İPLİĞE BAĞLI HAYALLER: KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE RİŞTE

Yıl 2023, Sayı: 19 - GÜZ 2023, 233 - 280, 31.10.2023

Beytullah Aydın , Ramazan Arı

https://doi.org/10.28981/hikmet.1363257

Öz

Klasik Türk şairleri, anlatmak istediği duygu ve düşünceye uygun kavramı bulabilmek için, tabiri caizse tüm âlemi tarar. Amacına uygun her kavrama, kendi şiir anlayışı içeresinde, beytinde yer verir. Yapılan divan tahlilleri, şairlerin istifade ettiği bu geniş kavramlar dünyasını görünür kılması bakımından mühimdir. Divan tahlillerinde dikkati çeken bir başka durum, şairlerin aynı kavramları kullanmasıdır. Bu da, kavramların “ortak malzeme” olduğunun göstergesidir. Klasik Türk şairlerinin ortak malzemesi içinde günlük hayattan bir nesne olan ip; şekil, işlev, incelik-kalınlık, uzunluk-kısalık, renk gibi çeşitli yönlerden benzetme unsuru olarak şairlerin şiirlerine dâhil ettikleri kavramlardan sadece biridir. İpin karşılığı olarak şiirlerde Farsça; rişte, târ, rismân, çile, pûd, Arapça; habl, silk, tınâb ve Türkçe; ip, argaç, arış kelimeleri kullanılmıştır. Müşebbehün bih olarak kullanılan ip hem âşık hem de sevgiliyle ilgili olarak birçok hayalde işlenmiştir. Bununla birlikte iple ilgili hayallerde ipin sosyal, kültürel, dinî alanlardaki çağrışımları ile ipe dair âdet ve inanışlar da yer alır. Sosyo-kültürel hayatın içinde günlük hayattan küçük bir nesne olan ipin hemen her yönüyle şiirlerde işlenmesi, şairlerin bu alandan ne denli istifade ettiğinin göstergesidir. Bu sayede şairler, ip kavramı etrafında bir derinlik ve zenginlik oluşturmuşlardır. Çalışmada, ipe bağlı hayaller, ipin ilişkilendirildiği somut ve soyut kavramlara göre iki üst başlık altında incelenmiştir. Bu çerçevede tespit edilen 38 somut ve 26 soyut kavram için alt başlık açılmak suretiyle ip ortak kavramının bu şiir geleneğindeki kullanımı tüm yönleriyle ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rişte, Habl, İp, Teşbih, Klasik Türk Şiiri

