Sosyal Ağlar ve Örgütsel Güç Mesafesi: Öğretim Elemanları Üzerine Bir Karma Yöntem Araştırması

Yıl 2024, , 265 - 281, 30.08.2024

Yasemin Yeşilbaş Özenç , Bertan Akyol

https://doi.org/10.5961/higheredusci.1366785

Öz

Üniversitede görev yapan öğretim elemanlarının örgütsel güç mesafesi algısı ile üniversitedeki çalışma arkadaşlarıyla kurdukları sosyal ağları karşılaştırmak amacıyla gerçekleştirilen çalışmada, karma yöntem araştırma desenlerinden Yakınsak Paralel Desen kullanılarak nicel ve nitel veri toplama ve analiz süreçleri eş zamanlı olarak yürütülmüş ve veri analizi sonuçları bütünleştirilmiştir. Bu araştırma, Türkiye'de bir devlet üniversitesi olan A Üniversitesi'nde görev yapan öğretim üyelerinin örgütsel güç mesafesi algıları ile üniversitedeki meslektaşlarıyla kurdukları sosyal ağları karşılaştırmaktadır. Karma yöntemle gerçekleştirilen araştırmanın nicel boyutunda, araştırma evrenini 2020-2021 akademik yılında Türkiye'deki devlet üniversitelerinden biri olan A Üniversitesi'nde görev yapan 1848 akademik personel oluşturmaktadır. Araştırma örneklemi ise 319 akademik personelden oluşmaktadır. Araştırmaya 30 akademik birim, 14 fakülte ve 16 yüksekokul/meslek yüksekokulundan 385 akademik personel dâhil edilmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda ise A Üniversitesinin B Fakültesinin C Bölümünde görev yapan 34 akademik personelden 27'si çalışma grubuna dâhil edilmiştir. Araştırmada Yakınsak Paralel Desen kullanılmış; bu kapsamda nicel ve nitel veri toplama ve analiz süreçleri eş zamanlı olarak yürütülmüş ve veri analiz sonuçları bütünleştirilmiştir. Nicel veriler SPSS 21 programı ile, katılımcıların örgütsel güç mesafesine ilişkin görüşleri MAXQDA 2022 programı ile, sosyal ağ analizi verileri ise UCINET 6.0 programı ile analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, akademik personelin nicel boyutta genel sosyal ağ eğilimlerinin yüksek olduğu ve katılımcıların en yüksek “bağlantı kurma isteği” algısına sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Akademik personelin genel örgütsel güç mesafesi algılarının orta düzeyde olduğu ve katılımcıların en yüksek “güce razı olma” algısına sahip oldukları tespit edilmiştir. Bir diğer sonuç ise akademik personelin sosyal ağ eğilimlerinin akademik unvan değişkenine göre farklılaşmadığıdır. Ancak örgütsel güç mesafesi araştırma görevlileri lehine anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Akademik personelin genel sosyal ağ eğilimleri ile örgütsel güç mesafesi algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı ortaya çıkmıştır. Çalışmanın nitel boyutunda ise katılımcıların örgütsel güç mesafesine ilişkin görüşlerini en çok gücü kabullenme, en az ise güce rıza gösterme yönünde ifade ettikleri görülmüştür. Sosyal ağ analizi, profesyonel ağın arkadaşlık ağından daha yoğun bir yapıya sahip olduğunu, ancak arkadaşlık ağının daha yapılandırılmış ve daha güçlü bağlara sahip olduğunu ortaya koymuştur. Sosyal ağlarda profesörlerin ve araştırma görevlilerinin ağın merkezinde yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışmada nicel ve nitel veri analizi sonuçlarının birçok noktada birbirini doğruladığı gözlemlenmiştir. Bu çalışmanın literatüre, yükseköğretim yönetimindeki politika yapıcılara, üniversite üst yönetimine, akademisyenlere ve araştırmacılara katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim Yönetimi, Örgütsel Güç Mesafesi, Sosyal Ağ Eğilimi, Karma Yöntem Araştırması, Öğretim elemanları

Etik Beyan

Bu çalışma doktora tezinden üretilmiş bir araştırma makalesi olup etik kurul izni bulunmaktadır.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen bir kurum yoktur.

Social Network and Organizational Power Distance: A Mixed Method Research on Academic Staff

Öz

In the study, which was carried out to compare the perception of organizational power distance of the academic staff working at the university with the social networks they established with their colleagues at the university, the quantitative and qualitative data collection and analysis processes were carried out simultaneously using the Convergent Parallel Design, one of the mixed methods research designs, and the results of the data analysis were integrated. This research compares the organizational power distance perceptions of the faculty members working at A University, a public university in Turkey, with the social networks they have established with their colleagues at the university. In the quantitative dimension of the research carried out with the mixed method, the research population consists of 1848 academic staff working at A University, one of the public universities in Turkey, in the 2020-2021 academic year. The research sample consists of 319 academic staff. 385 academic staff from 30 academic units, 14 faculties, and 16 colleges/vocational schools, were included in the research. In the qualitative dimension of the research, 27 of 34 academic staff working in the C Department of the B Faculty of the A University were included in the study group. Convergent Parallel Design was used in the research; within this context, the quantitative and qualitative data collection and analysis processes were carried out simultaneously and the data analysis results were integrated. The quantitative data were analyzed with the SPSS 21 program, the participants' views on organizational power distance were analyzed with the MAXQDA 2022 program, and social network analysis data were analyzed with the UCINET 6.0 program. According to the research findings' conclusion, the academic staff's general social network tendencies in the quantitative dimension were high, and the participants had the highest perception of "liking to connect." It was determined that the academic staff's general organizational power distance perceptions were at a moderate level, and the participants had the highest perception of "acquiescence of power." Another conclusion was that the social network tendencies of academic staff did not differ according to the academic title variable. However, the organizational power distance differed significantly in favor of research assistants. It was revealed that there was no statistically significant relationship between the general social network tendencies of the academic staff and their perception of organizational power distance. In the qualitative dimension of the study, it was observed that the participants expressed their opinions on organizational power distance mostly in terms of accepting power and least in terms of consenting to power. Social network analysis revealed that the professional network had a denser structure than the friendship network, but the friendship network had more structured and stronger ties. In social networks, professors and research assistants were found to be at the center of the network. The study observed that the results of quantitative and qualitative data analysis confirmed each other at many points. This study is expected to contribute to the literature, policymakers in higher education management, university senior management, academics, and researchers.

Anahtar Kelimeler

Higher education management, organizational power distance, social network tendency, academic staff, mixed method research

