GİRİTLİ SIRRI PAŞA’NIN HARPUTLU MÜDERRİS ABDÜLHAMİD EFENDİ’YE GÖNDERDİĞİ MEKTUPLAR

Yıl 2020, Sayı: Prof. Dr. M. Orhan Okay Özel Sayısı, 626 - 642, 28.12.2020

Ahmet Karataş

https://doi.org/10.28981/hikmet.829003

Öz

Giritli Sırrı Paşa XIX. asrın ilim ve devlet adamlarındandır. Kendine mahsus nesir tarzı, şâirlik ve hattatlığı aynı zamanda devrinin mümtaz kültür adamlarından olduğu gerçeğini ortaya koymaktadır. Sırrı Paşa valilik yaptığı bölgelerdeki ulemâ hakkında teferruatlı araştırmalar yaptırmış, onlar arasında işini lâyıkıyla yapan, muteber olanlarla hoca talebe ilişkisi kurmuş, başka yerlere atansa bile vefatına kadar onlardan feyizlenmeye çalışmıştır. Maddî geliri az olanlara destek çıkmış, yaş ve makam ayırımı gözetmeden onlara sonsuz bir hürmet duymuş, her türlü hizmetlerini ifâya gayret etmiştir. Harput’un soylu âilelerinden Müftügil/Efendigillerin âlim şahsiyeti Abdülhamid Hamdî Efendi de Sırrı Paşa’nın dostluk kurduğu şahsiyetlerden biridir. Sırrı Paşa yaklaşık yirmi yıllık dostluklarında onun ilminden her fırsatta faydalanmış, ilmî eserlerinin müsveddelerini mütâlaa ve tashih için ona göndermiş, bunları onun düzeltme ve tavsiyelerine göre yeniden düzenleyerek bastırmıştır. Bazı kitapları için ondan takdim yazmasını istirham etmiş, Abdülhamid Hamdî Efendi de onun bu talebini geri çevirmemiştir. Sırrı Paşa’nın Diyarbakır valisiyken Abdülhamid Hamdî Efendi’ye yolladığı mektupların bir kısmı Şark İstiklâl Mahkemesi Arşivi’nde bulunmaktadır. Bu mektuplar, ikisi arasındaki hoca-talebe münâsebetini ve samimi dostluğu ispat etmektedir. Bu makale vasıtasıyla söz konusu mektuplar bugünkü harflere aktarılarak değerlendirilmiş, her iki zatın ilmî ve edebî şahsiyetlerine katkı sağlama amacı güdülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Giritli Sırrı Paşa, Abdülhamid Hamdî Harputî, Harput, Dİyarbakır, mektup

Kaynakça

• Aclûnî. (1351), Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs amme’ştehere mine’l-ehâdîs alâ elsineti’n-nâs (haz. Ahmed Kalâş), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, C 2, Beyrut.
• Aksüt, Ali Kemali. (1944), Profesör Mehmed Ali Aynî: Hayatı ve Eserleri, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul.
• Bursalı Mehmed Tâhir. (1333), Osmanlı Müellifleri, Matbaa-i Âmire, C 1, İstanbul.
• Çakan, İsmail Lütfi- Eroğlu, Muhammed. (1988), “Abdullah b. Abbas”, DİA, C 1, TDV Yayınları, İstanbul, s. 76-79.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal. (1969), Son Asır Türk Şairleri, Milli Eğitim Basımevi, C 2-3, İstanbul.
• [İnal] İbnülemin Mahmud Kemal. (1313), “Teessüf-i Azîm”, Tercümân-ı Hakîkat, nr. 53-5257, (2 Recep 1313/ 7 Kânûn-ı Evvel 1311), s. 3-4.
• Karaismailoğlu, Adnan. (2002), “Kemaleddîn-i İsfahânî”, DİA, C. 25, TDV Yayınları, Ankara, s. 233.
• Karataş, Ahmet. (2019), “İbnülemin Mahmud Kemal İnal ile Kemaleddin Harputî Efendi’nin Mektuplaşmaları- I”, İnönü Ünv. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, C 8, S 1, , s. 112-169.
• Karataş, Ahmet. (2016/1), “Kemâleddin Harputî Efendi’nin Şiirleri”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, S 50, s. 71-135.
• Karataş, Ahmet. (2016/2), “Kemâleddin Harputî’nin Tesbîtü’l-mefhûm fî tahkîki’t-tebe‛iyye beyne’l-ilm ve’l-ma‛lûm İsimli Kelâm Risâlesi”, İslâm Araştırmaları Dergisi, S 36, s. 63-137.
• Karataş, Ahmet. (2018), “Şairini Vazifesinden Edip Sürgüne Gönderen Bir Gazelin Hikâyesi”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C 59, S 2, s. 83-111.
• Kemâleddin Harputî. (1313), Hazîne-i Fünûn, C 3, S 37, s. 392.
• Kemâleddin Harputî, Dîvânçe, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, İbnülemin Koleksiyonu, nr. 3125.
• Köksal, Ahmet. (2013), Giritli Sırrı Paşa (1844-1895), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Kurnaz, Cemal. (2000), “Giritli Sırrı Paşa Hayatı, Eserleri, Şiirleri”, İlmî Araştırmalar, S 9, s. 133-160.
• Kurnaz, Cemal. (2009), “Sırrı Paşa”, DİA, C 37, TDV Yayınları, İstanbul, s. 127-129.
• Özkan, Süha, “Mimar Vedat Tek (1873-1942)”, Mimarlık, C 2, S 12, s. 45-51.
• Sırrı Paşa. (1307), Sırr-ı Furkân: Tefsîr-i Sûre-i Furkân, Vilâyet Matbaası, Bağdat.
• Sırrı Paşa. (1302-1303), Sırr-ı Kur’ân, Matbaa-i A.K. Tozlıyan İdâre-i Şirket-i Mürettibiyye, İstanbul.
• Sunguroğlu, İshak. (1959), Harput Yollarında, Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları, C 2, İstanbul.