Kaynakça

• Açıkgöz, Namık. (2008). “Klasik Türk Şiirinde Edebî Gerilim Yaratma Tekniği”, Prof. Dr. Abdülkadir Karahan Anısına Divan Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri, İstanbul: Beykoz Belediyesi, 193-196.
• Akalın, Şükrü Haluk vd. (2005), Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Akdoğan, Yaşar. (t.y.), Ahmedî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78357/ahmedi-divani.html (Erişim Tarihi: 06.04.2020).
• Akkuş, Metin. (2018), Nefi Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-206118/nefi-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Akpınar, Şerife. (2017), Âgâh Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195642/agah-divani.html (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• Aksan, Doğan (1995), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili (Dilbilim Açısından Bakış), Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksoyak, İ. Hakkı. (2018), Gelibolulu Mustafa Âlî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-208602/gelibolulu-mustafa-ali-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Aksoyak, İ. Hakkı, Arslan, Mehmet. (2018). Haşmet Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-204116/hasmet-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• And, Metin. ( 1959), Kırk Gün Kırk Gece- Eski Donanma ve Şenliklerde Seyirlik Oyunları, İstanbul: Taç Yayınları.
• Andrews, Walter G. (2014), Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı, Çev. Tanel Günay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arı, Ahmet. (2018), Sâkıb Dede Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR215340/sakib-dede-divani.html (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
• Arı, Ramazan. (2018), “Klasik Türk Şiiri Gazel Geleneğinde Duygularla İlişkisi İtibariyle Aşk -Fuzûlî Örneği-“, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul, (20), 71-100.
• Arı, Ramazan. (2019), “Eşyadan Sanata: Klasik Türk Şiirinde Eşya”, Şiir Kuran Nesneler, Ed. Ahmet Cüneyt Issı, Mehmet Özger, Ankara: Hece Yayınları, 19-42.
• Arslan, Mehmet. (2018), Bursalı İffet Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215364/bursali-iffet-divani.html (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
• Aslan, Üzeyir. (2017), Nehcî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194366/nehci-divani.html (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• Avşar, Ziya. (2017), Revânî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196374/revani-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Aydemir, Yaşar. (2017), Ravzî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196580/ravzi-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Aydemir, Yaşar. (2018), Ramazan Behiştî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-199899/vizeli-ramazan-behisti-divani.html Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Aydemir, Yaşar; Çeltik, Halil. (2017), Meşhurî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196428/selanikli-meshuri-divani.html (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• Ayverdi, İlhan. (2005), Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük (3 cilt), İstanbul: MAS Matbaacılık.
• Babür, Yusuf. (2020), “Klasik Türk Şiirinde Gayr-i İslami İnanç Unsurlarının Kullanımı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30 (2), 165-188.
• Başpınar, Fatih. (t.y.), Beyânî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78363/beyani-divani.html (Erişim Tarihi: 21.04.2020).
• Batğı, Özlem. (2017), Numân Mâhir Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196429/numan-mahir-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2022).
• Bayak, Cemal. (2017), Sehâbî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55746,sehabi-divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 22.04.2020).
• Bayram, Yavuz. (2018), Adlî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215522/adli-divani.html (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
• Bilgin, Azmi. (2017), Nigârî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194361/nigari-divani.html (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• Bilkan, Ali Fuat. (2011), Nâbî Dîvânı - I-II, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bozkurt, Nebi, (2009). “Sarık”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.36, İstanbul, 152-154.
• Çakır, Müjgan. (1994), Abdî’nin Câmasbnâmesi-1, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Çıblak, Nilgün. (2005), “Çukurova’da Halk Hekimliği ve İlgili Uygulamalarda Eski Türk İnançlarının İzleri” Türk Kültürü, (507-508), 199-214.
• Demir, Hiclal. (2017), Lâzikîzâde Feyzullah Nâfiz ve Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap:https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-191378/lazikizade-feyzullah-nafiz-divan.html (Erişim Tarihi: 23.04.2020).
