ANLAMIN PEŞİNDE: SU KASİDESİ’NİN 24. BEYTİNDEKİ ‘YAYGIN YANLIŞ’ ÜZERİNE

Yıl 2019, Sayı: 11, 1 - 24, 31.10.2019

Sadık Yazar

https://doi.org/10.28981/hikmet.632753

Cited By: 3

Öz

Sapmalara dayanan dili ile özlü
anlatımını borçlu olduğu mübhemiyet özelliği şiirin aslî unsurlarındandır. Bu
yapısı dolayısıyla şiir; bünyesindeki anlam, duygu ve hissi hemen teslim
etmeyen, üzerinde düşünmeye davet eden bir yapı arz eder. Bundan dolayıdır ki
her zaman ve zeminde şiiri anlamaya yönelik araştırma ve incelemeler hiç eksik
olmamıştır. Klasik Türk şiiri de bu saiklerle birçok şerh faaliyetine konu
olmuştur. Özellikle de bu şiirin neşv ü nema bulduğu kültür ile mirasçıları
arasındaki uzaklığın had safhaya vardığı Cumhuriyet döneminde bu tür
etkinliklerin sayısı oldukça artmıştır.

Türk edebiyatındaki nadide
naatlerden biri olan Su Kasidesi bu şerh geleneği içerisinde en fazla pay alan metinlerden
biri olup kitapçık ya da makale düzeyinde birçok şerh ve incelemeye malzeme
dilmiştir. Bu şerhler söz konusu kasidenin anlaşılmasında önemli katkılar
yapmış olmakla birlikte 24. beytindeki anlamın tam olarak berraklaştığını
söylemek güçtür. İlk defa Cem Dilçin bu beyitte bir anlam bulanıklığı tespit edip
buna yönelik bir teklif getirmiştir. Daha sonra M. Fatih Köksal tarafından da
bu beytin anlaşılmasına yönelik bir makale yazılmışsa da söz konusu beyitteki anlam
ikna edici bir şekilde izah edilememiştir. Bu makalede aynı beyte yeniden dönülüp
şu ana kadar getirilen tekliflerin dışında bir izah yapılmaya çalışılacaktır.
Bunun için öncelikle şu ana kadar kasidenin bu beytine yönelik yapılan
şerhlerin getirdiği izahlar ile bu izahlara yapılan itirazlar betimlenerek
sorunlu alanın tespiti net olarak yapılmaya çalışılacaktır. Sonrasında şu ana
kadar getirilen okuma ve anlama tekliflerinin ikna edici olmadığı izah edilecektir.
Makalenin sonunda ise teklif edilen anlama biçimi izah edilecektir. Gerek
önceki teklifleri nakzederken gerekse yeni teklif getirirken büyük oranda
dilibilim, üslup bilimi ve yazma biliminin getirilerinden faydalınılmaya
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Su Kasidesi, Fuzûlî

