The Standing of ʿAlī b. Abī Ṭālib in the Asbāb al-Nuzūl

Yıl 2025, Sayı: 53, 204 - 226, 15.06.2025

Ahmet Gündüz

https://doi.org/10.30623/hij.1514235

Öz

ʿAlī ibn Abī Ṭālib embraced Islam at a very young age and was raised under the guardianship of the Messenger of Allah (peace be upon him) during the period of divine revelation. This close companionship allowed him to witness all stages of the revelation process, from its inception to the Prophet’s (pbuh) passing. He was endowed with many virtues, such as courage, knowledge, and generosity. Being a member of the Prophet’s household (Ahl al-Bayt) and his son-in-law further contributed to his eventual selection as the fourth caliph, a role that secured his esteemed status among Muslims. Numerous studies in the fields of tafsīr, ḥadīth, history, theology, and rhetoric have been conducted concerning his life and contributions. However, no comprehensive study has been identified that specifically focuses on ʿAlī within the framework of asbāb al-nuzūl (occasions of revelation). Clarifying this topic is a highly original and significant endeavor, as it seeks to determine ʿAlī’s position and influence within the revelatory process. Additionally, the study investigates whether there is a Quranic basis for his being among the ʿAshara al-Mubashshara (the ten promised Paradise) and for his caliphate. For this purpose, narrations in which ʿAlī’s name is mentioned within al-Wāḥidī’s Asbāb al-Nuzūl, the earliest known work in the genre, have been compiled. These narrations include references to ʿAlī both in the chains of transmission (isnād) and in the texts themselves (matn). The focus of this study is to identify the verses that were revealed on account of or in relation to ʿAlī, evaluating only such narrations while excluding others. To reach sound conclusions, the narrations are compared with those found in works by Ibn Ḥajar, al-Suyūṭī, and within the Kutub al-Tisʿa (the Nine Canonical Books). The collected narrations were classified thematically rather than chronologically, as the latter might obscure a holistic understanding of the material. Each narration’s authenticity was scrutinized to assess whether it could truly be regarded as a cause of revelation. This study aims to identify in which topics and under what circumstances ʿAlī is cited as a cause of revelation. In doing so, it attempts to map his reflection across the Qurʾān’s 23-year revelatory span. The findings suggest that the subjects of faith, ethics, law, and certain issues related to the Prophet (pbuh), as well as narrations concerning ʿAlī as the mawlā (guardian/protector) of the Ummah, are most prominent. Among these, his generosity is the most frequently mentioned theme. However, many of the narrations do not meet the criteria for being valid asbāb al-nuzūl reports. This is due to issues such as weak chains of transmission, lack of explicit linguistic markers typically found in such reports, or references to ʿAlī that merely serve as explanatory notes after the verse’s revelation. Nonetheless, there are authentic reports where ʿAlī is named in relation to the causes behind certain legal verses, particularly those concerning the prohibition of intoxicants and the abrogation of a mandatory act of charity. Upon examination of all relevant narrations within the scope of this study, it becomes evident that most are weak or fabricated and thus cannot be accepted as legitimate causes of revelation. Despite ʿAlī’s early conversion and his close companionship with the Prophet (pbuh), only a minority of reports involving him can be categorized as valid asbāb al-nuzūl.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr , Qurʾān , Verse , Narration , Asbāb al-Nuzūl , ʿAlī b. Abī Ṭālib