• Demirci, Kürşat. (2020), “Muska”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 31, Ankara, 265-267 DİA, (1994), “Diş Kirası”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.9, İstanbul, 375.
• Dikmen, Hamit. (1991), Seyyid Vehbî ve Divanının Karşılaştırmalı Metni, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, M. Nur. (t.y.), Avnî (Fatih) Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78360/avni-fatih-divani.html (Erişim Tarihi: 21.04.2020).
• Durmaz, Gülay. (2003), Divan Şiirinde Rind ve Zahid Çekişmesi, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Durmaz, Gülay. (2005), “Dîvân Şiirinde Rind”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (8), 57-76. Durmuş, Tuba Işınsu; Canım, Rıdvan. (2018), Şevkî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210484/sevki-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Ekmen, Funda. (2014), “M.Ö. II. Bin Anadolu Terazi Kefeleri Hakkında Gözlemler”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 35 - 44
• Erdoğan, Mustafa. (2017), Bursalı Rahmî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195643/bursali-rahmi-divani.html (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• Eren, Abdullah. (2017), Mehmed Sıdkî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195956/mehmed-sidki-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Ersoy, Ersen. (2017), Münirî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196156/muniri-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Erünsal, İsmail E. (2018), Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59332,taci-zade-cafer-celebi divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 06.04.2020).
• Et, Oğuzhan. (2021), “Klasik Türk Şiirinde “Rişte-i Cân” Kavramının Anlam Çerçevesi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar (34), 255-280.
• Gürgendereli, Müberra. (2017), Mostarlı Hasan Ziyâ’î Divânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196834/mostarli-hasan-ziyai-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Harmancı, M. Esat. (2017), Süheylî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194364/suheyli-divani.html (Erişim Tarihi: 24.04.2020)
• İpekten, Haluk. (2019), Nâ’ilî-i Kadîm Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-247199/naili-i-kadim-divani.html (Erişim Tarihi: 03.03.2020).
• Kaçalin Mustafa S. (t.y.), Âhî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR- 78356/ahi-divani.html (Erişim Tarihi: 21.04.2020).
• Karaköse, Saadet. (2017), Nev’î-zâde Atâyî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194357/nevi-zade-atayi-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Karaman, Gülay. (2015), Klasik Türk Edebiyatında Sihir, Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kavruk, Hasan. (t.y.), Şeyhülislam Yahyâ Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78405/seyhulislam-yahya-divani.html (Erişim Tarihi: 03.03.2020).
• Kaya, Bayram Ali. (2017), Azmizâde Hâletî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196456/azmizade-haleti-divani.html (Erişim Tarihi: 06.04.2020).
• Kaya, Hasan. (2018), “Divan Şiirinde “İş Asmak” Deyimi Üzerine”, Hikmet - Akademik Edebiyat Dergisi, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan Özel Sayısı, 231-243.
• Kemikli, Bilal. (2007), “Divan Şiirinde Hastalık ve Tedavi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (1), 19-36.
• Kesik, Beyhan. (2018), Cenâbî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215706/cenabi-divani.html (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
• Kılıç, Filiz. (2017), Âsık Çelebi Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195827/asik-celebi-divani.html (Erişim Tarihi: 24.04.2020).
• Kılıç, Filiz. (2018), Şâhî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-212025/sahi-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Kılınç, Abdülhakim. (2021), Fuzûlî Dîvânı (İnceleme – Tenkitli Metin), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, e-kitap: http://ekitap.yek.gov.tr/urun/fuz%C3%BBli-divani_765.aspx (Erişim Tarihi: 07.07.2022).
• Kırbıyık, Mehmet. (2007), “Bazı XVI. Yüzyıl Divanlarında Kıymetli Taşlar”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (18), 61-75.
• Kırbıyık, Mehmet. (2017), Kâtib-zâde Sâkıb Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-199763/katib-zade-sakib-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Kortantamer, Tunca. (2004), “Gazelin Anlam-Yapı İlişkisinde Metaforların İşlevi”, Eski Türk Edebiyatı: Makaleler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 70-78.
• Kurnaz, Cemal. (1993), “Dâr”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.8, İstanbul, 482-483.
• Kurtoğlu, Orhan. (2017), Zâtî Dîvâni (Gazeller Dışındaki Şiirler), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195592/zati-divani.html (ErişimTarihi: 24.04.2020).
