Sosyal Medya ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Bir Köy Araştırması

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 211 - 225, 30.09.2025

Veli Özyiğit , Mustafa Özdemir

https://doi.org/10.63022/hikem.1699097

Öz

Bu çalışma, sosyal medya ile dindarlık arasındaki ilişkiyi kırsal bir yerleşim yeri örneğinde incelemeyi amaçlamaktadır. Günümüzde sosyal medya, iletişim alanında geleneksel medya araçlarının önüne geçerek bireylerin dinî tutum ve davranışlarını da etkileyen bir mecra hâline gelmiştir. Araştırma, kırsalda yaşayan farklı demografik özelliklere sahip bireylerle yapılan yarı yapılandırılmış mülakatlara dayanmaktadır. Nitel araştırma yöntemiyle gerçekleştirilen çalışmada içerik ve söylem analizleri kullanılarak sosyal medya kullanımının dindarlık üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Bulgular, kırsalda sosyal medya kullanımının sınırlı olmakla birlikte özellikle genç nesil aracılığıyla arttığını, dinî içeriklerin ise genellikle özel günlerde paylaşıldığını göstermektedir. Ayrıca sosyal medya dinî otorite kaynağı olarak görülmemekte ancak bireysel dindarlığın dışavurumu açısından bir araç işlevi görmektedir. Bu bağlamda çalışma, dijitalleşmenin kırsal dindarlık üzerindeki yansımalarını ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya , Dindarlık , Köy ve Dindarlık , İslami Fenomen.

A Village Study on the Relationship Between Social Media and Religiousness

Öz

This study aims to examine the relationship between social media and religiosity in the example of a rural settlement. Today, social media has surpassed traditional media tools in the field of communication, becoming a medium that also influences individuals’ religious attitudes and behaviors. The research is based on semi-structured interviews with individuals of different demographic characteristics living in rural areas. In the study conducted by qualitative research method, the effects of social media use on religiosity were evaluated using content and discourse analysis. The findings show that the use of social media in rural areas is limited but increasing, especially among the younger generation; and that religious content is generally shared on special occasions. Additionally, social media is not seen as a source of religious authority; however, it functions as a tool for the expression of individual religiosity. In this context, the study aims to reveal the reflections of digitalization on rural religiosity.

Anahtar Kelimeler

Social Media , Religiosity , Village and Religiosity , Islamic Phenomenon.