Esbâb-ı Nüzûl'de Hz. Ali

Öz

Hz. Ali daha küçük yaştan itibaren iman etmiş ve vahyin nâzil olduğu Allah Resûlü’nün (s.a.s) yanında büyümüştür. Bu durum, vahyin başlangıcından Resûlüllah’ın (s.a.s) vefat edip vahyin kesilmesine kadar sürecin bütün dönemlerine şahit olmasına imkân sağlamıştır. O cesaret, ilim, infak etme vb. birçok güzel meziyetle bezenmiştir. Buna Ehl-i beyt’ten oluşu ve Allah Resûlü’ne (s.a.s) damat oluşu da eklenince zamanı geldiğinde Müslümanların dördüncü halifesi olarak seçilmiş ve böylece Müslümanlar arasında çok önemli bir yere sahip olmuştur. Bu konumda olan bir şahsiyet üzerine tefsir, hadis, tarih, akâid, mezhepler tarihi, hitabet alanlarında birçok çalışma yapılmıştır. Ancak esbâb-ı nüzûl çerçevesinde bir çalışma tespit edilememiştir. Mevzunun bu bakımdan aydınlatılması, onun nüzûl sürecindeki yerini ve etkinliğini ortaya koyması bakımından son derece önemli ve özgün bir araştırmadır. Ayrıca aşare-i mübbeşşereden oluşu ile halife oluşunun Kur’ân bağlamında bir dayanağı olup olmadığını ortaya koyacaktır. Bu vesileyle, sahasında en eski kaynak olan Vâhidî’nin Esbâb-ı nüzûl adlı eserinde Hz. Ali’nin adının geçtiği rivâyetler derlenmiştir. Bu rivayetler içerisinde Hz. Ali’nin adı hem senet zincirinde hem de metinlerde geçmektedir. Odak nokta Hz. Ali vesilesi ile nâzil olan ayetleri tespit etmek ve bunun üzerinden bir sonuca ulaşmak olduğu için sadece bu mahiyette olan rivayetler dikkate alınıp değerlendirilmiş, diğerleri değerlendirmeye alınmamıştır. Sağlıklı bir sonuca ulaşılması için İbn Hacer’in ve Suyûtî’nin Esbâb-ı nüzûl’e dair eserleri ile Kütüb-ü Tis‘a’daki rivâyetler de kıyas yoluyla incelenmiştir. Elde edilen rivayetler konu bütünlüğü açısından bir tasnife tabi tutulmuştur. Zira nüzûl sırasına göre bir tasnife gidilmesi araştırmanın bütüncül olarak anlaşılmasına mâni olacak bir sonuca sebep olacaktır. Tespit edilen rivayetlerin sıhhat yönleri tetkik edilerek, nüzûl sebebi kabul edilip edilemeyeceği sonucuna ulaşılmaya çalışılmıştır. Böylece Hz. Ali hakkında hangi konularda ve bu konular içerisinde ise en çok hangi mevzuda sebeb-i nüzûl olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Buradan hareketle Kur’ân’ın yirmi üç yıllık nüzûl süreciyle bütün sûrelerindeki izdüşümü ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede yapılan incelemede; iman, ahlak, hukuk konuları ile Hz. Peygamber bağlamında bazı hususlar ve ümmetin mevlâsı oluşuna dair rivâyetler tespit edilmiştir. Bu konular içerisinde adı en fazla cömertlik mevzusunda mavzubahis olmaktadır. Ancak söz konusu rivayetlerin bir kısmı sebeb-i nüzûl sayılabilecek kriterleri taşımamaktadır. Zira senet zincirinde yer alan bazı sıkıntılar ile esbâb-ı nüzûl addetmek için gerekli olan özel lafızlar yer almamakta, bazen de Hz. Ali’nin adı âyetin nüzûlünden sonra bir izahat için zikredilmektedir. Ahkâm ayetleri çerçevesinde nâzil olan ayetlerin nüzûl sebepleri içerisinde adına yer verildiği sahih rivâyetler bulunmaktadır. Bunlardan biri içki konusudur. Diğeri ise ümmetin zorunlu olarak tasaddukta bulunması gereken bir hususta hükmün hafifletilmesi ile ilgilidir. Araştırma kapsamındaki bütün rivayetler incelendiğinde bunların büyük bir kısmının zayıf veya mevzu olduğu, bu sebeple nüzûl sebebi sayılamayacağı ortaya çıkmaktadır. Hz. Ali’nin erken yaşta Müslüman oluşu, Allah Resûlü (s.a.s) ile geçirdiği süre ile bir sebebe istinaden nâzil olan bütün ayetler göz önüne alındığında sebeb-i nüzûl sayılabilecek rivayetlerin azınlıkta olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir , Kur'ân , Âyet , Rivâyet , Sebeb-i Nüzûl , Hz. Ali