• Kut, Günay. (2014). “Bir Şairi Değerlendirmedeki Yöntem: Ortak Malzemenin Kullanılışı ve İfade Şekli” İlmi Araştırmalar, (10), 169-176.
• Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha. (2019), Dîvân-ı İzzet ve Nigâr-Nâme (Tezkire-i Nigâriyye), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-254685/divan-i-izzet-ve-nigarname.html (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
• Küçük, Sabahattin, (2011), Bâkî Dîvânı, Ankara: TDK Yayınları.
• Macit, Muhsin. (2018), Erzurumlu Zihnî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-208572/erzurumlu-zihni-divani.html (Erişim Tarihi: 06.04.2020). Mengi, Mine. (2020), Mesîhî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-272452/mesihi-divani.html (Erişim Tarihi: 05.05.2021).
• Mermer, Ahmet. (1991), Mezâkî, Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Nas, Şevkiye Kazan. (2018), Celilî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-211944/celili-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Odunkıran, Fatih. (2016), “Osmanlı Şairlerinin Gözünden Diş Kirası Yahut Güzellerden Latif Bir Buse Ricası”, İmge Dergisi, (1), 10-12.
• Onay, Ahmet Talat. (2021), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Haz.: Cemal Kurnaz Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özaktürk, Gül. (2000), “Yazınsal Mektubun Tarihçesi”, Archivum Anatolicum-Anadolu Arşivleri, 4 (1), 143-165. Özkul, Yavuz. (2019), “Klasik Türk Şiirinde Kullanılan ‘Rişte-i Meryem’ Söylemi/Mazmunu Üzerine Bir Mütâlaa”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, XII (64), 98-108.
• Öztoprak, Nihat. (2010),” Divan Şiirinde Giyim Kuşam Üzerine Bir Deneme”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 4 (4), 103-154.
• Öztürk, Erdem Can. (2019), “Divan Şiirinde Kulakla İlgili Deyimler ve Anlam Çerçevesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (66), 37-82.
• Pala, İskender. (2004), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Saraç, M. A. Yekta. (tsz.). Emrî Divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78368/emri-divani.html (Erişim Tarihi: 22.04.2020).
• Sefercioğlu, Nejat. (1999), “Dîvan Şiirinde Mûsikî ile ilgili Unsurların Kullanılışı”, Osmanlı Ansiklopedisi, C.9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 649-668.
• Selçuk, Bahir, (2005), “Fuzuli’de Gözyaşı”, EKEV Akademi Dergisi, (25), 233-246.
• Solmaz, Süleyman. (2018), Necâti Bey Hayatı, Sanatı, Eserleri, Bazı Şiirlerinin Açıklamaları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şenödeyici, Özer. (2018), “Mazmun Beyanındadır: Klâsik Türk Şiirinde Mazmun Arayışına Katkılar”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 4 (4), 1047-1070.
• Şentürk, Ahmet Atillâ. (1993), “Klasik Osmanlı Edebiyatı Işığında Eski Âdetler ve Günlük Hayattan Sahneler II”, Türk Dili, Ağustos (500), 211-223.
• Şentürk, Ahmet Atillâ. (1996), Klâsik Osmanlı Edebiyat Tiplerinden Sûfî yahud Zâhid Hakkında, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Şentürk, Ahmet Atillâ. (2017), Osmanlı Şiiri Kılavuzu, C.2, İstanbul: OSEDAM.
• Tanrıbuyurdu, Gülçin. (2018), Kalkandelenli Mu'îdî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215366/kalkandelenli-mu39idi-divani.html (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
• Tanyeri, M. Ali. (1999), Örnekleriyle Divan Şiirinde Deyimler, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihat. (1981), Edebiyat Meseleleri, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Tarlan, Ali Nihat. (1992). Necâti Beg Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihat. (1998), Fuzûlî Divânı Şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihat. (1992). Hayâlî Bey Divânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Üst, Sibel. (2018), Edirneli Nazmî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-206284/edirneli-nazmi-divani.html (Erişim Tarihi: 28.06.2022).
• Yakar, Halil İbrahim. (2018), Gelibolulu Sun’î Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-204115/gelibolulu-suni-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Yazıcı, Gülgün Erişen. (2017), Kâmî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195832/kami-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Yenikale, Ahmet. (2017), Sünbülzâde Vehbî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196833/sunbulzade-vehbi-divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Yıldırım, Ali. (2002), “Nedim’in Şiirlerinde Somutlaştırma”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2), 211-218.
• Yılmaz, Kadri Hüsnü. (2017), Diyarbakırlı Hâmî Ahmed Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap:https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196122/diyarbakirli-hami-ahmed- divani.html (Erişim Tarihi: 25.04.2020).
• Zülfe, Ömer. (2010), Hecrî Divânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78377/hecri-divani.html (Erişim Tarihi: 22.04.2020).