Massification of Higher Education in Türkiye and Its Challenges

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 127 - 135, 30.08.2024

Mahmut Özer

https://doi.org/10.5961/higheredusci.1483611

Öz

In the last 20 years, the education system in Türkiye has witnessed massive growth and transformation from primary- and secondary education to higher education. Significant improvements have been made in enrollment rates at all levels of education, reaching a level comparable to OECD countries. In this context, this study focuses on the transformation and massification of higher education in Türkiye. The net enrollment ratio in higher education in Türkiye has increased from 10% to 46% during this period. Especially, the establishment of higher education institutions in all cities has contributed positively to women's access to higher education, and for the first time, the enrollment and graduation rates of women have surpassed those of men. The increase in the supply of higher education and easier access has raised the proportion of higher education graduates from under 20% to over 40% in the 25-34 age group during this period. At the same time, the average length of education for the population aged 15 and over is increasing every year. Additionally, this study identifies problem areas and proposes solutions to ensure the sustainability of the expansion in higher education during this period. The evaluation identifies insufficient face-to-face teaching capacity in the higher education system and attempts to compensate for this deficiency with distance education programs as the primary problem area. Especially since 2015, almost half of the students who have enrolled in higher education have been able to enroll in distance education programs. Therefore, increasing face-to-face teaching capacity in higher education and reducing the proportion of distance education in higher education stand out as challenging issues. The second problem area is highlighted as being related to the limitations in scientific knowledge production performance of higher education institutions and the number of doctoral graduates. Despite an increase in the number of doctoral graduates from all disciplines every year, sustaining the growth achieved during this period is highly inadequate. This problem not only negatively affects the capacity for scientific knowledge production but also creates significant challenges, especially in meeting the need for faculty members in newly established universities, thus adversely affecting the quality of higher education. The study also offers some recommendations for addressing these problems.

Anahtar Kelimeler

higher education, massification of education, sustainability, human capital, doctoral education

Türkiye’de Yükseköğretimin Kitleselleşmesi ve Getirdiği Zorluklar

Öz

Türkiye’de eğitim sistemi temel eğitim ve ortaöğretimden yükseköğretime kadar son 20 yılda devasa bir büyümeye ve dönüşüme tanıklık etmiştir. Eğitimin tüm kademelerindeki okullaşma oranlarında önemli sıçramalar sağlanmış ve OECD ülkeleri ile karşılaştırılabilir bir düzeye ulaşılmıştır. Bu bağlamda bu çalışma Türkiye’de yükseköğretim alanındaki bu dönüşüme ve kitleselleşmeye odaklanmaktadır. Türkiye’de yükseköğretimde net okullaşma oranı bu dönemde %10’dan %46’ya yükselmiştir. Özellikle tüm şehirlerde yükseköğretim kurumlarının kurulması aracılığıyla erişebilirliğin artırılması kadınların yükseköğretime erişimine olumlu katkıda bulunmuş ve kadınların hem okullaşma hem de mezun olma oranları ilk kez erkeklere ait ilgili oranları geride bırakmıştır. Yükseköğretim arzının artması ve erişimin kolaylaşması, bu dönemde 25-34 yaş grubunda %20’nin altında olan yükseköğretim mezunu oranının %40’ın üzerine çıkmasını sağlamıştır. Aynı zamanda 15 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim süresi de her yıl artmaktadır. Bu çalışmada ayrıca bu dönemde sağlanan yükseköğretimdeki genişlemenin sürdürülebilir olması için sorun alanları belirlenmekte ve çözümler önerilmektedir. Yapılan değerlendirmede yükseköğretim sisteminde yüz yüze öğretim kapasite arzı yetersizliği ve bu yetersizliğin açıköğretim programları ile kapatılmaya çalışılması birincil sorun alanı olarak belirlenmiştir. Özellikle 2015 yılından itibaren yükseköğretime yerleşen öğrencilerin hemen hemen yarısı açıköğretim programlarına yerleşebilmektedir. Bu nedenle, yükseköğretimde yüz yüze eğitim kapasitesinin artırılması ve yükseköğretimde açıköğretim payının azaltılması meydan okuyucu bir sorun olarak ortada durmaktadır. İkinci sorun alanının ise yükseköğretim kurumlarının bilimsel bilgi üretim performansı ve doktora mezun sayılarındaki sınırlılıklarla ilişkili olduğu vurgulanmaktadır. Tüm disiplinlerden doktora mezun sayısı, her yıl artmasına rağmen, bu dönemde sağlanan büyümeyi sürdürülebilir kılmakta son derece yetersiz kalmaktadır. Bu sorun, bilimsel bilgi üretim kapasitesini olumsuz etkilediği gibi özellikle yeni kurulan üniversitelerin öğretim üyesi ihtiyacının karşılanmasında da önemli zorluklar oluşturmaktadır. Dolayısıyla yükseköğretimin niteliği ve kalitesini de olumsuz etkilemektedir. Çalışmada bu sorunların çözümlerine yönelik bazı öneriler de sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, eğitimin kitleselleşmesi, sürdürülebilirlik, beşeri sermaye, doktora eğitimi