Kaynakça

• Aksu, Ali. “Nehcü’l-Belâğâ’da Hz. Ali’nin Bazı Tavsiye ve Uyarıları”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XII/2 (2008), 35-54.
• Alûsî, Şihabuddin Mahmud b. Abdullah. Rûhu’l-me‘ânî fî tefsiri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb‘i’l-mesânî. thk. Abdülbari ‘Atiyye. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• Aliyyu’l-Kârî, Nuruddin. Mirkâtu’l-mefâtîh şerhu mişkâti’l-masâbîh. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2002.
• Ayar, Kenan. “Hâricîlerin Hz. Ali’den Ayrılış Süreci”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi VIII/1 (2008), 45-88.
• Bedruddin el-‘Aynî, Muhammed Mahmud. Meğâni’l-ahyâr fî şerhi esâmî ricâli Me‘âni’l-esâr. thk. Muhammed Hasen. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2006.
• Beydâvî, Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-tevîl. thk. Muhammed Abdurrahman Maraşlî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
• Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali. es-Sünenu’l-kübrâ. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. 10 Cilt. el-Gîze/Mısır: Merkez Hicr lil-Buhûs el-İslâmiyye, 2011.
• Bezzâr, Ahmed b. ‘Amr. Müsnedu’l-Bezzâr el-meşhûru bismi’l-bahriz’z-zehhâr. thk. Mahfuzurrahman Zeynullah. 18 Cilt. Medine: Mektebetu’l-‘Ulûmi ve’l-Hikem, 2009.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-sahîh el-muhtasar. thk. Mustafa Dîb el-Buğâ. 6 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1987.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. et-Tarîhu’l-kebîr. 8 Cilt. Haydarabad: Dâiretu’l-Meârif el-Osmâniyye, ts.
• Dârakutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer, el-’İlelu’l-vâride fî ehâdîsi’n-nebeviyye, thk. Mahfuzurrahman Zeynullah es-Selefî. Riyad: Dâru’-Taybe, 1985.
• Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman. Müsnedu’l-İmâm ed-Dârimî. thk. Merzûk ez-Zehrânî. Cem‘ân b. Hasan, 1436.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sünen Ebî Dâvûd. thk. Şuayb Arnavut, Muhammed Kamil. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâlet’l-İlmiyye Beyrut, 1430.
• Ebû Nu‘aym el-Isfehânî, Ahmed b. Abdullah. M‘arifetu’s-sahâbe. thk. Âdil b. Yusuf el-‘Azâzî. 7 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1998.
• Ebû Şuhbe, Muhammed b. Muhammed b. Süveylim. el-İsrâilyyât ve’l-mevdû‘ât fî kütibi’t-tefsir. Mektebetü’s-Sünne, 4. Basım, ts.
• Ebu’s-Suûd, Muhammed b. Muhammed. İrşâdu’l-‘akli’s-selîm. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Gündüz, Ahmet. Hz. Muhammed’in İstiğfar Sebepleri. İstanbul: Nida Akademi, 2018.
• Hâkim, Muhammed b. Abdullah en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ‘ala’s-Sahîhayn. thk. Mukbil b. Hâdî. 5 Cilt. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1997.
• Hatîb eş-Şirbînî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed. es-Sirâcu’l-münîr hî’l-i‘âneti ‘alâ marifeti b‘adi ma‘ânî kelâmi Rabbine’l-Hakimi’l-Habîr. 4 Cilt. Kahire: Matbaatu Bolâk, 1285.
• Hâzin, Alaaddin Ali b. Muhammed. Lübâbu’t-tevîl fî me‘ânî’-tenzîl. thk. Muhammed Ali Şahin. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• Humeydî, Muhammed b. Futûh. el-Cemu‘ beyne’s-Sahîhayn el-Buhârî ve Müslim. thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. Beyrut: Dâr İbn Hazım, 2002.
• İbn ‘Âdil, Ebû Hafs Siracuddin Ömer. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. thk. Ahmed Abdülmechûd. 25 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• İbn ‘Asâkir, Ebu’l-Kasım Ali b. el-Hasen. Tarihu medineti Dımeşk. thk. Muhibbuddin Ebû Saîd. 70 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1995.
• İbn ‘Âsım, Muhammed es-Sekafî. Cüz’ Muhammed b. ‘Âsım es-Sekafî. Riyad, 1409.
• İbn ‘Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Ğâlib. el-Muharraru’l-vecîz fî tefsiri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselam Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I., 1422.
• İbn Dakîk el-‘Îd, Takiyüddin. Şerhu’l-ilmâm bi’l-ehâdîsi’lahkâm. 5 Cilt. Suriye: Dâru’n-Nevâdir, 2009.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed el-‘Askalânî. el-İsâbe fi temyîzi’s-sahâbe. thk. ‘Âdil Ahmed Abdulmevcût. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed el-‘Askalânî. el-U‘câb fî beyâni’l-esbâb. thk. Abdulhakim Muhammedu’l-Enîs. Dammâm: Dâr-u İbni’l-Cevzi, 1997.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed el-‘Askalânî. Fethu’l-bârî şerh-u Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1379.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed el-‘Askalânî. Ta‘rîfu ehli’t-takdîs bi merâtibi’l-mevsûfîne bi’t-tedlîs. thk. ‘Âsım b. Abdullah. Amman: Mektebetü’l-Menâr, 1403.
• İbn Hanbel, Ahmed İbn Muhammed. Müsnedu’l-imâm Ahmed b. Hanbel. thk. Şuayb Arnavut, ‘Âdil Mürşid. Kahire: Muessesetu Kurtuba, ts.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed. el-İhsân fî takrîb sahîh İbn Hibbân. thk. Şuayb Arnavut. 18 Cilt. Beyrut: Müessestu’r-Risâle, 1408.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed. el-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîn ve’d-du‘afâi ve’l-metrûkîn. thk. Mahmud İbrahim Zayid. 3 Cilt. Halep: Dâru’l-va‘y, 1396.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretu’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakâ vd. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî, 1955.
• İbn Kesîr, İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Ali Şirî. 14 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1988.
• İbn Kesîr, İsmail b. Ömer. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa Abdülvâhid. Lübnan: Dâru’l-Ma‘rife, 1976.
• İbn Kesîr, İsmail b. Ömer. Tefsiru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Sâmi b. Muhammed Selâme. 8 Cilt. Dâru Taybe: Beyrut, 1420.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd. Sünen İbn Mâce. thk. Muammed Fuâd Abdülbaki. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’l-kütübi’l-Arabî, ts.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrem b. Ali. Lisânu’l-arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1414.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed. et-Tabâkâtu’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir ‘Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1990.
• İbnu’l-Cevzî, Cemâluddin Abdurraman. Zâdu’l-mesîr fî İlmi’t-tefsir. thk. Abdürrezzak el-Mehdi. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1422.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed. İrşâdu’s-sârî li şerhi sahîhi’l-Buhârî. 10 Cilt. Mısır: el-Matabaatu’l-Kübrâ el-Emîriyye, 1323.
• Ma‘mer b. Râşid, Ebî ‘Amr. el-Câmi‘. thk. Habîburrahman el-A‘zâmi. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403.
• Makdisî, el-Mutahhir b. Tâhir. el-Bedu’ ve’t-tarih. 6 Cilt. Borsaid: Mektebetu’s-Sakâfeti’d-Diniyye, ts.
• Mâtüridî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mertoğlu, M. Suat. “Vahi̇y Kâti̇bi̇”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 42/447-449. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Muhammed el-Hıdır eş-Şankıtî. Kevsru’l-me‘âni’-düreri fî kefi hebâyâ sahîh el-Buhârî. 14 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1415.
• Mukâtil b. Süleyman, İbn Beşir el-Ezdî. Tefsir Mukâtil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmud Şehhâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi, I., 1423.
• Mukbil b. Hâdî. es-Sahîhu’l-müsned min esbâbi’n-nüzûl. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1987.
• Muttakî, Alaadin Ali b. Hüsâm. Kenzu’l-‘ummâl fî süneni’l-akvâli ve’l-ef‘âl. thk. Bekrî Hayyânî, Safve es-Sakâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1981.
• Mübârekfûrî, Muhammed Abdurrahman. Tuhfetu’l-Ahvazî bi şerhi Câm‘i’t-Tirmizî. thk. Abdülvahhâb b. Abdüllatif. 10 Cilt. Medine: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1963.
• Münâvî, Muhammed Abdürraûf b. Tâcûlârifîn. el-Yavâkît ve’d-dürer fî şerhi Nühbeti İbn Hacer. 2 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1999.
• Müslim, İbn el-Haccâc. Sahîhu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1374-75/1955-56.
• Nesâi, Ahmed b. Şuayb Ebî Abdurrahman. ed-Du’afâu ve’l-metrûkûn, thk. Mahmud İbrâhim Zâid (Halep: Dâru’l-va‘y, 1396.
• Nîsâbûrî el-Kummî, Nizamuddin el-Hasan. Ğarâibu’l-Kur’ân ve reğâibu’l-Furkân. thk. Zekeriyya ‘Umeyrât. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1416.
