 10/4 (1993), 37–53. https://doi.org/10.1300/J077V10N04_03
• Lupfer, Michael B. vd. “The Use of Secular and Religious Attributions to Explain Everyday Behavior”. Journal for the Scientific Study of Religion 31/4 (1992), 486–503. https://doi.org/10.2307/1386858
• Lutgendorf, Susan K. vd. “Vascular Endothelial Growth Factor and Social Support in Patients with Ovarian Carcinoma.” Cancer 95/4 (2002), 808–815. https://doi.org/10.1002/cncr.10739
• Miner, M. H-McKnight, J. “Religious Attributions: Situational Factors and Effects on Coping”. Journal for the Scientific Study of Religion 38/2 (1999), 274–286. https://doi.org/10.2307/1387794
• NIH. “Understanding Cancer”, Erişim 03 Kasım 2024. https://www.cancer.gov/about-cancer/understanding/what-is-cancer#definition
• Özkan, Melike-Akın, Semiha. “Kanserli Hastalarda Yorgunluğun Fonksiyonel Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi.” Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 25/3 (2017), 177–192. https://doi.org/10.17672/fnjn.343256
• Pargament, Kenneth. “Tanrım Bana Yardım Et: Din Psikolojisi Açısından Başa Çıkmanın Teorik Çatısına Doğru.” çev. Ahmet Albayrak. Tabula Rasa 3/9 (2003), 207–238.
• Pargament, Kenneth I. vd. “The Many Methods of Religious Coping: Development and Initial Validation of the RCOPE.” Journal of Clinical Psychology 56/4 (2000), 519–543. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097- 4679(200004)56:4<519::AID-JCLP6>3.0.CO;2-1
• Park, Crystal L. “Religiousness/Spirituality and Health: A Meaning Systems Perspective”. Journal of Behavioral Medicine 30/4 (2007), 319–328. https://doi.org/10.1007/s10865-007-9111-x
• Park, Seul Ki vd. “Causal Attributions in Breast Cancer Patients Planning to Undergo Adjuvant Endocrine Therapy”. International Journal of Environmental Research and Public Health 18/11 (2021), 5931. https://doi.org/10.3390/ijerph18115931
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2008.
• Rodríguez, Vivian M. vd. “What Women Think: Cancer Causal Attributions in a Diverse Sample of Women.” Journal of Psychosocial Oncology 33/1 (2015), 48–65. https://doi.org/10.1080/07347332.2014.977419
• Seven, Memnun vd. “Kanser Tanısı Alan Hastaların Yaşadığı Fiziksel ve Psikolojik Semptomların Belirlenmesi”. TAF Preventive Medicine Bulletin 12/3 (2013), 219–224. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1343053458
• Spilka, Bernard vd. “A General Attribution Theory for the Psychology of Religion”. Journal for the Scientific Study of Religion 24/1 (1985), 1–20. https://doi.org/10.2307/1386272
• Spilka, Bernard vd. “Din Psikolojisi Açısından Genel Bir Atıf Teorisi”. çev. Ali Kuşat. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2001), 173–195.
• Stewart, D. E. vd. “The Views of Ovarian Cancer Survivors on Its Cause, Prevention, and Recurrence”. Medscape Women’s Health 6/5 (2001).
• Swinton, J. vd. “Moving Inwards, Moving Outwards, Moving Upwards: The Role of Spirituality during the Early Stages of Breast Cancer.” European Journal of Cancer Care 20/5 (2011), 640–652. https://doi.org/10.1111/j.1365-2354.2011.01260.x
• Taleghani, Fariba vd. “Coping with Breast Cancer in Newly Diagnosed Iranian Women”. Journal of Advanced Nursing 54/3 (2006), 265–272. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2006.03808_1.x
• Taylor, Shelley E. “Adjustment to Threatening Events: A Theory of Cognitive Adaptation”. American Psychologist 38/11 (1983), 1161–1173. https://doi.org/10.1037/0003-066X.38.11.1161
• Tokur, Behlül. Stres ve Din. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2017.
• Tunç, Tülin-Kutanis, Rana Özen. “Doktor ve Hemşirelerde Kaygı Nedenleri: Bir Üniversite Hastanesi Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 6/13 (2015), 62–71.
• Tuncay, Tarık. Genç Kanser Hastalarının Hastalık Deneyimlerinin Güçlendirme Yaklaşımı Temelinde Analizi: Bir Model Önerisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2009.
• WHO, World Health Organization, “Cancer”. Erişim 6 Nisan 2024. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer
• WHO, World Health Organization, “Global Cancer Observatory”. Erişim 14 Temmuz 2023. https://gco.iarc.fr/en Winkelman, William D. vd. “The Relationship of Spiritual Concerns to the Quality of Life of Advanced Cancer Patients: Preliminary Findings”. Journal of Palliative Medicine 14/9 (2011), 1022–1028. https://doi.org/10.1089/jpm.2010.0536
• Wold, Kimberly S. vd. “What Do Cancer Survivors Believe Causes Cancer? (United States).” Cancer Causes & Control 16/2 (2005), 115–123. https://doi.org/10.1007/s10552-004-2414-0
• Wong, Paul-Weiner, Bernard. “Why People Ask ‘Why’ Questions and the Heuristics of Attributional Search”. Journal of Personality and Social Psychology 40 (1981), 650–663. https://doi.org/10.1037/0022-3514.40.4.650
• Yaparel, Recep. “Depresyon ve Dini İnançlar ile Tabiatüstü Nedensel Yüklemeler Arasındaki İlişkiler”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (1994), 275–299.
• Yapıcı, Asım. “Fiziksel ve Sosyal Hadiselere Sebep Atfetmede Dinin Rolü”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (2003), 127.
• Yapıcı, Asım. “Kovid-19 Küresel Salgınına Dinî ve Din Dışı Yüklemeler”. Küresel Salgınlara Farklı Bakışlar & Psikolojik, Sosyolojik, Dinî, Kültürel, Tarihi, Hukuki ve Siyasi Analizler. ed. Ejder Okumuş. 117–172. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2020.
• Yapıcı, Asım. “Zor Zamanlarda Dindarlık ve Maneviyatın Ruh Sağlığıyla İlişkisi”. Salgın Zamanında Manevi Destek. ed. Bayram Demirtaş. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• Yıldırım, Ali-Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 12. Basım, 2021.