Kaynakça

• Akçiğit, U., & Özcan-Tok, E. (2020). Türkiye bilim raporu. TÜBA.
• Altbach, P. G. (1999). The logic of mass higher education. Tertiary Education and Management, 5, 105–122.
• Altbach, P. G. (2008). The complex roles of universities in a period of globalization. In Higher education in the world 3: New challenges and emerging roles for human and social development (pp. 5–14). Macmillan and GUNI.
• Arlı, A. (2016). Yükseköğretimde büyüme, farklılaşma ve reorganizasyon: İstanbul örneği (1980-2015). Sosyoloji Konferansları, 54, 199-243.
• Collony, H., & Gottschalk, P. (2006). Differences in wage growth by education level: Do less-educated workers gain less from work experience?. IZA Dp. No: 2331.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Yükseköğretim Kurulu.
• Darling-Hammond, L. (2010). The flat world and education: How America’s commitment to equity will determine our future. Teachers College Press.
• Güçlü, N., & Yılmaz, G. (2019). Türkiye ve bazı Avrupa ülkelerinin doktora programlarının değerlendirilmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 71-89.
• Gür, B. S. (2016). Democratization and massification of higher education in Turkey and challenges ahead. Research & Occational Paper Series: CSHE.3.16. Center for Studies in Higher Education, UC, Berkeley.
• Gür, B. S. (2022). Yükseköğretime geçişte bölgeler ve iller arası öğrenci hareketliliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 5(2), 130-139.
• Gür, B. S., & Ayaz, N. (2022). Yükseköğretime geçişte öğrenci hareketliliği. Yükseköğretim Kurulu.
• Küçükcan, T., & Gür, B. S. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. SETA.
• Murray, T. S. (2020). World class: How to build a 21st-century school system. International Review of Education, 66, 119–121.
• Nerad, M. et al. (Eds). (2022). Towards a global core value system in doctoral education. UCL Press.
• OECD (2018). Financial support for students in tertiary education: Pointers for policy development. OECD Publishing.
• OECD (2022). Education at a glance 2022: OECD indicators. OECD Publishing.
• OECD (2023). Taking stock of education reforms for access and quality in Türkiye. OECD Education Policy Perspectives No. 68. OECD Publishing.
• Özer, M. (2011). Türkiye’de yükseköğretimde büyüme ve öğretim üyesi arzı. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1):23-26.
• Özer, M., Gür, B.S., & Küçükcan, T. (2011). Kalite güvencesi: Türkiye yükseköğretimi için stratejik tercihler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 59-65.
• Özer, M. (2012). Türkiye’de uluslararası öğrenciler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 10-13.
• Özer, M. (2016). The internationalization of higher education in Turkey: Realities, motivations and oppurtunities. Insight Turkey, 18(4), 53-63.
• Özer, M. (2017). Türkiye’de yükseköğretimde uluslararasılaşmanın son on beş yılı. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(2):177-184.
• Özer, M., Gençoğlu, C., & Suna, H. E. (2020). Türkiye’de eğitimde eşitsizlikleri azaltmak için uygulanan politikalar. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 294-312.
• Özer, M (2021). Türkiye’de yükseköğretimde büyüme ve dönüşüm. Maltepe Üniversitesi Yayınları.
• Özer, M. (2022a). Türkiye’de eğitimi yeniden düşünmek. VakıfBank Kültür Yayınları.
• Özer, M. (2022b). The universalization of education in Türkiye and new orientations. TRT World Research Center.
• Özer, M. (2022c). Türkiye’de eğitimin evrenselleşmesi. Maltepe Üniversitesi Yayınları.
• Özer, M. (2023). Türkiye’de eğitim sisteminde son 20 yılda gerçekleştirilen dönüşümün son OECD raporuna dayalı bir değerlendirmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 13(2):148-163.
• Özer, M., & Perc, M. (2022). Improving equality in the education system of Türkiye. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 42(2), 325-344.
• Özer, M., & Suna, H. E. (2022). A new roadmap for reskilling and upskilling (R&U) in Türkiye: Vocational training center skill development programs. Kastamonu Education Journal, 30(4), 914-924.
• Özer, M., & Suna, H. E. (2023). Youth not in employment, education or training (NEET): Current policies and improvements in Türkiye. TRT World Research Centre.
• Özer, M., Aşkar, P., & Suna, H. E. (2023). Early childhood education campaign in Türkiye. TRT World Research Center.
• Özer, M., & Suna, H. E. (2024). Unveiling the significance of the recent educational transformation in Türkiye. TRT World Research Center.
• Reynolds, C. L. (2020). The effect of dormitory residence during college on student outcomes. Journal of Human Capital, 14(2).
• Schleicher, A. (2018). World class: How to build a 21st-century school system. OECD Publishing.
• Suna, H. E., Tanberkan, H., & Özer, M (2020). Changes in literacy of students in Turkey by years and school types: Performance of students in PISA applications. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 11(1), 76-97.
• Suna, H. E., Gür, B. S., Gelbal, S., & Özer, M. (2020). Fen lisesi öğrencilerinin sosyoekonomik arkaplanı ve yükseköğretime geçişteki tercihleri. Yükseköğretim Dergisi, 10(3), 356-370.
• Suna, H. E., & Özer, M (2023). Impact of early childhood education and care on women’s labor market participation. İnsan ve Toplum, 13(4), 216-221.
• Trow, M. (2010). Twentieth-century higher education: Elite to mass to universal (M. Burrage, Ed.). Johns Hopkins University Press.
• TÜBA (2006). Türkiye’de doktora eğitiminin durumu üzerine görüşler. TÜBA.
• TÜBA (2008). Türkiye’de doktora eğitiminin iyileştirilmesine yönelik öneriler. TÜBA.
• Wildavsky, B. (2010). The great brain race: how global universities are reshaping the world. Princeton University Press.
• Vernon, M. M., Balas, E. A., & Momani, S. (2018). Are university rankings useful to improve research? A systematic review. PloS One, 13(3), e0193762.
• Yurdakul, S., Ayyüce, S., & Demir, Ş. (2022). Yükseköğretime bakış 2022: İzleme ve değerlendirme raporu. Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Yurdakul, S., Ayyüce, S., & Demir, Ş. (2023). Yükseköğretime bakış 2023: İzleme ve değerlendirme raporu. Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi