LGS ve YKS Sınavlarına Hazırlık Sürecinde Olan Öğrencilerin Sınav Kaygısı ile Dinî Başa Çıkma Türleri Arasındaki İlişki Üzerine Nicel Bir Araştırma

Yıl 2025, Sayı: 53, 227 - 243, 15.06.2025

Yusuf Emre

https://doi.org/10.30623/hij.1631740

Öz

Türk eğitim sisteminde sınavlar genellikle ‘tanımak ve yerleştirmek’, ‘biçimlendirmek ve yetiştirmek’ ve ‘düzey belirlemek’ amacıyla yapılmaktadır. Ülkemizde özellikle tanımak ve yerleştirmek amacıyla yapılan LGS ve YKS isimli sınavlar, öğrencilerin nasıl bir eğitim alacakları ve hangi mesleğe sahip olacaklarını belirleyen sınavlar olması açısından kritiktir. Bu sınavların eğitim hayatı için belirleyici konumları ve gerek öğrencilerin gerekse ebeveynlerin beklentileri sınav kaygısını etkilemektedir. Sınav kaygısının kontrol edilememesi sınav başarısını olumsuz etkilemektedir. Sınav kaygısının düşük olması motivasyonu düşürmekte, yüksek olması ise odaklanma ve bilişsel esnekliğe zarar verebilmektedir. Bu noktada sınav kaygısının optimum seviyede tutulması öğrencilerin başarısı adına önem arz etmektedir. Ruh sağlığı çalışmalarından hareketle dinî desteğin kaygı seviyesini kontrol etmede olumlu etkilerinin olduğu bilinmektedir. Buradan hareketle dinî başa çıkma biçimlerinin sınav kaygısıyla ilişkili olabileceği düşünülmüştür. Zira dinî inanç ve pratikler, öğrencilerin kaygı seviyelerini azaltmalarına yardımcı olabilecek dinamiklere sahiptir. Örneğin, Tanrı’ya sığınma, dua etme ve sabretme öğrencilerin stres düzeyini kontrol etmelerine yardımcı olabilir. Bu tür pratikler, öğrencilerin sınav öncesinde ve sırasında kendilerini daha az stresli hissetmelerini ve daha iyi odaklanmalarını sağlayabilir. Diğer taraftan, öğrencilerin sınava dair kaygı ve endişelerini olumsuz dinî yüklemelerle ifade etmeleri sınav kaygısını artırabilmektedir.
Bu araştırma, LGS ve YKS öğrencilerinin sınav kaygısı düzeyleri ve dinî başa çıkma biçimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesini konu edinmektedir. Çalışmanın temel amacı, dinî başa çıkma biçimlerinden olan pozitif dinî başa çıkma ve negatif dinî başa çıkma yöntemlerinin sınav kaygısı düzeyi ile herhangi bir ilişkiye sahip olup olmadığını belirlemek, varsa bu ilişkinin ne yönde gerçekleştiğini tespit etmek ve literatüre katkı sağlamaktır. Aynı zamanda, eğitimciler ve psikolojik danışmanlar için sınav kaygısıyla başa çıkmada kullanılabilecek yeni yaklaşımların geliştirilmesine yönelik ipuçları sunmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırma, nicel araştırma desenlerinden biri olan ilişkisel tarama modeli kapsamında tasarlanmıştır.
Araştırmanın örneklemi Şırnak ili merkez ilçesinde sınavlara hazırlanan 112’si erkek, 226’sı kız olmak üzere toplamda 338 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmada öğrencilerin sınav kaygısı düzeyini tespit etmek için 2007 yılında Driscoll tarafından geliştirilen ve 2009 yılında Totan ve Yavuz tarafından Türkçe’ye çevrilen Westside Sınav Kaygısı Ölçeği kullanılmıştır. Dinî başa çıkma yöntemleri hakkında bilgi toplamak için Abu-Raiya, Pargament, Mahoney ve Stein tarafından 2008 yılında geliştirilmiş ve Ekşi ve Sayın tarafından 2016 yılında Türkçe’ye uyarlanmış olan Dinî Başa Çıkma Ölçeği uygulanmıştır.
Araştırma verileri anket aracılığı ile yüz yüze toplanmış, verilerin analiz sürecinde SPSS 21 programından faydalanılmıştır. Araştırmanın hipotezlerinin sınanması için tek yönlü ANOVA testi, t-testi ve Pearson korelasyon analizi yapılmıştır. Bulgular, LGS ve YKS’ye hazırlanan öğrencilerin sınav kaygısı düzeyinin orta seviyenin üzerinde olduğunu göstermiştir. Diğer taraftan öğrencilerin sınav kaygısı düzeylerinin, kullandıkları dinî başa çıkma yöntemleriyle anlamlı bir ilişki içerisinde olduğu bulgulanmıştır. Buna göre negatif dinî başa çıkma ile sınav kaygısı arasında pozitif yönde anlamlılık seviyesine ulaşan ilişki tespit edilmiştir. Pozitif dinî başa çıkma ile sınav kaygısı arasında anlamlılık seviyesine ulaşan bir ilişki olmadığı anlaşılmıştır. Sınavla ilgili olumsuz dinî yükleme yapma, sınav kaygısını artırmış, dua etme, Tanrı’ya sığınma, sabretme gibi pozitif dinî başa çıkma etkinlikleri, sınav kaygısı ile ilişkili çıkmamıştır. Kız öğrenciler erkekler öğrencilerden daha fazla sınav kaygısı yaşadıklarını bildirmişlerdir. Ayrıca 12. sınıf öğrencileri 8. sınıf öğrencilere göre daha fazla pozitif dinî başa çıkma türünü kullanmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi , Sınav Kaygısı , Dinî Başa Çıkma , Dua Etme

A Quantitative Study on the Relationship Between Test Anxiety and Religious Coping Styles Among Students Preparing for the LGS and YKS Exams

Öz

In the Turkish education system, examinations are primarily administered for selection and placement, formative assessment and instruction, and the evaluation of proficiency levels.Among these, the LGS (High School Entrance Exam) and YKS (Higher Education Institutions Exam) are particularly critical as they play a decisive role in determining the type of education students will receive and the professions they may pursue. The pivotal role of these exams inshaping students’ educational, coupled with the expectations of both students and their parents, may influence test anxiety levels. The inability to manage test anxiety may adversely affect academic performance. While low anxiety levels may reduce motivation, excessively high anxiety may impair concentration and cognitive flexibility. Therefore, maintaining test anxiety at an optimal level is considered crucial for academic success.
Drawing on findings from mental health research, it is known that religious support can have a positive impact on anxiety management. Based on this premise, it is hypothesized that religious coping strategies may be related to test anxiety levels. Religious beliefs and practices may help students regulate their anxiety. For example, seeking refuge in God, praying, and practicing patience may help students manage their stress levels before and during exams. On the other hand, interpreting exam-related concerns through negative religious attributions may increase anxiety.
This study aims to examine the relationship between exam anxiety levels and religious coping strategies among students preparing for the LGS and YKS exams. Specifically, the study seeks to determine whether positive and negative religious coping methods are associated with exam anxiety levels and, if so, the direction of this relationship, thus contributing to the relevant literature. Additionally, the study intends to provide insights for educators and psychological counselors in developing new approaches to manage test anxiety. In line with this objective, the study was designed within the framework of the correlational survey model, which is one of the quantitative research designs.
The sample of the study consists of a total of 338 students (112 male and 226 female) preparing for these exams in the central district of Sirnak province. The Westside Test Anxiety Scale, originally developed by Driscoll in 2007 and adapted into Turkish by Totan and Yavuz in 2009, was used to assess students’ test anxiety levels. To collect data on religious coping methods, the Religious Coping Scale, developed by Abu-Raiya, Pargament, Mahoney, and Stein in 2008 and adapted into Turkish by Ekşi and Sayın in 2016, was administered.
The data were collected face-to-face through questionnaires and analyzed using SPSS 21 software. One-way ANOVA, t-test, and Pearson correlation analysis were conducted to test the research hypotheses. The findings indicated that test anxiety levels among students preparing for the LGS and YKS exams were above the moderate level. Furthermore, students’ test anxiety levels were found to be significantly related to the religious coping strategies they employed. A positive and significant relationship was identified between negative religious coping and test anxiety. However, no significant relationship was found between positive religious coping and test anxiety. Specifically, negative religious attributions regarding the exam were associated with increased anxiety. In contrast, positive coping activities such as praying, seeking refuge in God, and practicing patience were not significantly related to test anxiety levels. Female students reported higher levels of test anxiety compared to male students. Additionally, 12th-grade students were found to use positive religious coping strategies more frequently than 8th-grade students.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion , Test Anxiety , Religious Coping , Praying

