Öğrenciler Müşteri Olduklarında; Akademisyen ve Öğrenci Arasındaki İlişkinin Değişimi: Türkiye’de Sosyal Bilimlerden Bir Vaka Çalışması

Yıl 2018, Sayı: 3, 512 - 521, 01.12.2018

Selin Atalay

Öz

Yükseköğretim, kâr potansiyeli yüksek, stratejik bir meta haline gelirken, yükseköğretimin tanımının hızlı bir şekilde değişmekte olduğu görülmektedir. Bu değişen bağlamda, artan bir şekilde metalaşmakta olan yükseköğretimin parçası olan tarafların da farklı konumlara geçtikleri görülmektedir. Hizmet sağlayıcısı konumuna geçen akademisyenlerin, öğrencilerin birer müşteri olarak ele alındıkları ‘Neoliberal Üniversite’de profesyonellik statülerini yitirmeleri söz konusudur. Bu durum, çalışmada ele alınacağı üzere, kurumlar, akademisyenler ve öğrenciler arasındaki ilişkinin dönüşümü çerçevesinde ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma, İstanbul ve İzmir’de bulunan devlet ve vakıf özel üniversitelerinde çalışmakta olan 28 akademisyenle gerçekleştirilmiş niteliksel bir Doktora çalışmasının sonuçlarını, akademisyenin konumu temelinde ele almaktadır. Akademisyenlerin öğrencileri ile olan ilişkilerinin artan bir şekilde denetlendiği ve müşteri konumuna geçen öğrencilerin taleplerine ilişkin akademisyenlerin deneyimi temelinde bu çalışmada sunulacak olan vaka, yükseköğretimin değişen yapısına ilişkin tartışmanın ışığında yürütülecektir. Bu tartışma, akademisyenlik mesleğinin, ‘Neoliberal Üniversite’ çatısı altında geçirmekte olduğu değişime ilişkin daha geniş bir tartışmanın parçasıdır

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de yükseköğretim, Neoliberal üniversite, Yükseköğretimin metalaşması, Müşteri olarak öğrenci

When Students Become Customers; The Changing Relationship Between the Student and the Academic: A Case Study from Social Sciences in Turkey

Öz

The definition of higher education is going through a rapid transformation where higher education is seen as a strategic commodity with a high profit potential. Actors involved in an increasingly commodified higher education arena are taking different positions in this changing context. Neoliberal ideology is taken as the basis of the transformation of higher education. Academics taking the role of service providers are losing their professional positions where students are being regarded as customers in the ‘Neoliberal University’. This implies a change in the relationship between institutions, academics and students which will be analyzed throughout this paper. The paper takes the point of view of academics, bringing in results of a qualitative PhD study conducted with 28 academics working in public and foundation private universities located in the cities of Istanbul and Izmir. The case presented in this study will be analyzed as part of the discussion on the changing nature of higher education in which academics are increasingly being controlled through their relationship with their students and the effects of the increasing demands of the students taking the role of customers. This analysis is a part of a broader discussion on how the academic profession is changing under the context of the ‘Neoliberal University’

Anahtar Kelimeler

Higher education in Turkey, Neoliberal university, Commodification of higher education, Student as customer

