NÂBÎ’NİN YAYIMLANMAMIŞ ÜÇ ŞİİRİ

Yıl 2023, Sayı: 19 - GÜZ 2023, 308 - 317, 31.10.2023

Halil Kızıltoprak

https://doi.org/10.28981/hikmet.1367618

Öz

Klasik Türk şiirinin en önemli şairlerinden olan Urfalı Nâbî, 17. yüzyılda hikemî şiirin öncüsü olmuş ve kendinden sonra gelen birçok şairi etkilemiştir. Urfa, İstanbul, Halep ve Diyarbakır Nâbî’nin hayatında önemli yere sahip şehirlerdir. Nâbî, bilhassa gençlik döneminde tahsil için ve daha sonraki dönemlerde edebî muhitlere katılmak veya dostlarını ziyaret etmek maksadıyla Diyarbakır’a defalarca gitmiştir. Hacimli bir divana sahip olan Nâbî’nin nesir olarak yazdığı eserlerinde de manzumeleri bulunmaktadır.
Bu çalışmada, Diyarbakır Ziya Gökalp Yazma Eser Kütüphanesinde AHA-139 numarası ile kayıtlı olan ve Tarikat-ı Rifâiyye meşâyıhından Diyarbakırlı Şeyh Muhammed Şükrî tarafından düzenlenen şiir mecmûasında tespit edilen ve Nâbî’nin daha önce yayımlanmış şiirleri arasında bulunmayan üç gazel üzerinde durulacaktır. Söz konusu şiir mecmûasında Nâbî’ye ait yirmi yedi gazel mevcuttur. Bu gazellerden yirmi dördü, Nâbî’nin daha önce yayımlanmış şiirleri arasında yer almaktadır. Ancak çalışmamızın konusu olan üç gazel, Nâbî’ye ait bütün eserler taranmasına rağmen tespit edilememiştir. Çalışmamıza kaynaklık eden bu üç gazelin vezinleri bulunmuş ve traskribe edilmiştir. Söz konusu gazellerin orijinal metinleri çalışmamızın sonuna eklenmiştir. Böylelikle Nâbî’nin şiirleri ile ilgili yapılan metin neşri çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmış ve Nâbî gibi klasik Türk şiirinde çok önemli bir yere sahip olan bir şairin daha önce yayımlanmamış şiirleri ilgililerin dikkatine sunulmuştur. Ayrıca bu vesileyle klasik şiirimizin kaynaklarından olan şiir mecmûalarının önemi bir kez daha ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Çalışmamızın giriş bölümünde, Nâbî’nin Diyarbakır kültür ve edebiyat ortamı ile münasebeti konusuna da kısaca değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Divân, Diyarbakır, Gazel, Mecmûa, Nâbî

Kaynakça

• Alî Emîrî. Tezkire-yi Şu’arâ-yı Âmid. Birinci Cilt. Dersa’âdet: Matba’a-yı Âmidî, (1328).
• Bektaş, Ekrem. “Diyarbakır Şiir Meclislerinde Urfalı Nâbî”. Alî Emîrî Hatırasına VIII. Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri. Diyarbakır Valiliği Yayınları. 65-70. Diyarbakır: 2014.
• Bektaş, Ekrem. “Nâbî Muakkibi Diyarbakırlı Şâirler”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research 2/20 (2018), 733-761.
• Beysanoğlu, Şevket. Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. Birinci Cilt. Ankara: San Matbaası, İkinci Baskı, 1996.
• Bilkan, Ali Fuat. Nâbî Dîvânı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1997.
• Büküm, Mehmet. “Nâbî’nin Bilinmeyen Dört Şiiri”. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], 1/1 (Güz 2015), 1-9.
• Güner, Galip-Güner, Nurhan. Alî Emîrî-Esâmî-i Şu’arâ-yı Âmid. Ankara: Anıl Matbaası, 2003.
• Kalkışım, M. Muhsin. Nâbî’nin Tuhfetü’l-Harameyn’i Dil İncelemesi Transkripsiyonlu Metin ve İndeks. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1988.
• Kaplan, Mahmut. Hayriyye. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2019.
• Oktay, Adnan. Nâbî'nin Münşeât’ı: İnceleme-Metin. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2014.
• Özmen, Abdulsamet. Nâbî’nin Siyer-i Veysî’ye Yazdığı Zeyiller (İnceleme-Metin). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2015.
• Tanyıldız, Ahmet. “Nâbî Biyografisine Ek: Bir Kavramın Tashihi Vesîlesiyle Nâbî'nin Hayatında Diyarbakır’ın Yeri”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 3/4 (2019),1-21.