NEŞR İÇÜN EŞREF BEG’İN BASILDI DÎVÂNI TAMÂM: EŞREF PAŞA DÎVÂNI’NIN BASIMINA YAZILAN TARİH MANZUMELERİ

Yıl 2021, Sayı: 14 [BAHAR 2021], 203 - 216, 30.04.2021

Ali Yörür

https://doi.org/10.28981/hikmet.830379

Cited By: 1

Öz

Tarih düşürme, Klasik Türk edebiyatının önemli türlerinden birisi olup önem verilen veya dikkat çeken bir olayın tarihini belirlemek amacıyla ebced hesabıyla bir kelime veya mısra söyleme sanatıdır. Bir geleneğin içinde yer alan şairler tarafından sanat yapmak olarak kabul edilmiş ve ilgi görmüştür. Şairler, doğum, ölüm, padişahların tahta çıkışı, zafer, barış, bir göreve atanma, azledilme, sünnet, evlenme, sakal bırakma, yangın, deprem gibi olaylar veya saray, çeşme, medrese vb. binaların inşası ve tamiri gibi hayatın hemen her alanındaki konularda tarih manzumeleri yazmışlardır. 19. yüzyılda yaşayan Eşref Paşa Dîvânı’nın 1278/1861 yılındaki basımına devrinin önemli şairleri tarafından tarih manzumeleri yazılmıştır.
Bu makalede tarih düşürme, Eşref Paşa ve Dîvân’ı hakkında bilgi verildikten sonra Dîvân’ın basımına yazılan tarih manzumelerinin transkripsiyonlu metni verilip incelemesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eşref Paşa, Tarih Manzumeleri, Divan, Klasik Türk Edebiyatı

NEŞR İÇÜN EŞREF BEG’İN BASILDI DÎVÂNI TAMÂM: THE CHRONOGRAMS WRITTEN FOR PRINTING OF EŞREF PASHA'S DÎVÂN

Öz

The chronogram is one of important genres of Classical Turkish literature and is the art of uttering a word or a line in gematria order in order to determine the date of an important or remarkable event. It was accepted by poets from a certain tradition as the creation of art and had drawn attention. Poets wrote chronograms on topics from almost every sphere of life, including events such as birth, death, accession of sultans, victory, peace, appointment to or removal from a position, circumcision, marriage, growing of beard, fires, and earthquakes, as well as the construction and repair of structures such as palace, fountain, and madrasah. Chronograms were written by leading poets of the period of Eşref Pasha, who lived in the 19th century, for printing of his Divan in 1278/1861.
In this paper, the transcribed versions of chronograms, written for printing of his Dîvân were provided and examined after giving information about what chronograms are, Eşref Pasha, and his Dîvân.

Anahtar Kelimeler

Eşref Pasha, Divan, History Poems, Classical Turkish Literature

Kaynakça

• Arslan, Mehmet. (2014). “Eşref Paşa, Bursalı”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS). http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esref-pasa-bursali (Erişim Tarihi: 19.11.2020).
• Dîvân-ı Eşrefü’ş-Şu’arâ. (1278), İstanbul.
• Doğan, Serap Urgun. (2010), Eşref Paşa Dîvânı, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• Kahraman, Âlim. (1995), “Eşref Paşa, Mustafa”, DİA, C 11, TDV Yayınları, İstanbul.
• Karabey, Turgut. (2011), “Tarih Düşürme”, DİA, C 40, TDV Yayınları, İstanbul.
• Tanrıbuyurdu, Gülçin. (2006), Eşref Paşa Dîvânı (İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Nesre Çeviri), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• Üstüner, Kaplan. (2014), “Silahşor İbrahim Yaver’in Tarih Manzumeleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt:7 Sayı: 34.
• Yakıt, İsmail. (2017), Türk-İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, Ötüken Neşriyat, İstanbul.