Kaynakça

• Adaman, F., & Madra, Y. (2015). Toplumsalın iktisadileştirilmesi mi iktisadın toplumsallaştırılması mı? In E. Hamzaçebi, E. Akçay, U. Kocagöz, & F. Adaman (Eds). Sosyal bilimler ne işe yarar? (pp. 77-122). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Altbach, P. G. (1995). Problems and possibilities: The US academic profession. Studies in Higher Education, 20(1), 27-44.
• Altbach, P. G. (1997). An international academic crisis? The American professoriate in comparative perspective. Daedalus, 126(4), 315-337.
• Anwaruddin, S. M. (2013). Neoliberal universities and the education of art, humanities and social sciences in Bangladesh. Policy Futures in Education, 11(4), 364-374.
• Arslan, H., & Odman, A. (2011). İstanbul Bilgi Üniversitesiındeki şirketleşme ve sendikalaşma süreci. In F. Ercan, & S. Korkusuz- Kurt (Eds.), Metalaşma ve iktidarın baskısındaki üniversite (pp. 593-632). İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Atalay, S. (2017). Neoliberal policies and higher education: A comparison between sociology and psychology departments with regard to public and private universities in Turkey . Sosyoloji Dergisi, (35), 45-59.
• Balaban, U. (2012). Türkiye’de yükseköğretim reformu ve ABD’de endüstri-üniversite ilişkisinin tarihi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 67(4), 25-61.
• Bay, D., & Harold, D. (2001). The student is not the customer— an alternative perspective. Journal for Marketing for Higher Education, 11(1), 1-19.
• Brennan, L., & Lynne, B. (2000). Concepts in conflict: Students and customers–an Australian perspective, Journal of Marketing for Higher Education, 9(2), 19-40.
• Charle, C., & Verger, J. (2005). Üniversitelerin tarihi. (İ. Yerguz, Trans.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Coşar, S., & Ergün, H. (2015). Free-marketization of academia through authoritarianism: The Bologna process in Turkey. Alternate Routes: A Journal of Critical Social Research, 26, 101- 124.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Emery, C. R., Kramer, T. R., & Tian, R. G. (2003). Return to academic standards: A critique of student evaluations of teaching effectiveness. Quality Assurance in Education, 11(1), 37-46.
• Enders, J., De Boer, H., & Weyer, E. (2013). Regulatory autonomy and performance: The reform of higher education re-visited. Higher Education, 65, 5-23.
• Ercan, F., & Özar, Ş. (2000). Emek piyasası teorileri ve Türkiye’de emek piyasası çalışmalarına eleştirel bir bakış. Toplum ve Bilim, (86), 22-71.
• Erdoğan, N. (2003). Kültürel çalışmalar, (kendiliğinden) ideoloji(si) ve akademya. Toplum ve Bilim, (97), 43-64.
• Shills, E. (1992). Points of Departure: The idea of the university: Obstacles and opportunities in contemporary societies. Minerva, 30(2), 301-313.
• Svensson, G., & Wood, G. (2007). Are university students really customers? When illusion may lead to delusion for all International Journal of Educational Management, 21(1), 17-28.
• Tekeli, İ. (2003). Dünya’da ve Türkiye’de üniversite üzerine konuşmanın değişik Yolları. Toplum ve Bilim, (97), 123-143.
• Tekeli, İ. (2010). Tarihsel bağlamı içinde Türkiye’de yükseköğretimin ve YÖK’ün tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekin, S. (2003). Neoliberalizm, teknik akıl ve üniversitenin geleceği. Toplum ve Bilim, (97), 144-163.
• The Guardian (2015). Anonymous Academics. My students have paid £9,000 and now they think they own me. Retrieved from The Guardian 18 December 2015, https://www.theguardian. com/higher-education-network/2015/dec/18/my-students- have-paid-9000-and-now-they-think-they-own-me
• Ulutürk, S., & Dane, K. (2011). Yükseköğretimin finansmanı; neoliberal dönüşüm ve Türkiye. In F. Ercan, & S. Korkusuz-Kurt (Eds.) Metalaşma ve iktidarın baskınındaki üniversite (pp. 413- 438). İstanbul: Sav Yayıncılık.
• Ünlütürk-Ulutaş, Ç. (2011). Türkiye’de sağlık emek sürecinin dönüşümü. Ankara: NotaBene Yayınları.
• Vatansever, A., & Gezici-Yalçın, M. (2015). “Ne ders olsa veririz”. Akademisyenin vasıfsız işçiye dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Willis, E., Carryer, J., Harvey, C., Pearson, M., & Henderson, J. (2017). Austerity, new public management and missed nursing care in Australia and New Zealand. Journal of Advanced Nursing, 73(12), 3102-3110.
• Yalman, G. (2011). Önsöz: Üniversiteler ve sosyal bilimler. In F. Ercan, & S. Korkusuz-Kurt (Eds.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite (p. 11). İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Yamaç, K. (2009). Bilgi Toplumu ve Üniversiteler. Ankara: Eflatun Yayınevi.
• Turkish Council of Higher Education (YÖK). (2013). Yeni Yükseköğretim Yasasına Doğru. Retrieved from http:// yeniyasa.yok.gov.tr/?page=yazi&c=90&i=120
• Turkish Council of Higher Education (YÖK). (2017). Öğrenci Sayıları Özet Tablosu. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/ yuksekogretimIstatistikleri/2017/2017_T1.pdf
• Schultz. Economic Development and Cultural Change, 23(3), 553-559.
• Schneider, G. (2013). Student evaluations, grade inflation and pluralistic teaching: Moving from customer satisfaction to student learning and critical thinking. Forum for Social Economics, 42(1), 122-135.