MASADAKİ MEKTUPLAR: YAHYA KEMAL PARİS’TE YAŞIYOR

Yıl 2020, Sayı: Prof. Dr. M. Orhan Okay Özel Sayısı, 371 - 389, 28.12.2020

Meral Demiryürek

https://doi.org/10.28981/hikmet.812278

Öz

Sanatçının kişiliğinin oluşmasında mekânın büyük önem taşıdığı kabul edilen bir gerçektir. Hele ki gençlik çağlarında yaşanılan yerden etkilenmelerin çok daha köklü ve yön belirleyici olacağı aşikârdır. Bu bağlamda, modern Türk şiirinin tartışmasız en kalıcı isimlerinden biri olan Yahya Kemal’in Batılı düşünce ve sanat anlayışlarını yerinde ve sıcağı sıcağına etüt edip yetişmesinde Paris yıllarının önemli rol oynadığı herkesçe bilinir. Şair, 1903 yılında henüz on dokuz yaşındayken ailesinden gizlice gittiği Fransa’da her bakımdan çok farklı etkiler altında kalır.
Yahya Kemal’in Paris’teki ilk günleri parasızlığına rağmen Avrupaî yaşayışın maddi tarafıyla bağlantılı bir eğlence âlemi içinde geçer. Ancak bu durum çok kısa sürer ve hayatında Batının ilmini özümseyeceği uzun, verimli bir dönem başlar. Gündelik yaşamın getirdiği birikimlerin yanı sıra bilinçli bir öğrenci olarak tarih ve edebiyat alanlarında kendini geleceğe hazırlar. Sorbonne Üniversitesindeki siyaset bilimi derslerinin yanı sıra şehrin kültürel altyapısının öne çıkan yerlerinden olan kafeler, onun için ikinci bir okul görevi görür. Nitekim 1912 yılında Fransa’dan ayrılıp “mektepten memlekete” döndükten sonra İstanbul’da da kafe/kahvehane alışkanlığını sürdürür. Yahya Kemal hakkındaki yayınlarda, Paris’teyken sık sık uğradığı kafelerden birinde adının yazılı olduğu bir masadan bahsedilir. Hâlen Montparnasse Bulvarındaki aynı adresinde hizmet veren “La Closerie des Lilas” adlı kafede, Ernest Hemingway, Pablo Picasso, Andre Gide gibi isimlerle birlikte Yahya Kemal Beyatlı ismi de yaşamaya devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı; Melih Cevdet Anday, Abidin Dino, Güzin Dino ve Taha Toros’un Yahya Kemal ismini Paris’te “La Closerie des Lilas” adlı kafenin bir masasına yazdırma çabalarını, dolayısıyla Yahya Kemal ile birlikte Türk edebiyatını yurt dışında tanıtma mücadelelerini mektuplarından yararlanarak dikkatlere sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Melih Cevdet Anday, Abidin Dino, Güzin Dino, Taha Toros, La Closerie des Lilas, kafe

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

THE LETTERS ON THE TABLE: YAHYA KEMAL IS LIVING IN PARIS

Öz

The place where the writers lived has a great importance in the formation of the artist’s personality. Especially, the impact of the living area is enormous in the youth period. Observations and experiences are the root of the following years. Yahya Kemal went to Paris at the age of 19 and dedicated himself to knowing French culture. In the first stage, he learned French. Secondly, he studied political science at Sorbonne University, but he couldn’t get a diploma. However, Yahya Kemal did not fail in France. He met a lot of poets and writers by attending literary conversations and meetings. He knew and followed the French poetry closely.
There were many cafes in Paris in the first part of 20th century. Yahya Kemal came across very famous literary names in these cafes. Especially, La Closerie des Lilas was very important in his personal and literary life, because a lot of poets and writers took place in its tables. As the names of distinguished literary persons visited in that cafe afterwards, the Yahya Kemal’s name was also written on one of the above mentioned cafe’s tables.
The aim of this study is to reveal the process of writing the Yahya Kemal’s name on a table in the aforesaid cafe in Paris. Thus, the efforts by Melih Cevdet Anday, Guzin-Abidin Dino, Taha Toros and some Turkish intellectuals on this issue and their accomplishment will be attempted to analyse through their letters.

