Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak

Yıl 2018, Sayı: 1, 29 - 40, 01.04.2018

Sevgi Yıldız

Öz

Akademik ortamda cinsiyet çalışmalarının kadınlara odaklanıyor olması kadınların erkek meslektaşlarına göre daha dezavantajlı olmalarından kaynaklanmaktadır. Kadın akademisyenler araştırmacıdır, öğreticidir, sayıları az olsa da yöneticidir, annedir, eştir ve liste uzatılabilir. Buna karşın akademisyen kadınların yaşadıkları dezavantajlar erkekler için bir avantaj olabilmektedir. Bu nedenle erkek akademisyenlerin avantajlı halleri için bir teori oluşturulması daha bütüncül bir yaklaşım olabilir. Bu çalışmada Türkiye’de kadın akademisyen olmanın zorluklarının ulusal ve uluslararası literatür ışığında resmedilmesi amaçlanmıştır ve resim Türkiye’de özellikle gelişmiş Batı ülkelerinden nispeten farklı bir kadın akademisyen profilini ortaya koymaktadır. Buna göre Türkiye’de kadın akademisyen olmak toplumsal cinsiyet rollerinin getirdiği çoklu sorumluluklar, yönetimde temsil edilememe, fen bilimleri gibi daha yüksek getirisi olan alanlarda azınlıkta olma temel sorunları ile yüzleşmeyi gerektirmektedir. Ancak kadın akademisyenlerin özellikle yönetim süreçlerinde ve fen bilimleri alanlarında düşük temsiliyetini yalnızca toplumsal cinsiyet algısına yüklemek doğru olmayacaktır. Bu durum doğal cinsiyet yapısından ve kadın akademisyenlerin kendi tercihlerinden kaynaklanıyor da olabilir. Alanla ilgili yapılacak derinlemesine çalışmalar durumu netleştirilecektir. Tüm olumsuz durumlara rağmen Türkiye’de kadın akademisyenler mutludur, işlerinden doyum elde etmektedir ve akademisyen olmayı sevmektedir

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, Kadın akademisyen, Üniversite, Cam tavan

Being a Female Academician in Turkey

Öz

The fact that gender studies at the academy focuses on women is due to the fact that women are more disadvantaged than their male colleagues. Women academicians are researchers, teachers, even if the numbers are few, they are the administrators, the parents, and the wife and the list can be extended. However, the disadvantages women experience in academia can be an advantage for men. For this reason, it may be a more holistic approach to create a theory for male academics to take advantage of. In this study, it was aimed to portray the difficulties of being a female academician in Turkey in the light of national and international literature. In addition, the picture reveals a relatively different female academics profile in Turkey, especially in the developed western countries. According to this, being a female academician in Turkey requires confronting the main responsibilities of gender roles such as multiple responsibilities, non-representation in management, and minority in areas of higher interest such as science. However, it will not be right to put the low representation of female academics, particularly in the administrative processes and in the fields of science into gender-only perceptions. This may be due to natural gender and female scholars’ own preferences. The in-depth study of the field will be clarified. Despite all the negative situations, female academics are happy in Turkey, satisfied with their work and love to be academics