Kaynakça

• Açıkgöz, Namık. (1998), Fuzûlî, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Akar, Metin. (1994), Su kasidesi şerhi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Akyüz, Kenan vd. (1958), Fuzulî Türkçe Divan, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çalışkan, Adem. (1992), Fuzuli'nin Su kasidesi ve şerhi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Dilçin, Cem. (1991), Süheyl ü Nev-bahâr: İnceleme-Metin-Sözlük, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Dilçin, Cem. (1992), "Fuzulî'nin Şiirlerinde Söz Tekrarlarına Dayanan Bir Anlatım Özelliği", Türkoloji Dergisi 10, S. 1, s. 77-114.
• Dilçin, Cem. (1995), "Fuzulî'nin Şiirlerinde İkilemelerin Oluşturduğu Ses, Söz ve Anlam Düzeni", Journal of Turkish Studies = Türklük Bilgisi Araştırmaları: In Memoriam Abdülbaki Gölpınarlı=Abdülbaki Gölpınarlı Hâtıra Sayısı I, 19, S. 1, s. 157-202.
• Dilçin, Cem. (2000), "Su Kasidesi'nin Bir Beytindeki 'Yaygın Yanlış' Üzerine", Türkoloji Dergisi 13, S. 1, s. 145-66.
• Dilçin, Cem. (2005), "Fuzulî'nin kasideleri üzerine kısa notlar-I", Osmanlı Araştırmaları = Journal of Ottoman Studies: Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu'na Armağan-I, S. 25 s. 125-66.
• Dilçin, Cem. (2010), Fuzulî’nin Şiiri Üzerine İncelemeler, İstanbul: Kabalcı, s. 159-77.
• Doğan, Muhammet Nur. (2016), Aynaya Yolculuk, İstanbul: Yelkenli Yayınları.
• Düzenli, Mesut Bayram, Bulak, Şahap. (2018), “Aruz Vezninin Türk Şiirine Tatbikinde Başvurulan İmlâ/Telaffuz Tasarrufları ve Mahiyetleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. 43, s. 145-171.
• Erözçelik, Seyhan. (1999), "Fuzuli-Su kasidesi", Kitap-lık, S. 36, s. 31.
• İpekten, Haluk (1991), Fuzûlî: Hayatı, Sanatı, Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kaçar, Mücahit, Açık, Turan. (2013), Nûrnâme: Varlığın İncisi, İstanbul: Büyüyen Ay.
• Kılıç, Atabey. (2008), "Aruz İmlâsı Üzerine Notlar", Turkish Studies = Türkoloji Araştırmaları: Prof. Dr. İsmail Ünver Adına, C. III, S. 6, s. 471-487.
• Köksal, M. Fatih (2009), “Bazı Beyitlerinden Hareketle Su Kasidesi’ne Yeni Bakışlar”, I. Türk Dünyası Şair ve Yazarlar Sempozyumu: Fuzûlî’nin Türk Kültür ve Sanat Dünyasındaki Yeri, Yakın Üniversitesi Basımevi, s. 62-74. Lefkoşe.
• Köksal, M. Fatih (2012), “Bazı Beyitlerinden Hareketle Su Kasidesi’ne Yeni Bakışlar”, Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori, İstanbul: Kesit Yayınları, s. 103-114.
• Mazıoğlu, Hasibe. (1986), Fuzuli ve Türkçe Divanından Seçmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Mermer, Ahmet. (1985), "Su kasidesi-Fuzuli", Konevi 3, S. 26, s. 18-21.
• Okuyucu, Cihan, Yazar, Sadık. (2018), Konyalı Muhyî, Tercüme-i İbtidânâme (İnceleme-Metin-Günümüz Türkçesine Çeviri-Tıpkıbasım), Ankara: Türk Dili Kurumu.
• Öztekten, Özkan. (2007), "Su kasidesinin Dili Üzerine", Tunca Kortantamer için. Editör Yavuz Akpınar, İzmir: Ege Üniversitesi, s. 491-526.
• Pala, İskender. (2008), Su kasidesi [İskender Pala bütün eserleri; 12], 5. bs., İstanbul: Kapı Yayınları.
• Şener, H. İbrahim. (1995), Kaside-i Bürde, Kaside-i Bür'de ve Su Kasidesi: metin-mukayese-tahlil, İzmir: İrfan Kültür Eğitim Derneği.
• Şentürk, A. Atilla. (1999), Osmanlı Şiiri Antolojisi, İstanbul: YKY Yayınları.
• Turan, Feride. (2014), Su Kasidesi -Övülmüş Övgü-, Eskişehir: Ülkü Ofset.
• Üzgör, Tahir. (1996), "Su kasîdesi'nin metni ve okunuşuna dair", İlmî Araştırmalar, S. 2, s. 151-58.
• Üzgör, Tahir. (1998), "Su Kâsidesi'nin ilk beytine dair bazı spekülatif görüşler", İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 28, s. 531-45.
• Üzgör, Tahir. (2000), "Su redifli şiirler ve Fuzûlî'nin Su Kasidesi'nin kompozisyonuna dâir", İlmî Araştırmalar, S. 9, s. 239-48.
• https://sozluk.gov.tr/
• http://lugatim.com/