Anahtar Kelimeler

Melih Cevdet Anday, Abidin Dino, Guzin Dino, Taha Toros, La Closerie des Lilas, cafe

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Abidin Dino’nun Taha Toros’a 19.9.1979 Tarihli Mektubu. (TTA570955).
• Abidin Dino’nun Taha Toros’a 6.10.1979 Tarihli Mektubu. (TTA570955).
• Abidin Dino’nun Taha Toros’a 4.6.1980 Tarihli Mektubu. (TTA570955).
• Abidin Dino’nun Taha Toros’a 20.6.1983 Tarihli Mektubu. (TTA570955).
• Ahmet Maruf Buzcugil’in Taha Toros’a 31.1.1980 Tarihli Mektubu. (TTA570158).
• Ahmet Maruf Buzcugil’in Taha Toros’a 26.2.1980 Tarihli Mektubu. (TTA570155).
• La Closerie des Lilas Broşürü 1. (TTA088013). La Closerie des Lilas Broşürü 2. (TTA089013).
• Melih Cevdet Anday’ın Taha Toros’a 4.10.1979 Tarihli Mektubu. (TTA570638).
• Melih Cevdet Anday’ın Taha Toros’a 26.2.1980 Tarihli Mektubu. (TTA570639).
• Taha Toros’un Melih Cevdet Anday’a 11.12.1979 Tarihli Mektubu. (TTA570640).
• Taha Toros’un Melih Cevdet Anday’a 12.12.1979 Tarihli Mektubu. (TTA570154).
• Taha Toros’un Abidin Dino’ya 14.2.1980 Tarihli Mektubu (TTA571102).
• Taha Toros’un Abidin Dino’ya 18.6.1980 Tarihli Mektubu. (TTA571103). Taha Toros’un Daktilo Edilmiş Notları. (TTA550446).
• Yahya Kemal Beyatlı 1884-1958 (Fransızca Broşür/Kitapçık). (TTA605063).
• Akünal, Dündar. (1991), “Nadir Nadi Anlatıyor”, Cumhuriyet Dergi, s. 296. Anday, Melih Cevdet. (1980), “Günlük Yaşam”, Cumhuriyet, s. 2. __________________ (2015), Şiir Yaşantısı, Everest Yayınları, İstanbul.
• Ayda, Adile. (t.y.), “Sanatçının Hayatı ve Eserleri.” (TTA583290). Banarlı, Nihat Sami. (1960), Yahya Kemal’in Hatıraları, İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya Kemal Enstitüsü Neşriyatı, İstanbul.
• Belger, Nihat Reşat. (1950), “Paris’te Gördüğüm Yahya Kemal”, Aile Dergisi, s. 23-24 (TTA455010). Ekiz, Osman Nuri. (t.y.), “Yahya Kemal Beyatlı”, Toker, s. 5-10. (TTA580462).
• Gürsel, Nedim. (1980), “Paris’te Bir Kahveye Yahya Kemal Plaketi Konuldu”, Cumhuriyet, s. 7.
• Hisar, Abdülhak Şinasi. (1950), “Paris’te Yahya Kemal”, Aile, s. 17-20. (TTA325010).
• Okay, M. Orhan. (1992), “BEYATLI, Yahya Kemal”, TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/beyatlı-yahya-kemal (01.10.2020).
• ______________ (2016), Bir Başka Paris, Dergâh Yayınları, İstanbul. Pek Sevgili Beybabacığım (1998). YKY, İstanbul.
• Rado, Şevket. (1984), “Yahya Kemal’in Paris Yılları”, Türk Edebiyatı, S. 134, s. 23-24.
• Toros, Taha. (2 Aralık 1984), “Yüzyıllık Yahya Kemal”, Milliyet, s. 8. Tunalı, Yağmur. (1960), “Yahya Kemal’in Paris Yılları”, Töre, S 150, s. 23-29.
• Uysal, Sermet Sami. (2006), Şiire Adanmış Bir Yaşam: Yahya Kemal Beyatlı, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
• Uysal, Sermet Sami. (2009), 125. Doğum Yılında Değişik Yanlarıyla Yahya Kemal, Bilge Kültür Sanat, İstanbul. Yahya Kemal. (1973), Çocukluğum, Gençliğim, Siyasî ve Edebî Hâtıralarım, Baha Matbaası, İstanbul.