BİR BİYOGRAFİ USTASI, BİR KLÂSİK DÖNEM EDEBİYAT ELEŞTİRMENİ LATÎFÎ VE ŞAİRLER TEZKİRESİ

Yıl 2016, Sayı: 5 - Mine Mengi, 109 - 134, 30.10.2016

Rıdvan Canım

Öz

Edebiyat tarihimizde “Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ” adıyla
tanınmış olan Latîfî Tezkiresi, Edirneli Sehî Bey Tezkiresi’nden sonra Anadolu
sahasında yazılmış ikinci tezkire olarak bilinir. Latîfî, eserini 953/m.l546
tarihinde tamamlamıştır.
Latîfî Tezkiresi, tamamlandıktan sonra devrin padişahı Kanuni Sultan
Süleyman’a takdim edilmiştir. Eser, bir “Mukaddime”, üç “Fasıl” ve “Hâtime”
bölümlerinden meydana gelmiştir. Tezkireye Sultan II. Murad zamanından hicrî
953 senesine gelinceye kadar yaşamış Osmanlı şairleri alınmıştır. Tezkire’deki
toplam şair sayısı 334’tür.
Yazımızda, konu şu başlıklar altında ele alınacaktır: 1. İsim-unvan-lâkap. 2.
Şairin doğduğu yer, yaşadığı çevre (Mekân) . 3. Şairlerin Hayatlarına Dair Zaman
Tespitleri. 4. Aile, Soy ve Akrabalık İlişkileri. 5. Öğrenimi ve Yetişmesi / Şairlerin
İlmî Durumları. 6. Resmi Görevleri / Şairlerin Meslekî Konumları. 7. Şairlerin
Medenî Hallerine Dair Tanıtımlar. 8. Şairin ölümü, Ölüm Yeri ve Tarihi. 9. Bedenî
Özellikleri. 10. Din ve Tasavvuf İlişkileri / İnanç Durumları.11. Mizaç ve Ahlâk
Durumları. 12. Şairlerin Şiir Dışı Yetenekleri / Sahip oldukları Hüner ve
Kabiliyetleri.
Şu’arâ tezkireleri, sadece şairlere dair biyografik bilgiyi kaydetmek görevlerini
yerine getirmekle kalmamış, kendilerinden sonraki nesillere belki de hiçbir
zaman ulaşamayacakları çok özel bilgi ve belgeleri de başarıyla ulaştırmışlardır.  

Anahtar Kelimeler

Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Biyografi, Osmanlı Edebiyatı

Kaynakça

• Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzama, (İnceleme-Tenkitli Metin), Erzurum, 1991.”