Kaynakça

• Alvesson, M. (1993). Cultural perspectives on organizations. Cambridge University Press.
• Balandier, G. (2010). Siyasal antropoloji (Trans. D. Çetinkasap). İş Bankası Kültür Yayınları.
• Berman, E. M., West, J. P. & Richter Jr, M. N. (2002). Workplace relations: friendship patterns and consequences (according to managers). Public Administration Review, 62(2), 217-230. https://doi.org/10.1111/0033-3352.00172
• Beşirli, H. (2011). Türk kültüründe güç, iktidar, itaat ve sadakatin yemek sembolizmi esasında değerlendirilmesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 58.
• Borgatti, S.P., Everett, M.G. & Johnson, J.C. (2013). Analyzing social networks. Sage.
• Borgatti, S. P. & Ofem, B. (2010). Overview: social network theory and analysis. In A. Daly (Ed.), Social network theory and educational change (pp. 17-30). Harvard Education.
• Bourdieu, P. (1980). The logic of practice. Stanford University Press.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241-258). Greenwood.
• Carrington, P.J., Scott, J. & Wasserman, S. (2005). Models and methods in social network analysis. Cambridge University Press.
• Chang, H., Chou, Y., Liou, J. & Tu, Y. (2016). The effects of perfectionism on innovative behavior and job burnout: team workplace friendship as a moderator. Personality and Individual Differences, 96, 260-265. https://doi.org/10.1016/j. paid.2016.02.088
• Christakis, N. A. & Fowler, J.H. (2012). Sosyal ağların şaşırtıcı gücü ve yaşantımızı biçimlendiren etkisi, D. Yüksel (Trans. Ed.). Varlık Yayınları.
• Cohen, A., Klein, K., Daly, A. J. & Finnigan, K. (2011). Out with the old, in with the new: When are leader successions successful. New directions in leadership annual meeting. The Wharton School of Business University of Pennsylvania.
• Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, 95-120.
• Creswell, J. W. (2017a). Karma yöntem araştırmalarına giriş, M. Sözbilir (Trans. Ed.). Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2017b). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları, S. B. Demir (Trans. Ed.). Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları: tasarımı ve yürütülmesi, Y. Dede and S. B. Demir (Trans. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Daly, A. J. (2012). Data, dyads, and dynamics: exploring data use ad social networks in educational Improvement. Teachers College Record, 114(11), 1-38. https://doi. org/10.1177/016146811211401103
• De Nooy, W., Mrvar, A. & Batagelj, V. (2005). Exploratory social network analysis with Pajek. Cambridge University Press.
• Doğan, B. (2012). Örgüt kültürü. Beta Yayınları.
• Er, E. (2017). İlköğretim kurumlarında yönetici ve öğretmen ilişkilerinin sosyal ağ analizi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eren, Z. (2018). Bağlantıcılık teorisi ve öğretmen adaylarının öğrenme ağlarının sosyal ağ analizi. Electronic Turkish Studies, 13(19), 717-753. http://dx.doi.org/10.7827/Turkish- Studies.13891
• Everett, M. & Borgatti, S. (2005). Extending Centrality. In P.J. Carrington, J. Scott and S. Wasserman (Eds.), Models and Methods in Social Network Analysis (pp. 57-76). Cambridge University Press.
• Farh, J., Hackett, R. D. & Liang, J. (2007). Individual-level cultural values as moderators of perceived organizational supportemployee outcome relationships in China: comparing the effects of power distance and traditionality. Academy of Management Journal, 50(3), 715-729. https://psycnet.apa. org/doi/10.5465/AMJ.2007.25530866
• Freeman, L. C. (2004). The development of social network analysis: a study in the sociology of science. Empirical Press.
• Gökçe, O. & Şahin, A. (2002). 21. yüzyılda Türk bürokrasisinin sorunları ve çözüm önerileri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(3), 1-27.
• Gökçe, G., Şahin, A. & Örselli, E. (2002). Türkiye’de siyasetin bürokrasi üzerindeki etkisi: siyasallaşma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(4), 45-58.
• Halis, M., Şenkal, A. & Türkay, O. (2009). Kültür, ortaklık ve rekabet: Türkiye’ye ilişkin rakamlar. Journal of Azerbaijani Studies, 444- 460.
• Hofstede, G. H. (1980). Culture’s consequences: international differences in work-related values. Sage.
• Hofstede, G. (2001). Culture’s consequences: comparing values, behaviors, institutions, and organizations across nations. Sage.
• Hofstede, G. (2003). Cultures and organizations. Profile Books Hofstede Insight.
• Hofstede, G., Hofstede, G. J. & Minkov, M. (2005). Cultures and organizations: software of the mind. McGraw-Hill.
• Hon, C. M. (2002). A quantitative analysis of organizational culture perception in a same industry merger. Doctoral dissertation, Capella University. Publication Number: AAT 3068401.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi: teori, araştırma ve uygulama, S. Turan (Trans. Ed.). Nobel Yayıncılık.
• Hoy, W. K. & Sweetland, S. R. (2001). Designing better schools: the meaning and measure of enabling school structures. Educational Administration Quarterly, 37(3), 296-321. https:// doi.org/10.1177/00131610121969334