Kaynakça

• Abu Raiya, Hisham vd. “A Psychological Measure of Islamic Religiousness: Development and Evidence for Reliability and Validity”. The International Journal for the Psychology of Religion 18/4 (10 Kasım 2008), 291-315. https://doi.org/10.1080/10508610802229270
• Arıcı, Asude. Ergenlerde Dinî Başa Çıkma Yöntemi Olarak Dua. Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Arvey, Richard D. vd. “Motivational Components of Test Taking”. Personnel Psychology 43/4 (1990), 695-716. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1990.tb00679.x
• Ayten, Ali. Empati ve Din: Türkiye’de Yardımlaşma ve Dindarlık Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013. https://www.kitapyurdu.com/kitap/empati-ve-din-turkiyede-yardimlasma-ve-dindarlik-uzerine-psikososyal-bir-arastirma/248115.html
• Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak: Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2021.
• Ayten, Ali - Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dinî Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47/47 (06 Ocak 2015), 5-18. https://doi.org/10.15370/muifd.86222
• Bacanlı, Hasan. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2002.
• Balgamış, Muhammet - Akgül, Mehmet Haşim. “Lgs’ye Hazırlanan 8.sınıf Öğrencilerinin Sınav Kaygısı Düzeyleri İle Beden Eğitimi Dersi Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 70 (30 Nisan 2024), 239-258. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1360693
• Baltaş, Zuhal - Baltaş, Acar. Stres ve Başaçıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2017.
• Bedel, Ahmet vd. “Sınav Kaygısı Psikoeğitim Programının Sınav Kaygısı ve Akılcı Olmayan İnançlara Etkisi”. Eğitim ve Bilim 45/203 (08 Temmuz 2020). https://doi.org/10.15390/EB.2020.8570
• Cassady, Jerrell C. - Johnson, Ronald E. “Cognitive Test Anxiety and Academic Performance”. Contemporary Educational Psychology 27/2 (2002), 270-295. https://doi.org/10.1006/ceps.2001.1094
• Doğanay, Süleyman. “Zorluklarla Başa Çıkma Bağlamında Bir Model Önerisi: Sabra Yolculuğun Beş Hali”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 19/1 (26 Haziran 2019), 286-307. https://doi.org/10.30627/cuilah.539982
• Driscoll, Richard. Westside Test Anxiety Scale Validation. Online Submission (01 Mart 2007). https://eric.ed.gov/?id=ED495968
• Duman, Gül Keziban. İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Durumluk Sürekli Kaygı Düzeyleri ile Sınav Kaygısı Düzeyleri ve Ana-baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Ekşi, Halil. Başa Çıkma, Dinî Başa Çıkma ve Ruh Sağlığı Üzerindeki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2001.
• Ekşi, Hali̇l - Sayın, Mine. “The Adaptation of Religious Coping Scale into Turkish Language A Study of Bilingual Equivalence Validity and Reliability”, 2016.
• Ercan, Soner - Kula, Naci. “Cinsiyetin Dinî Başa Çıkma Üzerindeki Etkisi: Meta – Analiz”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (23 Eylül 2021), 210-228. https://doi.org/10.51702/esoguifd.949743
• Esirkış, Reyhan. Sınava Hazırlanan Kişilerde Ana-Baba Tutumları, Sınav Kaygısı ve Baş Etme Tutumları. İstanbul Kent Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Karakaş, Ahmet Canan. “Paylaşma Tutumlarının Sınav Kaygısı-Gelecek Kaygısı İle İlişkisi (Sakarya İli Örneği)”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 2/1 (01 Mart 2013), 135-157.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2023.
• Karslı, Necmi. “Gençlerde Sınav Kaygısı, Dindarlık ve Dua İlişkisi”. Dergiabant 7/13 (31 Mayıs 2019), 190-219. https://doi.org/10.33931/abuifd.526366
• Koparan, Yasemin. Suriyeli Öğrencilerde Sınav Kaygısı ve Dinî Başa Çıkma İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Nunnally, Jum C. Psychometric Theory. New York, NY: McGraw-Hill, 1978.
• Pagaria, Nisha. “Exam Anxiety in College Students”. International Journal of Indian Psychology 8/3 (2020), 136-140.
• Pargament, Kenneth I. vd. “Patterns of Positive and Negative Religious Coping with Major Life Stressors”. Journal for the Scientific Study of Religion 37/4 (1998), 710-724. https://doi.org/10.2307/1388152
• St Clair-Thompson, Helen vd. “Mental Toughness in Education: Exploring Relationships with Attainment, Attendance, Behaviour and Peer Relationships”. Educational Psychology 35/7 (03 Ekim 2015), 886-907. https://doi.org/10.1080/01443410.2014.895294
• Şeftalici, Büşra. Lise Son Sınıf Öğrencilerinde Sınav Kaygısı ve Maneviyat Şanlıurfa-Viranşehir Örneği. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Tabachnick, Barbara G. - Fidell, Linda S. Using Multivariate Statistics. Boston Munich: Pearson, 6th edition., 2013.
• Tarık, Totan - Yaşar, Yavuz. “Westside Sınav Kaygısı Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 0/17 (2009), 95-109.
• Taşkın, Gökhan - Aksoy, Gökhan. “LGS ve YKS’ye Hazırlık Sürecini Özel Ders Kapsamında Değerlendirme”. 35-41. Sivas, 2023.
• Türkiye Psikiyatri Derneği. “Sınav Kaygısı”. Erişim 24 Ocak 2025. https://psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/13/sinav-kaygisi
• Yenen, Emin Tamer - Göç, Savaş. “Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Sınav Kaygısı ile Beden Eğitimi Dersi Tutumu Arasındaki İlişki”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 14/1 (25 Mart 2024), 329-342. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1419533