Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

AHMED REŞİD’İN NAZARİYÂT-I EDEBİYE’SİNDE EDEBÎ ESTETİK

Yıl 2020, , 400 - 417, 28.12.2020
https://doi.org/10.28981/hikmet.830160

Öz

Nazariyât-ı Edebiye, Ahmed Reşid tarafından II. Meşrutiyet yıllarında edebiyat teorisi alanında yayımlanan ve iki ciltten oluşan önemli bir eserdir. Ahmed Cevdet Paşa ve Recâîzâde Mahmud Ekrem’in hocalık yaptıkları okullarda verdikleri derslere ait notları belâgat eseri olarak yayımlama geleneğini Ahmed Reşid de sürdürür. Yazar, Nazariyât-ı Edebiye’yi Galatasaray Sultanisi’nde edebiyat öğretmenliği yaptığı sırada ve hocası Recâîzâde Mahmud Ekrem’den etkilenerek bir ders kitabı olarak kaleme almıştır. Eserin planı itibariyle Talim-i Edebiyat’ın örnek alındığı Nazariyât-ı Edebiye’de belâgat ilminin beyân, me‘ânî ve bedî‘ ana konuları, içerik olarak yenileştirilmek suretiyle sosyolojik eleştiri bağlamında ele alınmaktadır. Bu bağlamda sosyolojik, fizyolojik ve antropolojik yöntemleri, pozitivist bir bakış açısıyla edebiyat eleştirisine uygulayan Hyppolyte Taine ve Eugene Véron’un benimsediği anlayışlardan hareket eden Ahmed Reşid, eserin “Bedî” bölümünde ağırlıklı olarak şiir estetiği üzerine değerlendirmeler yapmaktadır. Çalışmamızda Nazariyât-ı Edebiye’nin “Bedî” bölümünde ele alınan edebî estetik ve eleştiri kavramları üzerinde durulmaktadır.

Kaynakça

  • Ahmed Cevdet Paşa. (1310), Belâgat-ı Osmaniyye, Nişan Berberyan Matbaası, İstanbul.
  • Ahmed Reşid. (1328a), Nazariyât-ı Edebiye, C 1, Ahmed İhsan ve Şürekası Matbaası, İstanbul.
  • Ahmed Reşid. (1328b), Nazariyât-ı Edebiye, C 2, Ahmed İhsan ve Şürekası Matbaası, İstanbul.
  • Bozkurt, Nejat. (1995), Sanat ve Estetik Kuramları, Sarmal Yayınları, İstanbul.
  • Can, Adem. (2018), Ahmed Reşid-Nazariyyât-ı Edebiyye, C 1-2, DBY, İstanbul.
  • Hatîb El-Kazvînî. (tarihsiz), Telhîs ve Tercümesi, Haz: Doç. Dr. Nevzat H. Yanık, Prof. Dr. Mustafa Kılıçlı, Prof. Dr. M. Sadi Çöğenli, Huzur Yayınları, İstanbul.
  • Moran, Berna. (2002), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Odacı, Nuray. (2016), Bir Ders Kitabı Olarak Ahmed Reşid Rey’in Nazariyyât-ı Edebiyyesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • Okay, Orhan. (1969), İlk Türk Pozitivist ve Natüralisti Beşir Fuad, Hareket Yayınları, İstanbul.
  • Okay, Orhan. (1992), “Beşir Fuad”, DİA, C 6, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
  • Okay, Orhan. (2011), Edebiyat ve Edebî Eser Üzerine, Dergâh Yayınları, İstanbul.
  • Öcal, Oğuz. (2008), “Reşit’in Nazariyât-ı Edebiyesi”, Millî Eğitim, Bahar 2008. S 178. s. 178-191.
  • Özcan, Recai. (2002), Ahmet Reşit Rey’in (H. Nâzım) Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
  • Öztürk, Furkan. (2019), Recâîzâde Mahmud Ekrem-Ta‘lim-i Edebiyyât (Eleştirel Basım), DBY Yayınları, İstanbul.
  • Recâîzâde Mahmud Ekrem. (1299), Ta‘lim-i Edebiyyât, Mihran Matbaası, İstanbul.
  • Taine, Hyppolite. (1893), Philosophide de L’Art, Librairie Hachette Et, Paris.
  • Tanpınar, Ahmed Hamdi. (1988), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
  • Tanyıldız, Ahmet. (2012), “Klâsik Belâgat Geleneğinin Son Örneği: Def’u’l-Mesâlib Fîedebi’ş-Şâ’ir Ve’l-Kâtib”, Uluslararası Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu, 10-12 Mayıs 2012, Ordu Üniversitesi, s. 149-164.
  • Timur, Kemal. (2019), “Tanzimattan Millî Edebiyata Tenkit”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], Yıl 5, S 10, Bahar 2019, s. 1-11.
  • Tunalı, İsmail. (1998), Estetik, Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • Véron, Eugene. (1879), Esthetics. Translated By W. H. Armstrong, B.A. Chapman & Hall, Philadelphia.
  • Yetiş, Kazım. (1996), Talîm-i Edebiyat’ın Retorik ve Edebiyat Nazariyâtı Sâhasında Getirdiği Yenilikler, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
  • Yetkin, Suut Kemal. (1938), Estetik, Devlet Basımevi, Ankara.
Toplam 23 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm ARAŞTIRMA MAKALESİ
Yazarlar

Ferhat Korkmaz 0000-0003-0305-6942

Yayımlanma Tarihi 28 Aralık 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020

Kaynak Göster

ISNAD Korkmaz, Ferhat. “AHMED REŞİD’İN NAZARİYÂT-I EDEBİYE’SİNDE EDEBÎ ESTETİK”. Hikmet - Akademik Edebiyat Dergisi Prof. Dr. M. Orhan Okay Özel Sayısı (Aralık 2020), 400-417. https://doi.org/10.28981/hikmet.830160.

ULAKBİM-DERGİPARK Bünyesinde Faaliyet Gösteren HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature) 

Türk Dili ve Edebiyatı Alanında Yayımlanan Uluslararası Hakemli Bir Dergidir.