• Kram, K. & Isabella, L. (1985). Mentoring alternatives: the role of peer relationships in career development. Academy of Management Journal, 28(1),110-132. https://psycnet.apa. org/doi/10.2307/256064
• Kuh, G. D. & Witt, E. J. (2000). Culture in American colleges and universities. In Brown II, M. C. (Edt.). Organization and Governance in Higher Education. Pearson Custom Publishing.
• Lee, J. & Ok, C. (2011). Effects of workplace friendship on employee job satisfaction, organizational citizenship behavior, turnover intention, absenteeism, and task performance. The 16th Annual Graduate Education and Graduate Students Research Conference in Hospitality and Tourism, Houston, Texas.
• Lin, N. (2001). Building a network theory of social capital. In N. Lin, K. Cook, & R. S. Burt (Eds.), Social Capital: Theory and Research. (pp. 3-30). Transaction.
• Marin, A. & Wellman, B. (2011). The SAGE handbook of social network analysis. J. Scott, P. J. Carrigton (Eds.). In Social Network Analysis: An Introduction (pp.11-25). Sage.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. O. Akınhay and D. Kömürcü (Trans. Ed.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Marsden, P. V. (2005). Recent developments in network measurement models and methods in social network analysis. In P.J. Carrington, J. Scott ve S. Wasserman. Models and Methods in Social Network Analysis (pp. 8-30). Cambridge University Press.
• Masland, A. T. (1985). Organizational culture in the study of higher education. Review of Higher Education, 8(2), 157-168. DOI: 10.1353/rhe.1985.0026
• Methot, J. R., Lepine, J. A., Podsakoff, N. P. & Christian, J. S. (2016). Are workplace friendships a mixed blessing? Exploring tradeoffs of multiplex relationships and their associations with job performance. Personnel psychology, 69(2), 311-355. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/peps.12109
• Moolenar, N. M. (2012). A Social network perspective on teacher collaboration in schools: theory, methodology, and applications. American Journal of Education, 119, 7-39. DOI: 10.1086/667715
• Morrison, E. W. & Milliken, F. J. (2000). Organizational silence: a barrier to change and development in a pluralistic world. The Academy of Management Review, 25(4),706- 725.
• Nahapiet, J. & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage. Academy of Management Review, 23(2), 242-266. https://doi.org/10.2307/259373
• Oyserman, D. (2006). High power, low power, and equality: culture beyond individualism and collectivism. Journal of Consumer Psychology, 16(4), 352-356. https://doi.org/10.1207/ s15327663jcp1604_6
• Özbilgin, M. (2019). Örgütlerde güç ve politika, H. Yıldız and T. Okan (Eds). In Farklılık, Eşitlik ve Güç (ss. 289-303). Beta Yayıncılık. Öztaş, N. & Acar, M. (2004). Ağbağ analizine giriş: kavramlar ve yöntemler. M. Acar and H. Özgür (Eds.) In Çağdaş Kamu Yönetimi II: Konular Kuramlar ve Kavramlar (ss. 289-317). Nobel Yayınları.
• Pinder C. & Harlos K. P. (2001). Employee silence: quiescence and acquiescence as responses to perceived injustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-369.
• Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: the collapse and revival of American community. Simon and Schuster.
• Scott, J. (2000). Social network analysis: a handbook. Sage.
• Sias, P. M. & Cahill, D.J. (1998). From Coworkers to friends: the development of peer friendships in the workplace. Western Journal of Communication, 62(3), 273-299. https://doi. org/10.1080/10570319809374611
• Sinden, J. E., Hoy, W. K. & Sweetland, R. (2004). An analysis of enabling school structure: theoretical, empirical, and research considerations. Journal of Educational Administration, 42(4), 462-478. https://doi.org/10.1108/09578230410544071
• Tatlı, A. & Özbilgin, M. F. (2012). An emic approach to intersectional study of diversity at work: a Bourdieu framing. International Journal of Management Reviews, 14(2), 180- 200. https://doi. org/10.1111/j.1468-2370.2011.00326.x
• Tichy N. M., Tushman, M. L. & Fombrun, C. (1979). Social network analysis for organizations. Academy of Management Review, 4(4), 507-519. https://doi.org/10.2307/257851
• Tu, Y. & Lu, X. (2016). Work-to-life spillover effect of leader– member exchange in groups: the moderating role of group power distance and employee political skill. Journal of Happiness Studies, 17(5), 1873–1889. https://psycnet.apa. org/doi/10.1007/s10902-015-9674-0
• Van Dyne, L., Ang, S. & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Wasserman, S. & Faust, K. (1994). Social network analysis: methods and applications. Cambridge University Press.
• Wu, M. Y. (2006). Hofstede’s cultural dimension 30 years later: a study of Taiwan and the United States. Intercultural Communication Studies, 15(1), 33-42.
• Yorulmaz, Y. İ., Çolak, İ., Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2018). Örgütsel güç mesafesi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(4), 671-686.
• Yükseköğretim Kanunu (1981). Resmî Gazete 6/11/1981, Sayı: 17506. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547. pdf Erişim Tarihi: 25.10.2021.