CUMHURİYET DÖNEMİ SEYAHAT ROMANLARINDA (1930-1950) MEDENİYET DERSLERİ

Yıl 2020, Sayı: Prof. Dr. M. Orhan Okay Özel Sayısı, 440 - 458, 28.12.2020

İsmail Karaca

https://doi.org/10.28981/hikmet.829709

Öz

Cumhuriyet döneminde özellikle 1930’lu yıllardan itibaren bazı düşüncelerin halka ulaştırılmasında, benimsetilmesinde, yayılmasında popüler romanlardan yararlanılır. Bu dönemdeki modernleşmeci ideolojiye, halkın yeni yaşam şartlarına alıştırılmasına en büyük desteğin popüler tarzdaki romanlardan geldiği söylenebilir. Cumhuriyet dönemindeki kadın ve erkek tipleri, aile modeli, yeni yaşam tarzı gibi konular popüler romanlarda işlenir. Bu romanlar vasıtasıyla aslında toplumun geldiği nokta, gelişmişlik düzeyi gösterilmek, vurgulanmak istenir. Bu tarz popüler romanların bir bölümünü oluşturan seyahat romanları, edebî kalitelerinin düşüklüğü, basitlikleri nedeniyle uzun yıllar ihmal edilmiş, ciddiye alınmamış, varlıklarından birçok kimsenin haberdar olmadığı türlerdendir. Ancak bu romanlar, ele aldıkları konular, verdikleri mesajlar açsından Türkiye’de siyasî ve sosyal düşünce tarihine kaynak sağlayacak malzemelere sahiptirler. Türk insanının ulaştığı modernlik derecesini dünyaya göstermek için seyahat romanları kullanılır. Hindistan’dan Amerika’ya kadar çok geniş bir coğrafyada gezinen romanların Türk kahramanları, karşılaştıkları, tanıştıkları kişilerde konuşmaları, davranışları ve taşıdığı özelliklerle şaşkınlık ve hayranlık uyandırırlar. Modern kimliği temsil eden Türk kahramanlar, çoğu zaman uzak diyarlarda tanıştıkları insanlara medeniyet dersi verirler. Biz de yazımızda 1930-1950 yıllarında yazılmış, öne çıkan belli başlı seyahat romanlarını inceleyerek bu romanların yazılma şartları, içerikleri ve özellikleri üzerinde durmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Türk Edebiyatı, Popüler Romanlar, Seyahat Romanları, Medeniyet

Kaynakça

• (Akçuraoğlu), Yusuf. (1933), “Birinci Türk Tarihi Kongresi”, Ülkü Halkevleri Dergisi, C.1, S.1, s. 26-27.
• Baykal, B. Sıtkı. (1971), “Atatürk ve Tarih”, Belleten, C. XXXV, S. 140, Ankara, s. 531-540.
• (Galip), Reşit. (1932), “Türk Irk ve Medeniyet Tarihine Umumî Bir Bakış”, Birinci Türk Tarih Kongresi, Konferanslar, Müzakere Zabıtları, Ankara: T.C. Maarif Vekâleti.
• (Günaltay), Şemsettin. (1948), Üçüncü Türk Tarih Kongresi (15-20 Kasım 1943), TTK Yayınları, Ankara.
• (İnan), Afet. (1932), “Tarihten Evvel ve Tarih Fecrinde”, Birinci Türk Tarih Kongresi, Konferanslar, Müzakere Zabıtları, Ankara: T.C. Maarif Vekâleti.
• (İnan), Afet. (1938), “Türk Tarih Kurumunun Arkeoloji Faaliyeti” (İkinci Türk Tarih Kongresi), Türk Tarih Kurumu- Belleten, C.II, S.5/6, s. 5-18.
• (İnan), Afet. (1943), İkinci Türk Tarih Kongresi, Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler, Türk Tarih Kurumu Yayınları IX. Seri: No.2, Kenan Matbaası, İstanbul.
• (İnan), Afet (Yeni Baskıya Hazırlayan Arı İnan). (2011), Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, 10.bs., Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• (Kansu), Şevket Aziz. (1932), Birinci Türk Tarih Kongresi, Konferanslar, Müzakere Zabıtları, T.C. Maarif Vekaleti, Ankara.
• (Köprülü), Fuat. (1932), Birinci Türk Tarih Kongresi, Konferanslar, Müzakere Zabıtları, Ankara: T.C. Maarif Vekâleti.
• Pittard, Eugène. (1938), “Beyaz Irkların ve Medeniyetin İlk Tarihi”, Ülkü Halkevleri Dergisi, C.11, S.64, s. 378.
• Pittard, Eugène. (1938), “Neolitik Devirde Küçük Asya İle Avrupa Arasında Antropolojik Münasebetler”, Türk Tarih Kurumu-Belleten, C.II, S.5/6, s. 34.
• (Sertelli), İ. Fahrettin. (1932), Hint Yıldızı (Yogoda), İstanbul: Şirketi Mürettibiye Matbaası.
• (Sertelli), İ. Fahrettin. (1939), Kutuplarda Bir Türk Kızı, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Türk Tarihi Tetkik Heyeti. (1930), Türk Tarihinin Ana Hatları, Devlet Matbaası, İstanbul.
• Türk Tarihi Tetkik Heyeti. (1931), Türk Tarihinin Ana Hatları Methal Kısmı, Devlet Matbaası, İstanbul.
• Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti. (1931), Tarih IV-Türkiye Cumhuriyeti, Devlet Matbaası, İstanbul.
• Türkeş, A. Ömer. (2009), “Toplum ve Kimlik Kurma Kılavuzu Olarak Roman”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Cilt 9, Dönemler ve Zihniyetler, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 844-869.
• Uğur, Veli. (2013), 1980 Sonrası Türkiye’de Popüler Roman, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Yalçın, S. Dilek. (2006), “Popüler Roman”, Türk Edebiyatı Tarihi (Genel Editör: Talât Sait Halman), C. 3, İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 359-392.
• … (1941), Amerikan Vahşileri Arasında Bir Türk Kızı, İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
• … (1943), Aşk Yolunda Beş Parasız Devriâlem, İstanbul: Maarif Kitaphanesi.