Kaynakça

• Akçakaya, Esma. Sosyal Medya Vaizleri (Twitter Örneği). Yalova: Yalova Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Akgül, Mehmet. “Dijitalleşme ve Din”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 17/2 (2017), 191-207.
• Altay, Nalan. “Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında Yazılan Makalelerin Değerlendirilmesi”. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 11/1 (2020), 22-35.
• Atlas, Mahmut. “Bilimsel Bir Araştırmanın Adımları”. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19/1 (2003), 25-41.
• Ayaz, Orhan. Medyanın Ergenlerin Dini Sosyalleşmesine Etkileri: Sakarya/Akyazı Örneği. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Bayramoğlu, Gökben - Gültekin, Fırat. “Z Kuşağının Sosyal Medya Bağımlılığının Yaşam Doyumu Üzerine Etkisi”. Turkuaz Uluslararası Sosyo-Ekonomik Stratejik Araştırmalar Dergisi 5/1 (2023), 27-53.
• Bekiroğlu, Habibe Akçay - Hülür, Asuman Banu. “Üniversite Öğrencilerinin Facebook Kullanımı ve Dijital Şizofreni Üzerine Bir Araştırma”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 6/14 (2016), 146-175.
• Bilgin, Abdülcelil. “Din, Dindar, Dindarlık: Özeleştirel Bir Değerlendirme”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2/2 (2014), 75-83.
• Böke, Kaan. ‘’Sosyal Bilimlerde Araştırma’’. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. ed. Kaan Böke. 38/3-30. İstanbul: Alfa Yayınları, 4. Basım, 2014.
• Can, Gökhan. “Yeni Medya ile Geleneksel Medya Çerçevesinde Sayfa Tasarımın (Mizanpajın) Dönüşümü: Hürriyet Gazetesi Örneği”. Yeni Medya 6 (2019), 20-31.
• Cerrah, Lokman. “Kırsal Kesimde Dindarlık ve Sosyal Medya Kullanımı (Giresun İli Fındıklı Köyü Örneği)”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 1/51 (2021), 90-115.
• Cerrah, Lokman. Sosyal Medyada Din Algısı: Twitter Örneği. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Çelikten, Hakan. “Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Geçişte Kitle İletişim Araçlarının Toplumsal Etkisinin Âşık Tarzı Şiir Geleneği Üzerinden Okunması”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 13/30 (2020), 654-669.
• Çetin, Maksut. “Dindarlık-Ahlak İlişkisi ve Dini-Toplumsal Yansımaları”. Mizanü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi 13 (2021), 83-106.
• Çömez Polat, Filiz - Tekdemir, Göklem. “Sosyal Medyada Müslüman Kimlik Algısı: İslami Fenomenler ve Twitter Örneği”. Journal of Media and Religion Studies 3/2 (2020), 165-180.
• Geçer, Ekmel. Medya ve Popüler Kültür. İstanbul: Metamorfoz, 2015.
• Göncü, Semih. “Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Çerçevesinde Y Kuşağının WhatsApp Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”. TRT Akademi 3/6 (2018), 590-612.
• Gözde, Yiğit. Facebook’ta Sanal Cemaatlerin Oluşumu ve Sürdürülmesi: İzmir Merkezli Facebook Grupları Üzerine Bir Araştırma. İzmir: Yaşar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Güneş, Abdurrahman. “Medyanın Olumsuz Din Algısına Etkisi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 28/1 (2017), 203-216.
• Güney, Mehmet. İlkokul 2. 3. ve 4. Sınıf Köy ve Kent Okullarına Devam Eden Çocukların Resimlerinde Doğayı Anlatmadaki Farklılıkların İncelenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Hökelekli, Hayati. ‘’Din, Dindarlık ve Boyutları’’. Din Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. 20-44. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 1. Basım, 2010.
• Kafalı, Hasan. “‘Diyanet’e Soralım’ Programına Sorulan Soruların Glock ve Stark’ın Dindarlık Boyutlandırmasına Göre Tasnifi ve Değerlendirilmesi”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 6/1 (2023), 183-203.
• Kayıklık, Hasan. “Bireysel Dindarlığın Boyutları ve İnanç-Davranış Etkileşimi”. İslami Araştırmalar Dergisi 19/3 (2006), 491-499.
• Kızılkaya, Zeynep Zelal. “Gençlerin TikTok Kullanım ve Doyumu Üzerine Nitel Bir Araştırma”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/1 (2022), 231-247.
• Koç, Halil İbrahim. Sosyal Medya ve Narsisizm Kültürü. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Konuk, Nebiye. “Bir Sosyal Medya Aracı Olarak Instagram Kullanımı ve Kişisel İletişim Kaygısı Üzerine Üniversite Öğrencileri ile Araştırma”. EUropean Journal of Managerial Research 3/4 (2019), 1-26.
• Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. İstanbul: Sentez Yayınları, 10. Basım, 2016.
• Kurt, Hacı. “Türkiye’de Kent-Köy ve Kentli-Köylü Algısı Üzerine Bir Araştırma”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3/6 (2014), 2.
• Kutlu, Mahmut. “Sosyal Medyada Hatalı Dini Paylaşımların Analizi”. Ahi Evran Akademi 3/2 (2022), 14-30.
• Okumuş, Ejder. “Gösterişçi Dindarlık”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 6/2 (2006), 17-35.
• Özcan, Yusuf Ziya - Özbay, Özden. ‘’Sosyolojide Yöntem’’. Sosyolojiye Giriş. ed. İhsan Sezal. 55-94. Ankara: Martı Kitap ve Yayınevi, 1. Basım, 2002. Özyiğit, Veli. Sosyal Medya ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: Ereğli/Beyköy Örneği. Karaman: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023. Topçu, Papatya - Dal, Nil Esra. “Dindarlığın Gösteriş Tüketimi Üzerine Etkisi”. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi 5/2 (2022), 133-153. Topkara, Fatımatüzzehra. Sosyal Medya Dolaşımındaki Yaygın Toplumsal Sorunlarda Yankı Odası Etkisinin İncelenmesi: Twitter Örneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022. Tutgun Ünal, Aylin. Sosyal Medya Etkileri, Bağımlılığı ve Ölçülmesi. İstanbul: Der Yayınları, 2. Basım, 2021. Varsak, Osman. Sosyal Medya Kullanımının Dini İnanç ve Davranışla İlişkisi (Bursa Lise Öğrencileri Örneği). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.