• Öz, Şaban. “Şia’nın Takiyye İnancı Çerçevesinde Hz. Ali’nin İlk İki Halife ile Münasebetleri”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (01 Haziran 2010), 29-70.
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-ğayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
• S‘alebî, Ahmed b. Muhammed. el-Keşfu ve’l-beyân ‘an tefsiri’l-Kur’ân. thk. Salâh b. Osman. 33 Cilt. Cidde: Dâru’t-Tefsir, 2015.
• Sa‘âlibî, Ebû Zeyd Abdurrahman b. Muhammed. el-Cevâhiru’l-hisân fî tefsiri’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ali Mu‘avvid. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
• Sabuncu, Ömer. “Hz. Peygamber’in Gençlere Verdiği Görevler: Hz. Ali Örneği”. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu “Peygamberimiz ve Gençlik”. 166-178. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2019.
• Sabuncu, Ömer. “Hz. Âişe’nin Hz. Ali’ye Karşı Siyasi Tutumu ve Sebepleri”. Hazreti Ali. 129-142. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2020.
• Sarıçam, İbrahim. “Hz. Ali’nin Hayatı ve Şahsiyeti”. Hayatı Kişiliği ve Düşünceleriyle Hz. Ali Sempozyumu, 17-26.
• Sarraoğlu, Hasan. “Allah Resûlü’nün İstiğfârını Nasr Sûresi Bağlamında Temellendirme”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi. 7/193-216, 2023.
• Selîm b. ‘Îd, el-Hilâlî - Muhammed b. Mûsa, Âl-i Nasr. el-İstî‘âb fî beyâni’l-esbâb. 3 Cilt. Suûdi Arabistan: Dâr İbnu’l-Cevzî, 1425.
• Seyyid Mu‘âti en-Nûrî - Hasan Abdülmün‘im. el-Câmiu‘ fi’l-cerhi ve ta‘dîl. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1992.
• Sıbt İbnu’l-Cevzî, Şemsuddin Ebu’l-Muzaffer Yusuf. Mirâ’tu’z-zaman fî tevârîhi’l-‘ayân. thk. Muhammed Berakât vd. 23 Cilt. Suriye: Dâru’r-Risâle el-Âlemiyye, 1434.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekir. ed-Durru’l-mensûr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekir. el-Câmi‘u’l-kebîr. thk. Muhtar İbrahim el-Hâic vd. 25 Cilt. Kahire: Ezher, 2005.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekir. Lübâbu’n-nukûl fî esbâbi’n-nüzûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekir. Tarihu’l-Hulefâ. thk. Hamdi Demirtş. Mekke: Mektebetü Nezzâr el-Mustafa, 1425.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekir. Tedrîbu’-râvî fî şerhi Takrîbu’n-Nevâvî. thk. Ebû Kuteybe Nazar Muahmmed el-Fâriyâbî. 2 Cilt. Dâr-u Taybe, ts.
• Süheylî, Abdurrahman Abdullah. er-Ravdül ünüf fî şerhi Sireti’n-nebeviyyeti li İbn Hişâm. thk. Ömer Abdüsselam. 7 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2000.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali – ‘İsâmuddin es-Sebâbitî. Neylü’l-evtâr. Mısır: Dâru’l-Hadîs, 1993.
• Tabarânî, Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-kebîr. thk. Humeydî Abdülmecid es-Selefî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1983.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân fî tevili’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Tarihu’t-Taberî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1387.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. Sünenu’t-Tirmizî. thk. Beşâr ‘Avvâd. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1998.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhamed. Esbâbu’n-nüzûl. thk. Kemâl Besyûnî Zeğlûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Vellevî, Muhammed b. ‘Allâme. Şerhu elfiyeti’s-Suyûtî fi’l-hadis. 2 Cilt. Medine: Meketebetu’l-Ğurabâi’l-Seriyye, 1993.
• Zamahşerî, Mahmut ‘Amr. el-Keşşâf ‘an hakâkiki ğavâmidi’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1407.
• Zehebî, Şemsuddin Ebû Abdullah Muhammed. Mîzânu’l-‘itidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muahmmed el-Becâvî. Lübnan: Dâru’l-Ma‘rife, 1963.
• Zehebî, Şemsuddin Ebû Abdullah Muhammed. Siyeru e‘lâmi’n-nübelâ’. thk. Şuayb Arnaût. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
• Zehebî, Şemsuddin Ebû Abdullah Muhammed. Zikru men tuküllime fîhi ve muvessek. thk. Muhammed Şekûr b. Mahmud. ez-Zerkâ’: Meketebetü’l-Menâr, 1986.
• Ziriklî, Hayreddin. el-A‘lâm. nşr. Züheyr Fethullah. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilu’l-‘irfân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Fevvâz Ahmed Zümreli. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Küttabi’l-Arabî, 1995.