Anahtar Kelimeler

Gender, Female academics, University, Glass ceiling

Kaynakça

• Acar, F. (1998). Türkiye üniversitelerinde kadın öğretim üyeleri. In A. B. Hacımirzaoğlu (Ed.), 75 yılda kadınlar ve erkekler (pp. 313-321). İstanbul: İstanbul Tarih Vakfı Yayınları.
• Alptekin, D. (2011). Sokaktan akademiye: Kadın hareketinin kurumsallaşma süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 32-43.
• Asmar, C. (1999). Is there a gendered agenda in academia? The research experience of femalea nd male PhD graduates in Australian universities. Higher Education, 38, 255-273.
• Atay, K. (2001), İlköğretim okulu müdürlerinin genel iş tutumu ve davranışları, Eğitim Yönetimi, 28, 471-482.
• Aycan, Z. (2004). Key success factors for women in management in Turkey. Applied Psychology, 53(3), 453-477.
• Aytaç, M., Aytaç, S., Fırat, Z., Bayram, N., & Keser, A. (2001). Akademisyenlerin çalışma yaşamı ve kariyer sorunları. Bursa: Uludağ Üniversitesi Araştırma Fonu İşletme Müdürlüğü.
• Baruch, Y., & Hall, D. T. (2004). Preface for the JVB special issue on careeers in academia. Journal of Vocational Behaviour, 64, 237-240.
• Başarır, F., & Sarı, M. (2015). Kadın akademisyenlerin kadın akademisyen olmaya ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 41-51.
• İrey, Ç. (2011). Türkiye üniversitelerinde kadın emek gücü: Selçuk Üniversitesi kadın akademisyenler üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kalkın, G., Erdem, H., & Tikici, M. (2015). Cam tavan algısı ile örgütsel vatandaşlık ilişkisi: Yükseköğrenim kurumlarında görev yapan kadın çalışanlar üzerinde bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(13), 125-144.
• Karakuş, H. (2016). Delik Boru: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz. The Journal of Academic Social Science Studies, 53, 533-536.
• Kaya, Ş. D., & Küçükşen, K. (2016). Kadın yönetici akademisyenlerin bireysel kariyer planlama süreçlerinin değerlendirilmesine yönelik nitel çalışma. Journal of Human Sciences, 13(2), 2441- 2453. doi:10.14687/jhs.v13i2.3740.
• Kessler, S. R., Spector, P. E., & Gavin, M. B. (2014). A critical look at ourselves: Do male and female professors respond the same to environment characteristics? Research Higher Education, 55, 351–369. DOI 10.1007/s11162-013-9314-7.
• Klenke, K. (2011). Women in leadership: Contextual dynamics and boundaries. Bingley, England: Emerald Publishing Group Limited.
• Korkmaz, H. (2016). Yönetimde kadın ve cam tavan sendromu. [Toplumsal Cinsiyet Özel Sayısı II], Alternatif Politika, 95-112.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (ASPBKSGM). (2017). Türkiye’de kadın. Retrieved from https://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede -kadin
• Okay, N. (2007). Türkiye’de ve dünyada mühendislik ve fen bilimleri bölümlerindeki kadın akademisyenlerin mevcut durumuna bakış. Cumhuriyet Bilim Teknik, 289(3), 1-3.
• Örücü, E., Kılıç, R., & Kılıç, T. (2007). Cam tavan sendromu ve kadınların üst düzey yönetici pozisyonuna yükselmelerindeki engeller: Balıkesir ili örneği. Yönetim ve Ekonomi, 14(2),117- 135.
• Özbilgin, M., & Healy, G. (2004). The gender nature of career development of university professors: The case of Turkey. Journal of Vocational Behaviour, 64, 358-371.
• Özen-Kutanis, R., & Çetinel, E. (2014). Kadınların sessizliği: Devlet okullarındaki kadın öğretmenler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 153-173.
• Özkanlı, Ö. (2007). The situation of academic women in Turkey. Eğitim ve Bilim, 32(144), 59-70.
• Özkanlı, Ö., & Korkmaz, A. (2000). Kadın akademisyenler. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını No: 586.
• Özkanlı, Ö., & White, K. (2008). Leadership and strategic choices: Female professors in Australia and Turkey. Journal of Higher Education Policy and Management, 30(1), 53-63.
• Özkaplan, N. (2013). Kadın akademisyenler: Cam tavanlar hâlâ çok kalın. Kadın Araştırmaları Dergisi, 1-23.
• Öztan, E., & Doğan, S. N. (2015). Akademinin cinsiyeti: YTÜ örneği üzerinden üniversite ve toplumsal cinsiyet. Çalışma ve Toplum, 3, 191-221.
• Sayın, A. (2008). Kadın istihdamı ve bilimde kadın. Bilgi Çağı Dergisi, 43, 68-69.
• Su, R., Rounds, J., & Armstrong, P. I. (2009). Men and things, women and people: A meta-analysis of gender differences in interests. Psychological Bulletin, 135, 859–884.
• Webber, K. L., & Canche, M. G. (2015). Not equal for all: Gender and race differences in salary for doctoral degree recipients. Research Higher Education, 56, 645–672.
• Yıldız, S. (2014). Öğretim üyelerinin üniversite, akademisyenlik, bilimsel araştırma, öğretim ve öğrenci kavramlarına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Young, B. (1992). On careers: Themes from the lives of four Western Canadian women educators. Canadian Journal of Education, 17, 148-61.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (1981). Yükseköğretim Kanunu. Retrieved from http://www.yok.gov.tr/web/denklikbirimi/ 2547-sayili-kanun
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2017). Öğretim elemanı istatistikleri. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/
• bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Düzce
• Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Wai, J., Lubinski, D., & Benbow, C. P. (2009). Spatial ability for STEM domains: Aligning over 50 years of cumulative psychological knowledge solidifies its importance. Journal of Educational Psychology, 101(4),817–835. Retrieved from https:// my.vanderbilt.edu/smpy/files/2013/02/Wai2009Spatial Ability.pdf